Obowiązek utworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych mają pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Dofinansowanie do wypoczynku jest jednym z kilku rodzajów pomocy przysługujących z tego funduszu.
Przy czym w ramach działalności socjalnej, która może być objęta finansowaniem z ZFŚS, pracodawcy mogą świadczyć usługi na rzecz różnych form wypoczynku i w rozmaitych formach. Pomoc z funduszu socjalnego najczęściej funkcjonuje jako wypłata określonej kwoty każdej osobie uprawnionej do korzystania ze środków funduszu (pod warunkiem wykorzystania przez nią określonej długości wypoczynku), ewentualnie jako dofinansowanie zorganizowanego wypoczynku dzieci i młodzieży.
Takie kwestie jak częstotliwość otrzymywania dofinansowania do wypoczynku czy rodzaje wspieranego wypoczynku powinny wynikać z obowiązującego u pracodawcy regulaminu gospodarowania środkami ZFŚS. Podobnie jest z terminem wypłaty należności. W żaden sposób nie przybliżają go przepisy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Powinien on zostać ustalony w regulaminie tego funduszu. Przy tworzeniu jego zapisów warto pamiętać, że dopłata do wypoczynku ma pomóc osobie uprawnionej w samym zorganizowaniu wypoczynku. W tym znaczeniu przyznanie jej przed rozpoczęciem urlopu (wypoczynku) jest najbliższe celowi tego wsparcia. Niemniej jednak nie ma takiej konieczności – regulamin może wskazywać również, że środki są przekazywane pracownikowi po potwierdzeniu faktycznego wykorzystania określonej długości wolnego.
Na marginesie warto wspomnieć, że inaczej jest w przypadku świadczeń urlopowych, które wyraźnie wymienia ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Mogą je wypłacać tylko zakłady pracy uprawnione do nietworzenia funduszu socjalnego, tj. takie, w których zatrudnienie jest mniejsze niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. W odniesieniu do tych świadczeń ustawa wprost wskazuje, że mają być one wypłacane nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu.
Powracając do pytania czytelnika – istotne jest także wskazanie długości wypoczynku uprawniającego do ubiegania się o wypłatę z ZFŚS. Zwykle – sięgając do zasady, zgodnie z którą należy wykorzystać raz w roku co najmniej 14 dni kalendarzowych wypoczynku – wprowadza się wymóg właśnie takiej jego długości. Nie jest to jednak wymóg ustawowy.
W przypadku wcześniejszej wypłaty istnieje oczywiście ryzyko faktycznego niewykorzystania urlopu, np. ze względu na chorobę powstałą w jego trakcie. Jednak dopłata stawałaby się świadczeniem nienależnym tylko wtedy, gdy regulamin wskazuje, że prawo do jej otrzymania związane jest m.in. z wykorzystaniem określonej minimalnej długości urlopu jednorazowo i warunek ten nie zostałby spełniony. Nie można tu jednak mówić o złej wierze pracownika, działaniu zamierzonym. Domaganie się zwrotu dopłaty byłoby możliwe tylko wówczas, gdyby pracownik jeszcze nie zdążył jej wydatkować (art. 409 i 410 k.c.). Środki te są zaś przeznaczone na umożliwienie zorganizowania i opłacenia wypoczynku, co w dużej mierze dotyczy wydatków poczynionych przed jego rozpoczęciem lub w początkowym okresie jego trwania.
Podstawa prawna
Art. 3 i 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 111 ze zm.).
Art. 409 i 410 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.).