Liczba dni wolnych, jakie przysługują pracującym rodzicom zależy głównie od wieku dziecka. Nie ma natomiast znaczenia to, ile dzieci znajduje się pod opieką danej osoby - ilość dni wolnych od pracy nie zwiększa się w przypadku, gdy pracownik wychowuje więcej niż jedno dziecko.
Dni wolne na opiekę nad dzieckiem
Pracownikowi, który wychowuje przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługują więc 2 dni wolne w ciągu roku kalendarzowego, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia i niezależnie od indywidualnego wymiaru urlopu.
Z prawa tego może skorzystać zarówno ojciec, jak i matka, ale nie w tym samym terminie. Jednak każdy z rodziców może je wykorzystać jednorazowo lub każde z nich po jednym dniu. Nie trzeba przy tym podawać dokładnej przyczyny nieobecności w pracy. Prawo do dwóch dni zwolnienia przysługuje także w przypadku, gdy tylko matka lub ojciec jest zatrudniony.
Wolne dni otrzymają nie tylko rodzice, ale także opiekunowie prawni bez względu na rodzaj umowy o pracę czy wymiar czasu pracy. Wystarczy złożyć wniosek u udzielenie urlopu w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, który nie musi być uzasadniony. Pracodawca może jednak odmówić, podając powody takie jak w przypadku, gdy odmawia urlopu wypoczynkowego>>
Natomiast w przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego, 2 dni na opiekę - w razie niewykorzystania w danym roku kalendarzowym - nie przechodzą na następny okres i przepadają.
Dni wolne na opiekę nad chorym dzieckiem
Pracownik ma również prawo do dodatkowych dni wolnych, które może wykorzystać na opiekę nad chorym małżonkiem, rodzicem lub innym członkiem rodziny, w tym dzieckiem. Jeżeli nie ukończyło ono jeszcze 14 lat, może poświęcić na opiekę nad nim 60 dni w ciągu roku. Tylko 14 dni dostanie, jeśli dziecko jest starsze i pozostaje nadal we wspólnym gospodarstwie domowym z opiekunem.
Oprócz zwolnienia z pracy opiekun może także liczyć na zasiłek opiekuńczy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, chyba że poza pracownikiem w gospodarstwie domowym są inni członkowie rodziny, którzy mogą zapewnić opiekę choremu. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad dzieckiem w wieku do 2 lat - w takim wypadku zasiłek może zostać wypłacony także wtedy, gdy inny domownik mógłby się zająć się chorym.
Nie można przy tym sumować zwolnień na opiekę nad dzieckiem i innym członkiem rodziny - łączny okres pobierania zasiłku w roku kalendarzowym nie może przekroczyć 60 dni.
Zasiłek opiekuńczy wynosi 80 proc. podstawy jego wymiaru, to znaczy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała konieczność zapewnienia opieki. Przysługuje on za każdy dzień sprawowania opieki - nie wyłączając dni wolnych od pracy. Za każdy dzień poświęcony na opiekę należy się zasiłek w wysokości 1/30 miesięcznej kwoty zasiłku opiekuńczego.
W celu otrzymania zwolnienia z pracy i zasiłku należy dostarczyć pracodawcy zwolnienie lekarskie - w którym zaznaczony jest opiekun dla chorego dziecka - wraz z drukiem Z-15.
Dni wolne, gdy zamkną żłobek
Na takich samych zasadach zasiłek opiekuńczy z ZUS i zwolnienie z pracy do 60 dni otrzyma rodzic na dziecko w wieku do 8 lat, jeśli nastąpi nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszczało. Przy czym chorobę niani (z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą) lub dziennego opiekuna traktuje się tak jak nieprzewidziane zamknięcie przedszkola lub szkoły.
Dni wolne przysługują też w przypadku porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki.