Subskrybuj nas na Youtube
Poza kierowaniem na określone w kodeksie pracy badania profilaktyczne pracodawca może niekiedy wysłać pracownika na dodatkowe badania, jeśli nie jest pewny, czy nadal jest on w stanie wykonywać swoje obowiązki. Ale jedynie w naprawdę wyjątkowych sytuacjach.
Czy zachowanie uzasadnia wysłanie do psychiatry
Ostatnio pracodawca wystawił mojemu koledze skierowanie na badania okresowe, mimo że od ostatnich tego typu badań nie minął nawet rok. Podejrzewamy, że przyczyną tego jest widoczna zmiana w jego zachowaniu (brak koncentracji, nerwowość, agresja). Czy pracodawca może, kiedy uzna za stosowne, wysyłać pracownika na badania lekarskie i sugerować w skierowaniu, że konieczna jest konsultacja psychiatryczna?
NIE
Co do zasady, na okresowe badania lekarskie pracodawca powinien kierować pracowników zgodnie z terminami wynikającymi z rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (Dz.U. nr 69, poz. 332 ze zm.). Okoliczności, w których uzasadnione są wcześniejsze badania, wskazuje par. 6 tego rozporządzenia. Zgodnie z nim przeprowadzenie badań lekarskich poza terminami i orzekanie o możliwości wykonywania dotychczasowej pracy jest konieczne m.in. po zgłoszeniu przez pracownika niemożności wykonywania dotychczasowej pracy (podejrzenie istnienia choroby zawodowej, szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika). Tu taka sytuacja nie miała miejsca. Inne przepisy też nie dają pracodawcy wprost prawa do kierowania pracownika na dodatkowe badania. Nawet wtedy, gdy jego zdaniem zachowanie pracownika, posiadającego nadal aktualne orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, uzasadniałoby takie badanie. Sąd Najwyższy w wyroku z 18 grudnia 2002 r. (I PK 44/02, Legalis nr 56104) stwierdził jednak, że takie orzeczenie, choć zachowuje aktualność w okresie w nim wymienionym, staje się nieaktualne, jeśli w tym okresie wystąpią zdarzenia mogące wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika. Dopuścił więc kierowanie na wcześniejsze badania profilaktyczne. Do tej kwestii trzeba jednak podchodzić bardzo ostrożnie. Jeśli powodem takiego skierowania ma być zmiana w zachowaniu pracownika, musi być to zmiana istotna, uniemożliwiająca mu wykonywanie pracy lub stwarzająca określone zagrożenie dla samego pracownika albo dla współpracujących z nim osób. Bardziej nerwowe zachowanie w pracy nie wydaje się wystarczającym uzasadnieniem dla takich badań. Lepszym wyjściem w takiej sytuacji będzie dyscyplinująca rozmowa z pracownikiem.
Warto też pamiętać, że pracodawcy nie wolno wpisywać do skierowania swoich sugestii co do zakresu badań, jakim powinien być poddany pracownik. Zgodnie z par. 4 cytowanego wcześniej rozporządzenia pracodawca może w nim wskazać jedynie rodzaj badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane (wstępne, okresowe, kontrolne), stanowisko pracy, na którym pracownik jest zatrudniony, i opisać warunki pracy na tym stanowisku z uwzględnieniem czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych. To lekarz medycyny pracy na podstawie tych informacji decyduje, jakim badaniom pracownik musi się poddać w celu wykazania jego zdolności do pracy na wskazanym stanowisku.
Podstawa prawna
Art. 229 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Czy nową pracę trzeba zacząć od badań
Zmieniam firmę, ale nie rodzaj pracy. Badania okresowe robiłem na początku tego roku, więc nadal są ważne. Czy, zgodnie z ostatnią nowelizacją kodeksu pracy, jeśli przejdę do nowej firmy w ciągu miesiąca, będę zwolniony z badań wstępnych?
NIE
Zasady korzystania z nowych, obowiązujących od 1 kwietnia tego roku regulacji modyfikują bowiem przepisy przejściowe ustawy nowelizującej kodeks pracy. Chodzi tu o ustawę z 7 listopada 2014 r. o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (Dz.U. z 2014 r. poz. 1662).
Od 1 kwietnia tego roku pracodawcy zatrudniający nowych pracowników mogą zrezygnować z wysyłania ich na badania wstępne, gdy przyjmowani są do pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy, przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca stwierdzi, że odpowiadają one warunkom na stanowisku pracy, na którym mają być zatrudnieni (nie dotyczy to osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych). Jednak zgodnie z art. 32 ustawy z 7 listopada 2014 r. o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej nowych regulacji nie stosuje się do orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy, wydanych przed dniem ich wejścia w życie, czyli przed 1 kwietnia 2015 r. W sytuacji opisanej w pytaniu pracownik będzie więc musiał wykonać badania.
Podstawa prawna
Art. 229 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Czy lekarz musi zweryfikować złe samopoczucie
Pracuję przy obsłudze podnośnika hydraulicznego. Ostatnio w trakcie pracy źle się poczułem (silne zawroty głowy), więc zgłosiłem szefowi, że muszę wcześniej zakończyć wykonywanie obowiązków. Szef zgodził się, ale kazał mi iść do lekarza i przynieść zaświadczenie o stanie zdrowia. Czy miał takie prawo?
NIE
Pracownicy zatrudnieni przy pracach wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej mają prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania takiej pracy, gdy ich stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób. Obsługa podnośników i platform hydraulicznych jest jednym z 36 rodzajów takich prac. Wszystkie wymienia załącznik do rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. nr 62, poz. 287). Kodeks pracy dając pracownikowi prawo, powstrzymania się od wykonywania pracy, nie uzależnia go od zgody przełożonego. Nie wymaga też, aby złe samopoczucie pracownika musiał weryfikować lekarz. Wystarczy, że sam pracownik jest przekonany o tym, że dla bezpieczeństwa swojego i innych osób danej pracy nie powinien wykonywać.
Podstawa prawna
Art. 210 par. 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Czy powrót do starej firmy zwalnia od badań lekarskich
Po roku wracam do pracy w swojej dawnej firmie. Mam pracować na zajmowanym wcześniej stanowisku. Czy w związku z tym będę zwolniony z badań wstępnych?
NIE
Co do zasady pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Ma zatem obowiązek skierować na badanie wstępne każdą przyjmowaną do pracy osobę, nawet taką, która wcześniej zatrudniał. Pracodawca byłby z tego obowiązku zwolniony tylko wtedy, gdyby do ponownego zatrudnienia pracownika na to samo stanowisko (lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy) doszło w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu wcześniej łączącego ich stosunku pracy. Tu od tego momentu minął rok. W tym czasie mogły się zmienić warunki wykonywania pracy w danej firmie, zmianie ulec mógł też stan zdrowia pracownika.
Podstawa prawna
Art. 229 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Czy wolno zrobić test na zażywanie narkotyków
Ostatnio miałem wypadek przy pracy, wpadłem prowadzonym wózkiem na ścianę. Na szczęście poza mną nikt nie ucierpiał. To drugi taki incydent w ciągu miesiąca. Pracodawca zbadał mnie alkomatem, który nic nie wykazał, i zapowiedział, że wyśle mnie na badania, czy nie biorę narkotyków. Czy faktycznie może to zrobić?
TAK
Choć nie ma przepisu dającego pracodawcy prawa do prewencyjnego kontrolowania, czy pracownik nie bierze narkotyków, to gdy doszło do wypadku przy pracy, taką możliwość pracodawca już ma. Zgodnie bowiem z art. 21 ustawy wypadkowej jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że pracownik uległ wypadkowi, bo znajdował się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, płatnik składek (pracodawca) kieruje go na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie. Pracownik ma obowiązek takim badaniom się poddać. Odmowa ich wykonania lub inne zachowanie uniemożliwiające ich przeprowadzenie pozbawia pracownika prawa do świadczeń, chyba że udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.
Podstawa prawna
Art. 21 ust. 2 i 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.).