Dzięki podwyżce minimalnej pensji wyższe będą też inne świadczenia. Ale i tak może to nie zrekompensować inflacji. Mimo to nie będzie dodatkowej podwyżki najniższego wynagrodzenia w lipcu 2022 r.
Od 1 stycznia 2022 r. minimalne wynagrodzenie pracowników wyniesie 3010 zł miesięcznie, a najniższa stawka godzinowa dla zleceniobiorców i samozatrudnionych 19,70 zł. Oznacza to podwyżkę odpowiednio o 210 zł i 1,40 zł w porównaniu z obecnym rokiem, czyli o 7,5 proc. (w 2021 r. wyniosła ona 7,7 proc.).
– Kwoty te zostały ustalone w połowie 2021 r. i dziś należy je już oceniać inaczej. Inflacja na poziomie 8 proc. oznacza, że realna wartość płacy minimalnej spadnie, a nie wzrośnie – wskazuje Norbert Kusiak, dyrektor wydziału polityki gospodarczej i funduszy strukturalnych OPZZ.
Mimo to w przyszłym roku nie będzie dodatkowej podwyżki najniższego wynagrodzenia. W razie wysokiej inflacji powinno ono wzrastać dwukrotnie (nie tylko od 1 stycznia, ale też od 1 lipca), przepisy są jednak tak ukształtowane, że w praktyce druga podwyżka zależy od rządu. A ten nie prognozuje wysokiego wzrostu cen w przyszłym roku.
Wysokość dodatku za pracę w nocy w 2022 r. (za godzinę pracy w porze nocnej)
| Miesiąc | Wysokość dodatku (w zł) |
| styczeń | 3,96 |
| luty | 3,76 |
| marzec | 3,27 |
| kwiecień | 3,76 |
| maj | 3,58 |
| czerwiec | 3,58 |
| lipiec | 3,58 |
| sierpień | 3,42 |
| wrzesień | 3,42 |
| październik | 3,58 |
| listopad | 3,76 |
| grudzień | 3,58 |
Mało czy dużo?
Podwyżka najniższej płacy oznacza, że od 1 stycznia pracodawcy muszą podnieść pensje najmniej zarabiających osób (według danych GUS z 2019 r. otrzymuje je ok. 1,5 mln zatrudnionych). Dodatkowo trzeba liczyć się ze wzrostem świadczeń i zobowiązań powiązanych z minimalną płacą, czyli m.in. dodatku za pracę w nocy, odpraw, odszkodowań za dyskryminację lub mobbing, składek ZUS (patrz tabele).
– Z punktu widzenia przedsiębiorców podwyżka nie jest kontrowersyjna, bo de facto rekompensuje wzrosty cen. Średnie prognozy przyszłorocznej inflacji oscylują w granicach 7 proc. – wskazuje Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP).
Bardziej krytyczne stanowisko w tej sprawie przedstawiają związki zawodowe.
– Sytuacja jest niepokojąca. Płaca minimalna jest wciąż na dość niskim poziomie i nie będzie nadążać za wzrostem inflacji. Na dodatek zapowiedziano już znaczące podwyżki energii elektrycznej i gazu. Siła nabywcza pracowników realnie się zmniejszy i trzeba to będzie ująć przy przyszłorocznych negocjacjach podwyżek na 2023 r. – podkreśla Norbert Kusiak.
Zły mechanizm?
Zgodnie z przepisami, jeśli prognozowany na rok następny wskaźnik inflacji przekracza 5 proc., minimalne wynagrodzenie należy podwyższać dwukrotnie – od 1 stycznia i od 1 lipca (art. 3 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207). Kluczowe jest w tym przypadku określenie „prognozowany”. To rząd ustala prognozę inflacji (na potrzeby budżetu) i przyjął, że w przyszłym roku wyniesie ona 3,3 proc. (według ekspertów inflacja będzie znacząco wyższa).
– Prognozowany wskaźnik nie przekracza 5 proc., więc nie ma obowiązku podwyższenia płacy minimalnej także od 1 lipca 2022 r. Zobaczymy, jakie dane rząd przedstawi wiosną 2022 r., gdy rozpoczną się negocjacje podwyżek na 2023 r., tzn. czy urealni prognozy, czy znów się „pomyli”. Rozmowy będą na pewno intensywne – wskazuje Norbert Kusiak.
Podkreśla, że dwukrotne podwyżki mogą być konieczne w 2023 r. (z prognoz wynika, że inflacja będzie wówczas przekraczać 5 proc.). – Przepisy nie precyzują jednak trybu ustalania lipcowej podwyżki. Warto to doprecyzować – dodaje.
Tego typu wątpliwości dostrzegają też pracodawcy. Przypominają, że oparty na prognozach mechanizm ustalania najniższej pensji w praktyce nie uwzględnił nagłej, ubiegłorocznej recesji wywołanej pandemią.
– Nietrafione prognozy inflacji zostaną zrekompensowane przez tzw. wskaźnik weryfikacyjny. Przez kolejne dwa lata będzie on „podbijał” gwarantowany przepisami wzrost minimalnej płacy, co oznacza wysokie podwyżki na lata 2023 i 2024. Nie można też wykluczyć, że sam rząd będzie chciał wyraźnie podwyższać najniższą płacę w kolejnych latach, żeby zrekompensować w ten sposób wzrost cen – wskazuje Łukasz Kozłowski.
Podkreśla, że wspomniany mechanizm funkcjonował bez znaczących problemów w stabilnej sytuacji ekonomicznej. – Ale wyraźnie uwidoczniły się jego mankamenty w razie nagłego spowolnienia gospodarczego lub szybkiego wzrostu inflacji – dodaje ekspert FPP.
Dlatego partnerzy społeczni coraz częściej podkreślają konieczność zmian.
– Podtrzymujemy swoją wcześniejszą propozycję, aby płaca minimalna stanowiła 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia. To ustabilizuje wzrost najniższych wynagrodzeń i sytuację na rynku pracy – wskazuje Jeremi Mordasewicz, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan.
Zdaniem pracodawców powstrzyma to spiralę zbyt szybkiego wzrostu wynagrodzeń, która dodatkowo potęguje inflację. Z tym ostatnim stwierdzeniem (co do przyczyn wzrostu cen) nie zgadzają się związki zawodowe, ale one też coraz częściej dostrzegają minusy obecnego trybu ustalania najniższej pensji. ©℗
Ile wyniosą przykładowe świadczenia i zobowiązania powiązane z płacą minimalną
| Świadczenie lub zobowiązanie | 2022 r. |
| Maksymalna wysokość odprawy przy zwolnieniu grupowym lub indywidualnym, ale z przyczyn niedotyczących pracownika | 45 150 zł |
| Maksymalna wysokość odpraw, odszkodowań oraz innych świadczeń związanych z zakończeniem zatrudnienia w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii, jeśli obowiązek ich wypłacenia wynika z przepisów (w okresie obowiązywania stanu epidemii) | 30 100 zł |
| Minimalna wartość odszkodowania z tytułu dyskryminacji lub mobbingu | 3010 zł |
| Minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestój (nie z winy pracownika) | 3010 zł |
| Maksymalna wysokość świadczenia szkoleniowego dla osoby zwolnionej z pracy | 6020 zł |
| Minimalna podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych dla osób korzystających z urlopu wychowawczego zatrudnionych na cały etat | 3010 zł |
| Minimalna podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych dla osób korzystających z urlopu wychowawczego zatrudnionych na niepełny etat | 2257,50 zł |
| Minimalna podstawa wymiaru składek dla osób korzystających z tzw. małego ZUS plus | 903 zł |
Ile wyniosą składki na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy korzystającego z preferencji we wpłatach na ZUS (przez pierwsze dwa lata działalności; składki nie mogą być niższe niż wskazane kwoty)
| 2022 r. | |
| Podstawa wymiaru składek dla przedsiębiorcy korzystającego z preferencji we wpłatach na ZUS | 903 zł |
| Ubezpieczenie emerytalne na preferencyjnych zasadach | 176,27 zł |
| Ubezpieczenie rentowe na preferencyjnych zasadach | 72,24 zł |
| Ubezpieczenie chorobowe na preferencyjnych zasadach | 22,12 zł |
