Subskrybuj nas na Youtube
Prawo pracy wyraźnie określa nie tylko prawa, ale także obowiązki pracownika.
1. Wykonywanie poleceń pracodawcy
Podporządkowanie pracownika pracodawcy jest jedną z kluczowych cech umowy o pracę - tym między różni się ona od stosunku cywilnoprawnego. Pracownik jest więc zobowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które:
- dotyczą pracy,
- nie są sprzeczne z umową o pracę,
- nie naruszają przepisów prawa pracy i powszechnie obowiązującego porządku prawnego.
Polecenie służbowe może więc odnosić się zarówno do poszczególnych czynności wykonywanych przez pracownika, jak i być związane z ogólnymi obowiązkami pracowniczymi - mogą to być przykładowo polecenia wynikające z obowiązku dbałości o dobro pracodawcy i ochronę jego mienia. Poprzez odmowę wykonania poleceń służbowych pracownik naraża się na negatywne konsekwencje, ze zwolnieniem dyscyplinarnym włącznie.
Pracodawca nie może jednak wydawać pracownikowi poleceń dowolnych, tak więc jeśli polecenie szefa jest bezprawne lub sprzeczne z umową, gdy narusza zasady współżycia społecznego, a zwłaszcza, gdy zagraża życiu lub zdrowi pracownika (lub osób postronnych), ten może bezkarnie odmówić wykonania polecenia służbowego>>
2. Przestrzeganie czasu pracy
Kolejnym ważnym obowiązkiem pracownika jest przestrzeganie czasu pracy obowiązującego w zakładzie. W praktyce oznacza to nie tylko, że dana osoba powinna stawiać się do pracy w określonym czasie i miejscu, ale także zakaz opuszczania przez niż zakładu przed końcem czasu pracy. Co grozi pracownikowi za spóźnianie się do pracy, dowiesz się tutaj>>
Ponadto pracownikowi nie wolno opuszczać miejsca pracy w czasie ustalonych godzin pracy bez uzyskania uprzedniej zgody pracodawcy lub powiadomienia przełożonego, chyba że chodzi o korzystanie z dostępnych przerw w pracy. Jakie przerwy przysługują pracownikom, dowiesz się tutaj>>
Jeśli jednak pracownik łamie te zasady i na przykład notorycznie się spóźnia, pracodawca może zmusić zatrudnionego do odpracowania nieobecności, a jeśli podwładny nie chce tego zrobić, szef może pozbawić go części wynagrodzenia. W poważniejszych przypadkach może też zastosować kary porządkowe wobec pracownika: upomnienie, naganę, karę pieniężną, a nawet rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika bez wypowiedzenia (gdy doszło do ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych).
3. Przestrzeganie przepisów bhp
Takie same kary porządkowe pracodawca może nałożyć wobec pracownika, gdy ten nie przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Do podstawowych obowiązków osoby zatrudnionej należy bowiem:
- znajomość przepisów bhp, udział w szkoleniach, poddawanie się egzaminom;
- wykonywanie pracę zgodnie tymi przepisami - pracownik powinien między innymi dbać o porządek w miejscu pracy i stan maszyn i stosować odpowiednią odzież - oraz stosowanie się do poleceń i wskazówek przełożonych z zakresu bhp;
- wykonywanie okresowych badań lekarskich.
Ponadto, w razie wypadku w zakładzie pracy albo zaistnienia sytuacji, która zagraża życiu lub zdrowiu, pracownik powinien ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie oraz powiadomić o tym przełożonego. Więcej na temat obowiązków pracownika związanych z bhp przeczytasz tutaj>>
4. Zakaz ujawniania tajemnicy
Pracownik, w ramach swoich obowiązków, powinien również dbać o dobro zakładu pracy, w tym zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Chodzi o tajemnice przedsiębiorstwa, która obejmuje informacje techniczne i technologiczne oraz te związane z organizacją przedsiębiorstwa, a także wszystkie informacje posiadające wartość gospodarczą, które pracodawca chciałby chronić i podjął w związku z tym odpowiednie działania.
Dlatego też pracodawca powinien dokładnie poinformować pracownika, jakich informacji nie wolno mu ujawniać - może to zrobić między innymi w przepisach wewnątrzzakładowych (regulamin) lub w umowie o pracę.
Pracownik powinien też przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach, czyli państwowej (na przykład wysokość stóp procentowych NBP czy organizacja i funkcjonowanie poczty dyplomatycznej) i służbowej (na przykład bankowa czy dziennikarska).
Jeśli pracownik zdecyduje się jednak ujawnić poufne dane, podlega odpowiedzialności nie tylko cywilnej, ale też karnej.