Podstawę, od której opłaca się składki na ubezpieczenia społeczne za pracowników, stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jaki otrzymują ze stosunku pracy. Z podstawy tej wyłączone są przychody enumeratywnie wyliczone w rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r.

Warunki wyłączenia

Zgodnie z par. 2 ust. 1 pkt 16 wspomnianego rozporządzenia w przypadku pracowników zatrudnionych za granicą w polskich firmach od uzyskanego przez nich przychodu, od którego trzeba opłacić składki, odejmuje się część wynagrodzenia w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju (za każdy dzień pobytu). Chodzi o dietę określoną w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Jednak tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, przyjętego do ustalenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W 2014 r. wynagrodzenie to wynosi 3746 zł. Gdy zatem zatrudniony przebywa za granicą cały miesiąc, to obniżenie podstawy wymiaru składek o równowartość diet nie może spowodować, że podstawa ta będzie niższa od wymienionej kwoty.

Dwa limity do przestrzegania

Pomniejszenie przychodu pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców związane jest zatem z koniecznością przestrzegania dwóch limitów:
- przychód można pomniejszyć o kwoty nieprzekraczające stawek określonych rozporządzeniem z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej,
- podstawa wymiaru składek po wymienionych wyżej odliczeniach nie może być w danym miesiącu kalendarzowym niższa od kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Praca przez część miesiąca

Gdy pracownik będzie delegowany do pracy za granicą w trakcie miesiąca, czyli będzie tam wykonywał prace przez kilka albo kilkanaście dni, to podstawę wymiaru składek należy ustalać proporcjonalnie. Wysokość minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za niepełny miesiąc świadczenia pracy należy wówczas ustalić na podstawie zasady określonej w art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (przewidującej proporcjonalne jej obniżenie). Kwotę najniższej podstawy wymiaru składek dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Regulacje dla zleceniobiorców

Przepisy określające przychody, od który nie trzeba opłacać składek, stosuje się odpowiednio do zleceniobiorców. Z interpretacji indywidualnej przepisów wydanej przez ZUS (decyzja nr 12 z 16 stycznia 2014 r.; DI/100000/451/1758/2013) wynika, że dotyczy ich także par. 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia z 18 grudnia 1998 r. Z podstawy wymiaru składek opłacanych za zleceniobiorców wykonujących pracę poza granicami kraju zatrudnionych u polskich zleceniodawców można zatem wyłączyć część wynagrodzenia, ale trzeba stosować omówione wyżej limity. ZUS podkreślił, że bez znaczenia jest przy tym wysokość wynagrodzenia przewidziana w umowie-zleceniu.

PRZYKŁAD

Podwyższenie do minimum

Pracownik delegowany do pracy za granicę – do Niemiec – uzyskał w lutym 2014 r. wynagrodzenie w wysokości 2 tys. euro. Nie korzystał z urlopu i nie chorował. Dieta za dzień pobytu w Niemczech wynosi 49 euro. Wynagrodzenie po odjęciu równowartości diet i przeliczeniu na złote wyniosło 2656,13 [28 dni x 49 euro = 1372 euro (równowartość diet); 2000 euro – 1372 euro = 628 euro (przychód po odliczeniu diet); 628 euro x 4,2295 (1 euro = 4,2295 zł) = 2656,13 zł]. Z uwagi na to, że kwota ta jest niższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone na 2014 r., składki należy obliczyć od 3746 zł.

Podstawa prawna

Art. 18, art. 19 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Par. 2 ust. 1 pkt 16, par. 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Par. 13 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 167).