Pracownik był zatrudniony od 1 stycznia do 31 maja 2016 r. w wymiarze 1/3 etatu, a od 1 czerwca jest zatrudniony na 3/4 etatu. W lutym wykorzystał 2 godziny zwolnienia na opiekę nad dziećmi z art. 188 kodeksu pracy za 2016 r. i chce nadal korzystać ze zwolnienia w godzinach, a nie w dniach. Jak należy rozliczyć wymiar przysługującego mu zwolnienia? Ile godzin do wykorzystania mu pozostało w związku ze zmianą wymiaru etatu? Jak rozliczać to zwolnienie w przypadku pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, którego dobowa norma czasu pracy wynosi 7 godzin na dobę?
Zgodnie z art. 188 kodeksu pracy (dalej: k.p.) pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo dwóch dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O sposobie wykorzystania tego zwolnienia w danym roku kalendarzowym decyduje pracownik w pierwszym wniosku o jego udzielenie złożonym w danym roku kalendarzowym. Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Przepis ten określa zasadę ustalania wymiaru zwolnienia w przypadku osób zatrudnionych na część etatu, nie reguluje jednak sposobu obliczania jego wymiaru w przypadku zmiany wymiaru etatu w trakcie roku kalendarzowego.
Zdaniem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z uwagi na brzmienie przepisu, który wskazuje, by przy udzielaniu tego uprawnienia jego wymiar był proporcjonalny do wymiaru czasu pracy pracownika, oraz ze względu na brak ustawowego określenia algorytmu obliczania tego zwolnienia należy przyjąć konieczność każdorazowego korygowania jego wymiaru (tj. zmniejszenia lub zwiększenia) w zależności od obowiązującego pracownika wymiaru etatu. W podanym przypadku trzeba oddzielnie obliczyć wymiar przysługującego pracownikowi zwolnienia w okresie, w którym był zatrudniony na 1/3 etatu, i oddzielnie w okresie, gdy pracował na 3/4 etatu, a następnie odjąć już wykorzystaną liczbę godzin.
Przy zatrudnieniu na 1/3 etatu...
W okresie od stycznia do maja br., kiedy pracownik pracował na 1/3 etatu, przysługiwało mu zwolnienie w wymiarze 6 godzin (16 godzin x 1/3 etatu = 5,33 godziny, po zaokrągleniu w górę do pełnej liczby godzin).
Jest to wymiar przysługujący pracownikowi zatrudnionemu cały rok w wymiarze 1/3 etatu. Jeżeli do maja br. pracownik wykorzystał 2 godziny tego zwolnienia, to oznacza, że do wykorzystania zostały mu 4 godziny.
...i na 3/4 etatu
Jeśli w okresie od czerwca do grudnia 2016 r. pracownik jest zatrudniony w wymiarze 3/4 etatu, to w tym okresie nabywa prawo do zwolnienia w wymiarze 12 godzin (16 godzin x 3/4 etatu). Od tego wymiaru należy odjąć liczbę już wykorzystanych w danym roku godzin. Oznacza to, że do wykorzystania pracownikowi temu pozostało jeszcze 10 godzin (12 godzin – 2 godziny wykorzystane w lutym br.).
Niższa dobowa norma
Część pracowników obowiązują niższe normy czasu pracy niż określone w k.p.
Osiem godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo. Dotyczy to np. pracowników niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, których czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo (art. 15 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Także tym pracownikom przysługuje zwolnienie od pracy z art. 188 k.p. w wymiarze dwóch dni albo 16 godzin. Zatem mimo że wymiar czasu pracy pracownika wynosi 7 godzin na dobę, może on wykorzystać w sumie 16 godzin zwolnienia od pracy w trakcie roku kalendarzowego. Dotyczy to również wszystkich innych pracowników mających niższe normy czasu pracy. Kodeks nie przewiduje bowiem przeliczania wymiaru tego zwolnienia na godziny zależnie od dobowej normy czasu pracy obowiązującej pracownika.
Podstawa prawna
Art. 188 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Art. 15 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.).