Długi urlop i wysoka płaca minimalna: gdzie pracownikom żyje się najlepiej

1 Prawa pracownika we Francji

Francja bywa określana jako pracowniczy raj - rozbudowane prawo pracy (Kodeks pracy liczy 340 stron, a w sumie francuskie ustawy regulujące kwestie prawa pracy mogą liczyć ponad 3000 stron) i bardzo wpływowe związki zawodowe zapewniają skuteczną ochronę pracowników.

We Francji istnieją dwa podstawowe rodzaje umów o pracę: na czas określony i na czas nieokreślony. Minimalny okres wypowiedzenia uzależniony jest od czasu trwania okresu próbnego (nie może być krótszy niż tydzień). Minimalny okres wypowiedzenia uzależniony jest od czasu trwania okresu próbnego (nie może być krótszy niż tydzień). Jeśli pracownik pracował mniej niż 8 dni okres wypowiedzenia będzie wynosił więc 24 godziny; jeśli pracował od 8 dni do miesiąca – okres wypowiedzenia wyniesie 48 godzin, jeśli pracował dłużej niż miesiąc – okres wypowiedzenia wyniesie 2 tygodnie, a jeśli pracował dłużej niż 3 miesiące – okres wypowiedzenia wyniesie miesiąc. Układy zbiorowe pracy mogą przewidywać dłuższy termin wypowiedzenia podczas okresu próbnego. Maksymalny okres trwania okresu próbnego wynosi 2 miesiące dla urzędników i pracowników fizycznych, 3 miesiące dla techników i pracowników nadzoru oraz 4 miesiące dla pracowników zajmujących stanowiska kierownicze.

Po zakończeniu umowy na czas określony, pracownikowi przysługuje specjalne świadczenie związane z zakończeniem stosunku pracy, które wynosi 10 proc. wynagrodzenia łącznego brutto, które otrzymywał w czasie trwania umowy.

Prawo francuskie przewiduje możliwość rozwiązania umowy o pracę przed upływem terminu, przez:

- zgodne porozumienie stron; - z powodu rażącego niedbalstwa jednej ze stron; - w sytuacjach siły wyższej; - przez pracownika, jeśli znajdzie on zatrudnienie na czas nieokreślony.

Jeżeli pracodawca rozwiąże umowę z pracownikiem z innego powodu, będzie musiał zapłacić mu odszkodowanie, którego minimalna wysokość równa jest pensji należnej pracownikowi aż do momentu zakończenia umowy.

2 Czas pracy i urlopy we Francji

We Francji obowiązuje 35-godzinny tygodniowy wymiar czasu pracy - dziennie nie może być to więcej niż 10 godzin. Zasady te nie obowiązują niektórych, ściśle określonych grup pracowników, m.in. przedstawicieli handlowych, kierowników czy służby domowej.

Za pracę powyżej tygodniowego limitu czasu pracy pracownik musi dostać dodatek za godziny nadliczbowe - przy czym stawka dodatkowego wynagrodzenia nie może być niższa niż 10 proc. normalnej stawki. Stawka za godzinę pracy w godzinach nadliczbowych jest powiększana o 25 proc. w przypadku pierwszych trzynastu godzin nadliczbowych i o 50 proc. w przypadku kolejnych godzin nadliczbowych.

Dziennie pracownikowi przysługuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, a w tygodniu dodatkowo 24 godziny - sumie 35 godzin odpoczynku w każdym tygodniu. Ponadto pracownik, który pracuje co najmniej 6 godzin w danym dniu, ma prawo do 20-minutowej przerwy wliczanej do czasu pracy.

Pracownicy we Francji mają prawo do minimum 5 tygodni płatnego urlopu w ciągu roku, nie licząc świąt (dodatkowe 10 dni). Dzięki umowom związkowym pracodawcy oferują zazwyczaj pracownikom jeszcze dodatkowy tydzień urlopu. Dodatkowe dni wolne przysługują też osobom o określonym stażu pracy, jak również samodzielnym kierownikom. Płatny urlop pracownik uzyskuje również w przypadku określonych zdarzeń, jak choroba, wypadek czy pewne sytuacje rodzinne.

We Francji wysokość płacy minimalnej jest ustalana ustawowo. Od 1 stycznia 2014 roku jest to 1 445,38 euro brutto na miesiąc (około 6 tys. zł.).

3 Prawa pracownika we Włoszech

Każdy pracownik legalnie zatrudniony we Włoszech ma prawo do pisemnej umowy o pracę - zazwyczaj na czas określony lub nieokreślony. W przypadku zwolnienia, jeżeli powodem jest niedbałość pracownika lub poważny powód, który uniemożliwi dalszą pracę, pracodawca może wypowiedzieć podwładnemu umowę w trybie natychmiastowym. W innych przypadkach pracodawca musi przestrzegać okresu wypowiedzenia, który zależny jest od stażu pracy i wynosi od 15 do 30 dni kalendarzowych.

W ciągu tygodnia pracownik pracuje średnio 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo. Pracownik nie może przy tym pracować dłużej niż 48 godzin w okresie 7 dni włączając w to nadgodziny (40 godz. pracy w tygodniu plus maksymalnie 8 godzin nadliczbowych). Po sześciu godzinach pracy pracownikowi przysługuje prawo do przerwy. Poza tym pracownik ma prawo do 11-godzinnej przerwy w 24-godzinnym okresie rozliczeniowym oraz prawo do jednego dnia wolnego w tygodniu.

Pracownikom we Włoszech przysługuje także prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego, którego wymiar wynosi 20 dni. Do tego trzeba dodać do 10 dni świątecznych wolnych od pracy.

Włochy nie mają wyznaczonej ustawowo płacy minimalnej - określają je zbiorowe kontrakty pracy. Praca w nadgodzinach jest wynagradzana dodatkowo i na przykład dla branży mechanicznej wynosi:
- pierwsze dwie nadgodziny + 25 proc., następne + 35 proc.;
- przy pracy zmianowej w święta + 55 proc.;
- przy pracy zmianowej w nocy w święta + 75 proc.

4 Prawa pracownika w Holandii

W Holandii przyjmuje się, że jeżeli dana osoba świadczy na rzecz jakiegoś pracodawcy pracę w ciągu 3 miesięcy przez minimum 20 godzin tygodniowo, oznacza to, że jest ona jego pracownikiem i pomimo braku umowy ma prawo do wszystkich wynikających z umowy praw. Ponadto holenderskie prawo pracy zna umowy o dzieło i umowy zlecenia. Z kolei umowy o pracę zawierane są na czas określony lub nieokreślony. Umowa na czas określony nie może być zawarta na okres dłuższy niż 36 miesięcy. Trzecia umowa na czas określony staje się natomiast automatycznie umową na czas nieokreślony, jeżeli przerwa pomiędzy umowami była krótsza niż 3 miesiące.

Umowa o pracę może zostać rozwiązana: po uzgodnionym terminie, za wypowiedzeniem przez pracodawcę lub pracownika, na mocy porozumienia, w wyniku naruszenia umowy lub w wyniku śmierci pracownika.

Dzienny czas pracy w Holandii nie powinien przekraczać 9 godzin, a tygodniowy 45 godzin. W praktyce przeciętny tygodniowy czas pracy wynosi od 36 do 40 godzin. Tydzień pracy trwa zazwyczaj 5 dni.

Płaca minimalna w Holandii wynosi 1 485,6 euro na miesiąc brutto (około 6 150 zł). Pracodawcy mają jednocześnie obowiązek wypłacać swoim pracownikom płace w wysokości nie niższej niż płaca minimalna. Pracownicy w wieku od 15 do 22 lat są mogą otrzymywać część płacy minimalnej.

5 Prawa pracownika w Belgii

W Belgii umowa może zostać zawarta w formie ustnej lub pisemnej. Niektóre umowy muszą być jednak zawierane na piśmie, jak te ze studentami, na czas określony, na wykonanie określonej pracy oraz umowy o pracę w charakterze zastępstwa, wszelkie umowy tymczasowe oraz umowy o pracę w domu. Umowa o pracę może zostać rozwiązana m. in. po zakończeniu umowy lub na podstawie woli jednej ze stron (odwołania lub odstąpienia od umowy).

Czas pracy w Belgii nie może przekroczyć ośmiu godzin dziennie oraz 39 godzin tygodniowo, jednak w praktyce limity te wynoszą 9 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Dzień wolny w niedzielę jest obowiązkowy.

Każda osoba pracująca w Belgii legalnie ma prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego, który wynosi 12 dni po przepracowaniu 6 miesięcy i zwiększa się o 2 dni po każdym kolejnym miesiącu. Osobom, które zakończyły swój pierwszy rok pracy, z każdym kolejnym rokiem należą się więc 24 dni płatnego urlopu wypoczynkowego. Do tego dochodzi dodatkowe 10 płatnych dni w ciągu roku, wynikające ze świąt państwowych bądź kościelnych.

W Belgii od lat corocznie rewaloryzowane są stawki płac minimalnych. Od 1 stycznia 2014 roku najniższe wynagrodzenie wynosi 1 501,82 euro na miesiąc brutto (około 6,3 tys. zł.).

6 Prawa pracownika na Słowacji

Praw pracowniczych skutecznie bronią także nowi członkowie UE, w tym Słowacja i Litwa.

Podstawowe umowy na Słowacji są zawierane na czas nieokreślony i określony, przy czym ta druga może być zawarta na okres nie dłuższy niż 3 lata i może zostać przedłużona lub ponowiona nie więcej niż 3 razy w okresie trzech lat. Umowa może zostać rozwiązana w drodze wzajemnego porozumienia, z zachowaniem lub bez wypowiedzenia.

Tygodniowy czas pracy na Słowacji to 40 godzin. Jeżeli pracownik pracuje na dwie zmiany, czas pracy wynosi 38 godzin i 45 minut, na trzy zmiany - 37,5 godz. tygodniowo. Łącznie z nadgodzinami tygodniowy czas pracy nie może przekroczyć 48 godzin. Praca w nadgodzinach jest dodatkowo płatna.

Pracownikom na Słowacji przysługują co najmniej 4 tygodnie urlopu w ciągu roku. O tydzień dłużej odpoczywają osoby ze stażem pracy dłuższym niż 15 lat. Prawo do urlopu nabywają osoby zatrudnione u danego pracodawcy przez minimum 60 dni w danym roku kalendarzowym.

Minimalne miesięczne wynagrodzenie na Słowacji jest określone przez ustawę i rozporządzenie. Od 1 stycznia 2014 r. wynosi 352 euro miesięcznie brutto (około 1500 zł.).

7 Prawa pracownika na Litwie

Na Litwie istnieje kilka rodzajów umów, jednak najkorzystniej jest pracować na podstawie umowy o pracę. Umowa o pracę może zostać rozwiązana na mocy porozumienia, po upływie uzgodnionego okresu oraz na wniosek pracownika. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, jeśli poinformuje o tym pracownika w formie pisemnej na dwa miesiące z góry.

Tygodniowy czas pracy na Litwie nie może przekraczać 40 godzin tygodniowo oraz 8 godzin dziennie. Maksymalny czas pracy w tygodniu, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać 48 godzin. Do czasu pracy zaliczamy jest między innymi:
- czas faktycznie spędzony na pracy,
- czas spędzony na oficjalnych podróżach służbowych,
- czas potrzebny do przygotowania i zorganizowania miejsc pracy,
- czas przeznaczony na badania lekarskie pracowników,
- okres próbny oraz udział we wszelkiego rodzaju szkoleniach zawodowych.

Za nadgodziny i nocne zmiany pracownik otrzymuje przynajmniej 1,5 stawki godzinowej. Za pracę poza grafikiem, w dniu wolnym lub w czasie wakacji, pracownik dostaje podwójną stawkę godzinową.

Na Litwie wyróżnia się następujące rodzaje urlopów wypoczynkowych:
- zwykły urlop coroczny - wynosi 28 dni kalendarzowych; osobom poniżej 18 lat, samotnym rodzicom wychowującym dziecko poniżej 14 roku życia lub dziecko niepełnosprawne poniżej 18 roku życia i osobom niepełnosprawnym przysługuje 35 dni kalendarzowych urlopu; urlop roczny za pierwszy rok pracy jest przyznawany po 6 miesiącach ciągłej pracy w firmie;
- urlop rozszerzony - wynosi do 58 dni kalendarzowych i przysługuje pracownikom, których zajęcie wymaga emocjonalnego i psychicznego zaangażowania oraz tym pracującym w specyficznych warunkach;
- urlop dodatkowy - należy się osobom pracującym w trudnych warunkach, pewnym kategoriom zawodów oraz za długi okres nieprzerwanej pracy w jednym miejscu pracy.

Płaca minimalna na Litwie wynosi od stycznia 2014 roku 289,62 euro na miesiąc brutto (około 1200 zł.).

8 Prawa pracownika w Polsce

Także w naszym kraju pracownicy mają szereg przywilejów.

W Polsce podstawowe umowy to umowy o pracę zawierane na czas określony i nieokreślony, jednak pracodawcy często nadużywają tzw. umów śmieciowych, czyli głównie umów o zlecenie czy dzieło. Kodeks pracy nie zawiera katalogu możliwych przyczyn rozwiązania umowy o pracę na czas nieokreślony. Takimi przyczynami mogą być jednak:
- nienależyte wykonywanie obowiązków pracowniczych;
- utrata za ufania pracodawcy do pracownika;
- niezadowalające wyniki i efekty pracy pracownika;
- długotrwała choroba pracownika.

Czas pracy w Polsce nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Możliwe jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12, 16 oraz 24 godzin, gdy jest to uzasadnione na przykład rodzajem pracy. Ze względu na zatrudnienie w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia dobowy i tygodniowy wymiar czasu pracy może zostać z kolei obniżony.

Pracownikom w Polsce przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi obecnie:
- minimum 20 dni, gdy staż pracy pracownika wynosi mniej niż 10 lat,
- minimum 26 dni, gdy staż pracy pracownika wynosi ponad 10 lat.

W Polsce minimalne wynagrodzenie ustalane jest corocznie i wynosi w 2014 roku 1680 zł brutto. W 2015 roku płaca minimalna ma wynieść 1750 zł.

9 Inne przywileje pracownicze

Oprócz kwestii wynagrodzenia pracowników, czasu pracy czy urlopów w powyżej wymienionych krajach - także w Polsce - pracodawcy muszą przestrzegać także innych praw i wolności pracowniczych, w tym:

- indywidualnych i zbiorowych wolności związanych ze stosunkiem pracy,
- zakazu dyskryminacji i równouprawnienia kobiet i mężczyzn,
- ochrony macierzyństwa, prawo do urlopu macierzyńskiego i ojcowskiego, urlopów okolicznościowych,
- prawa do strajku,
- zasad dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa w pracy,
- wieku dopuszczenia do pracy i szczególnych przepisów dotyczących pracy młodocianych,
- przepisów dotyczących bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.