Ustawa co do zasady reguluje sytuację dwóch kategorii podmiotów:
- zagranicznych pracodawców tymczasowo delegujących pracowników z innych państw na terytorium RP oraz
- pracodawców mających siedzibę w Polsce a delegujących pracowników z terytorium RP do innych państw członkowskich.
Niemniej poszczególne postanowienia ustawy dotyczą również innych podmiotów związanych z instytucją delegowania pracowników. Ustawa poza rozszerzeniem zakresu podmiotów, do których miały zastosowanie dotychczasowe przepisy Kodeksu pracy czy ustawy o PIP, wprowadziła szereg nowych obowiązków i sankcji.
Pracodawca delegującego pracownika z terytorium Polski – czy to zawsze jest pracodawca w rozumieniu Kodeksu pracy?
Pracodawca delegujący pracownika z terytorium RP oznacza pracodawcę (art. 3 ust. 4):
- mającego siedzibę, a w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą – główne miejsce wykonywania takiej działalności, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- kierującego tymczasowo pracownika w rozumieniu przepisów państwa członkowskiego, do którego jest delegowany, do pracy na terytorium tego państwa
a) w związku z realizacją umowy zawartej przez tego pracodawcę z podmiotem prowadzącym działalność na terytorium innego państwa członkowskiego,
b) w oddziale lub przedsiębiorstwie należącym do grupy przedsiębiorstw, do której należy ten pracodawca, prowadzącym działalność na terytorium tego państwa członkowskiego,
c) jako agencja pracy tymczasowej;
Jednocześnie pracownik delegowany z terytorium RP oznacza pracownika w rozumieniu przepisów państwa członkowskiego, do którego jest delegowany, wykonującego pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tymczasowo skierowanego do pracy na terytorium tego państwa przez pracodawcę delegującego pracownika z terytorium RP (art. 3 ust. 7).
Co ważne, w obu wyżej przytoczonych definicjach odwołano się do pojęcia pracownika w rozumieniu przepisów państwa członkowskiego, do którego pracownik jest delegowany. W ostateczności nie status danego podmiotu w prawie krajowym ma przesądzające znaczenia dla uznania czy mamy do czynienia z pracodawcą delegującym pracownika z terytorium RP. a przepisy państwa, do którego są kierowani pracownicy.
- na terytorium innego państwa członkowskiego zostanie nałożona na pracodawcę delegującego pracownika na terytorium RP kara pieniężna lub grzywna
- kara pieniężna lub grzywna ma charakter administracyjny, a więc ustawa nie dotyczy kar, grzywien o charakterze karnym,
- kara lub grzywna jest nałożona w związku naruszeniem przepisów dotyczących delegowania pracowników (może to dotyczyć nie zagwarantowania odpowiednich warunków zatrudnienia obowiązujących w innym państwie, jak i nie spełnienia określonych wymogów administracyjnych, np. złożenia wymaganego prawem krajowym oświadczenia o delegowaniu).
W przypadku nałożenia kary lub grzywny organ innego państwa, jeżeli nie może sam przeprowadzić powiadomienia albo egzekucji, może zwrócić się do PIP o dokonanie:
- powiadomienia pracodawcy o decyzji nakładającej stosowną karę, grzywnę albo
- powiadomienia pracodawcy o wniosku o egzekucję administracyjnej kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej i egzekucji tej kary lub grzywny.
Wnioski z innych państw nie spełniające określonych w ustawie wymogów formalnych są zwracane.
Wniosek o egzekucję kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej, po zweryfikowaniu wymogów formalnych, jest przekazywany przez inspekcję naczelnikowi urzędu skarbowego. Co ważne, PIP może zwrócić taki wniosek organowi wnioskującemu, jeżeli:
1) ogólna kwota administracyjnej kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej wynosi mniej niż 350 euro;
2) decyzja w sprawie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej lub grzywny administracyjnej jest sprzeczna z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.
Kwoty kar pieniężnych lub grzywien nałożonych na pracodawców delegujących pracowników z terytorium RP będą egzekwowane w walucie polskiej i stanowią dochód budżetu państwa.
Inne podmioty krajowe objęte regulacjami ustawy
Niezależnie od omówionego powyżej statusu pracodawcy delegującego pracowników z terytorium RP, ustawa ma zastosowanie do:
- przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.)
Zgodnie z art. 12 ustawy Państwowa Inspekcja Pracy ma prawo występować do:
1) pracodawcy delegującego pracownika z terytorium RP,
2) przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. Zm)
– z żądaniem udzielenia informacji dotyczących ich działalności, niezbędnych do zamieszczenia w odpowiedzi na pytania organów innych państw członkowskich dotyczące delegowania pracowników.
Pracodawcy oraz przedsiębiorcy mają obowiązek udzielenia informacji w terminie 10 dni roboczych od dnia otrzymania żądania Państwowej Inspekcji Pracy. Nie udzielenie informacji stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1000 do 30 000 zł.
- wykonawca powierzający pracodawcy delegującemu pracownika na terytorium RP wykonanie prac związanych z robotami budowlanymi lub utrzymaniem obiektu budowlanego – odpowiedzialność solidarna (art. 7 i 8 ustawy),
Wykonawca powierzający pracodawcy delegującemu pracownika na terytorium RP wykonanie prac związanych z robotami budowlanymi lub utrzymaniem obiektu budowlanego (w szczególności wykopy, roboty ziemne, rozbiórkę, prace malarskie i porządkowe) ponosi wobec pracownika delegowanego na terytorium RP odpowiedzialność solidarną z tym pracodawcą za jego zobowiązania powstałe w trakcie wykonywania tych prac z tytułu zaległego minimalnego wynagrodzenia i dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 7 ust. 1 ).
Od odpowiedzialności tej może się zwolnić w przypadku dochowania należytej staranności, polegającej na przekazaniu pracodawcy delegującemu pracownika na terytorium RP pisemnej informacji o warunkach zatrudnienia, o których mowa w art. 4 ust. 2 ustawy oraz odebraniu od niego potwierdzenia złożenia Państwowej Inspekcji Pracy oświadczenia o delegowaniu pracowników na terytorium RP (art. 8).
Wyłączenia - transport międzynarodowy a przewozy kabotażowe
Na koniec należy zauważyć, iż z zakresu stosowania ustawy wyłączono przedsiębiorstwa marynarki handlowej w odniesieniu do załóg morskich statków handlowych oraz transportu międzynarodowego, z wyjątkiem przewozów kabotażowych (art. 2 ustawy). Do kabotażu nie będą miały jednak zastosowania przepisy regulujące szereg obowiązków, np. składania do PIP oświadczenia o delegowaniu (art. 2 ust. 2 w zw. art. 24 i 25 ustawy).
Wyłączenie transportu międzynarodowego jest ważnym, wyraźnym głosem polskiego ustawodawcy w dyskusji jaka ma miejsce na forum UE. Szereg państw, w tym Niemcy i Francja, uznaje bowiem transport międzynarodowy za formę delegowania.