Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w roku, za który pracownik nabywa do niego prawo. Wyjątkowo w przypadku braku możliwości jego wykorzystania w tym terminie należy go udzielić najpóźniej do 30 września roku następnego (ten termin obowiązuje od 1 stycznia 2012 r.). Jakie skutki wywoła niewykorzystanie wypoczynku również w tym terminie?
Nieudzielenie urlopu w terminie stanowi naruszenie prawa przez pracodawcę. Pracownik nie traci jednak swojego uprawnienia do urlopu wypoczynkowego w związku z upływem okresu wskazanego w k.p. Nie oznacza to jednak, że jest ono nieograniczone w czasie – prawo do wypoczynku ulega przedawnieniu po upływie 3 lat od daty jego wymagalności (tak jak i pozostałe roszczenia ze stosunku pracy przysługujące pracownikowi).
Warto przypomnieć, od kiedy należy rozpocząć liczenie 3-letniego terminu. Uznaje się, że okres przedawnienia zaczyna biec od upływu terminu na udzielenie urlopu według k.p., a więc od 30 września – dla urlopów należnych od 2011 roku, a dla wcześniejszych od 31 marca, bowiem przed zmianą przepisów urlop miał być udzielany do końca kwartału następnego roku. Powyższy sposób liczenia okresu przedawnienia potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 11 kwietnia 2001 r. (sygn. akt I PKN 367/00). Jeżeli więc pracownik pozostaje w zatrudnieniu u jednego pracodawcy, może skutecznie żądać udzielenia urlopu wypoczynkowego w ciągu trzech lat. Po tym okresie udzielenie zaległego urlopu będzie zależało od dobrej woli pracodawcy.
Inaczej kształtuje się sytuacja pracownika, którego umowa o pracę została rozwiązana. Wówczas prawo do urlopu wypoczynkowego należnego u danego pracodawcy przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop, zgodnie z art. 171 par. 1 k.p. Również to roszczenie przedawnia się w terminie 3 lat, a bieg tego okresu rozpoczyna się od dnia rozwiązania umowy o pracę, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 29 marca 2001 r. (sygn. akt I PKN 336/00). Zapłaty ekwiwalentu można skuteczne dochodzić przed sądem za niewykorzystany, ale jeszcze nieprzedawniony zaległy urlop wypoczynkowy.
Izabela Dziubak-Napiórkowska radca prawny, Wojewódka i Wspólnicy sp. k. Kancelaria Prawa Pracy