Obcokrajowcy spoza UE będą mogli je wykonywać właściwie tylko w rolnictwie i turystyce. O możliwość przyjmowania takich pracowników zabiega jednak również m.in. branża budowlana
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało bardzo wąski spis branż, w których od 1 stycznia 2017 r. firmy będą mogły zatrudniać obywateli państw trzecich do prac sezonowych. Projekt rozporządzenia w tej sprawie (tj. podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową) został dołączony do projektu nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, nad którym obecnie pracuje rząd. [ramka niżej]
Wynika z niego, że jedynie nieliczne branże będą mogły zatrudniać pracowników z państw trzecich do prac sezonowych. Należą do nich działalność rolnicza oraz ta związana z zakwaterowaniem i gastronomią. Ministerstwo dodatkowo wskazało także, przy jakich konkretnie pracach będą mogli być zatrudniani cudzoziemcy. Resort zdecydował się umieścić w tym spisie tylko 24 podklasy działalności gospodarczej. Z projektu rozporządzenia wynika, że zezwolenie na prace sezonowe w Polsce będzie mogło być wydane, jeżeli działalność dotyczy uprawy roślin i hodowli zwierząt, a także zakwaterowania - ale tylko w przypadku pól kempingowych i namiotowych czy wyżywienia w ruchomych placówkach gastronomicznych. W spisie przygotowanym przez resort nie ma np. hoteli czy restauracji. Z kolei w przypadku upraw cudzoziemiec będzie mógł zostać zatrudniony np. przy zbożach, ale już nie wtedy, jeżeli działalność dotyczy bardziej egzotycznych roślin, np. drzew cytrusowych. [przykłady obok] Zezwolenie na pracę sezonową w tych sektorach będzie mogło być wydane na maksymalnie osiem miesięcy w ciągu roku. W ramach tej procedury będzie można zatrudniać obywateli wszystkich państw trzecich.
Co z tymi pracodawcami, których przedsiębiorstwo wykracza poza ten katalog prac sezonowych określonych przez resort, a potrzebują pracowników z zagranicy tylko na kilka miesięcy? [schemat] Będą mogli się ubiegać o zezwolenia na pracę krótkoterminową. Z tym, że jego uzyskanie obarczone jest dodatkowymi warunkami.
Przede wszystkim ta opcja będzie zawężona do obywateli wybranej grupy państw: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji, Ukrainy. Zezwolenie będzie dotyczyło wykonywania pracy przez 6 miesięcy w roku kalendarzowym. Dodatkowo będą mogły zabiegać o nie podmioty prowadzące działalność gospodarczą od co najmniej 12 miesięcy. Jeśli okres ten będzie krótszy, wymagane będzie zatrudnienie co najmniej jednego pracownika na podstawie umowy o pracę przez okres co najmniej trzech miesięcy. Na podstawie zezwolenia krótkoterminowego pracę będą mogły powierzać również osoby fizyczne, jeśli będzie ona wykonywana na rzecz ich gospodarstwa domowego - dotyczy to w szczególności prac pielęgnacyjno-opiekuńczych. Sprawdzenie, czy podmiot spełnia wymienione powyżej warunki, będzie pierwszym elementem procedury. Jeśli dany wymóg nie będzie zrealizowany, to wydawana będzie decyzja odmowna.
Co się zmieni
Przygotowywana przez rząd nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ma od nowego roku zmienić zasady zatrudniania obywateli państw trzecich. Obecnie obowiązująca uproszczona procedura oświadczeniowa zostanie zastąpiona zezwoleniami na pracę. Teraz wystarczy, że pracodawca, który chce zatrudnić np. Ukraińca na okres nie więcej niż 6 miesięcy (w ciągu kolejnych 12), złoży w powiatowym urzędzie pracy oświadczenie w tej sprawie. Jest to bezpłatne. W razie spełnienia warunków ustawowych PUP nie może odmówić rejestracji takiego pracownika.
Procedura ta zostanie zlikwidowana 1 stycznia 2017 r. Pracodawcy będą musieli występować o zezwolenie na pracę cudzoziemców. Dla prac, które będą trwały tylko kilka miesięcy, MRPiPS zaproponowało dwa ich typy: na pracę sezonową i krótkoterminową.
W przypadku prac sezonowych zasady zatrudniania narzuca nam unijna dyrektywa PE i Rady nr 2014/36/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego (Dz.Urz. UE z 2014 r. L 94, s. 375). Określa ona ogólne reguły, na podstawie których firmy będą mogły angażować cudzoziemców do wykonywania prac uzależnionych od zmiany pór roku (w sektorach, w których zwiększone zapotrzebowanie na pracowników jest związane z konkretnym okresem w roku ze względu na powtarzające się wydarzenia podlegające uwarunkowaniom sezonowym). Państwa członkowskie muszą określić ich rodzaje. Przy czym dyrektywa bezpośrednio wskazuje trzy sektory, w których prace mają charakter sezonowy – rolnictwo, ogrodnictwo oraz turystykę.
W przypadku pozostałych branż resort wprowadzi nowe typy zezwolenia na pracę krótkoterminową.
PRZYKŁADY DZIAŁALNOŚCI, W KTÓRYCH BĘDZIE OBOWIĄZYWAŁO ZEZWOLENIE NA PRACĘ SEZONOWĄ
● Rolnictwo
– hodowla zwierząt
– uprawa rolna inna niż wieloletnia: zbóż, roślin strączkowych i oleistych na nasiona, warzyw (w tym melonów), roślin korzeniowych i bulwiastych, tytoniu, roślin włóknistych
– uprawa roślin wieloletnich: winogron, drzew i krzewów (owocowych, orzechów), przypraw
– rozmnażanie roślin
– działalność usługowa wspomagająca produkcję roślinną
– działalność usługowa następująca po zbiorach
– obróbka nasion do celów rozmnażania roślin
● Zakwaterowanie
– pola kempingowe i namiotowe
● Wyżywienie
– ruchome placówki gastronomiczne
● Organizacja turystyki
– piloci wycieczek i przewodnicy turystyczni
– informacja turystyczna
Dwa rodzaje zezwoleń
● Na pracę sezonową
– będzie można się o nie ubiegać w przypadku obywateli wszystkich państw trzecich,
– będzie wydawane na maksymalnie 8 miesięcy w ciągu roku,
– ma dotyczyć tylko tych branż, które wskaże minister.
● Na pracę krótkoterminową
– będzie można się o nie ubiegać tylko w przypadku obywateli państw wskazanych przez ministra: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy,
– będzie wydawane na maksymalnie 6 miesięcy w ciągu roku,
– ma dotyczyć wszystkich branż.
OPINIE EKSPERTÓW
W wykazie prac powinno się znaleźć również budownictwo
To dobrze, że rząd chce uregulować zagadnienie imigracji do Polski. W interesie wszystkich jest doprowadzenie do legalizacji obecności Ukraińców w naszym kraju w taki sposób, aby ograniczać szarą strefę i zapewnić wpływy do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Skarbu Państwa.
Z innej strony należy pamiętać, że pracownicy z Ukrainy stanowią dziś lekarstwo na niedobory kadrowe na polskim rynku pracy. Wchodzą w luki powstałe w wyniku emigracji Polaków oraz braków odpowiednich fachowców na rynku. Dlatego warto zwrócić uwagę na wszelkie rozwiązania, które ograniczą biurokrację związaną z uzyskiwaniem zezwoleń na pracę, przy jednoczesnym zapewnieniu dostępności kadr z za granicy dla przedstawicieli szerokiego rynku pracy. Stąd nasza propozycja, aby do wykazu dopuszczalnych prac, które mogą być wykonywane przez cudzoziemców na podstawie zezwolenia na pracę sezonową, dołączyć branże: budowlaną i produkcyjną. Są to dziś duże gałęzie gospodarki, które borykają się z deficytami pracowniczymi, przy jednoczesnej potrzebie realizacji pojawiających się zamówień. Brak pracowników z Ukrainy może negatywnie odbić się na realizacji obecnych i przyszłych kontaktów, co będzie miało wpływ na kondycję całych sektorów gospodarki.
Nie trzeba obejmować wszystkich branż zezwoleniami
Konfederacja Lewiatan od początku prac postulowała o ograniczenie zakresu wprowadzania systemu zezwoleń na pracę do przypadków obecnie objętych systemem oświadczeniowym. Rozumiejąc konieczność wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego, można było rozważyć doprecyzowanie wykazu prac sezonowych i tylko w tym zakresie wprowadzić instytucję zezwolenia na pracę. Pozostałe branże funkcjonowałyby na dotychczasowych zasadach w ramach systemu oświadczeniowego, przy jednoczesnym wzmacnianiu monitorowania tego systemu.
Projektodawca zdecydował się jednak objąć wszystkie rodzaje prac instytucją zezwolenia na pracę. Z tym że wprowadza dwa szczególne, nowe rodzaje zezwoleń, tj. na prace sezonowe – przy uwzględnieniu wytycznych z dyrektywy, oraz na prace krótkoterminowe, czyli te, które nie zostały objęte zezwoleniem na pracę sezonową. W przypadku obu typów zezwoleń wprowadzono pewne preferencyjne zasady dla obywateli państw objętych dotychczas systemem oświadczeniowym, np. brak testu rynku pracy. Lista branż wpisanych do katalogu prac sezonowych będzie decydować o tym, czy firma będzie występować o zezwolenie sezonowe czy krótkoterminowe, między którymi występują pewne różnice.