Prawo autorskie w internecie: Co wolno ściągać z sieci?

Przepisy dotyczące kwestii pobierania przez internet opublikowanych już utworów w postaci plików muzycznych, filmów lub książek stanowią niestety dość skomplikowane wytyczne, gdyż opierają się na generalnych i bardzo ogólnych definicjach (poniższe wyjaśnienia nie dotyczą programów komputerowych, z których korzystanie regulowane jest przez inne, szczególne przepisy). W rozumieniu ustawy z 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 6 ust. 1 pkt. 1), utworem opublikowanym jest utwór, który za zezwoleniem twórcy został zwielokrotniony i którego egzemplarze zostały udostępnione publicznie. Pojawia się więc pierwsza przesłanka legalności pobrania z internetu utworu w rozumieniu tejże ustawy, a mianowicie fakt jego wcześniejszego publicznego udostępnienia. Kolejna dotyczy sposobu korzystania z już rozpowszechnionego utworu. Zgodnie z art. 23 ww. ustawy bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego, co obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Należy przez nie rozumieć najbliższą rodzinę i przyjaciół, a korzystanie może polegać np. na stworzeniu na swój użytek płyty CD z ulubionymi utworami muzycznymi do odtwarzania w czasie spotkań rodzinnych lub w samochodzie.

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę również na sposób i środki ściągania plików, gdyż od strony technicznej mamy do czynienia z m.in. programami typu p2p (peer to peer, w tłumaczeniu „równy z równym”), za pomocą których można ściągać udostępnione przez innych użytkowników pliki, lecz jednocześnie ze ściąganiem tych plików udostępnia się je kolejnym użytkownikom. Użytkownicy tych programów bardzo często nie są świadomi popełnianego naruszenia i nie wiedzą, że udostępniając w ten sposób utwór innym, nieznanym sobie i anonimowym użytkownikom, dopuszczają się przestępstwa polegającego na rozpowszechnianiu utworu bez zgody twórcy. Innym wariantem ściągania może być pobieranie utworów udostępnionych w internecie za opłatą poprzez specjalne serwisy bez jednoczesnego udostępniania ich innym, nieznanym użytkownikom – co pod warunkiem korzystania z utworu w zakresie własnego użytku osobistego – zapewnia zgodne z prawem działanie. Za naruszenie praw autorskich i niestosowanie się do wskazanych powyżej granic poprzez rozpowszechnianie utworu bez zgody grozi odpowiedzialność karna w postaci kary grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2, a gdy sprawca działa nieumyślnie – kary grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Ponadto osoba naruszająca prawa autorskie może być pociągnięta do odpowiedzialności cywilnej przez m.in. twórcę, który może zażądać np. zaniechania naruszeń, naprawienia szkody lub wydania uzyskanych korzyści.