Wynagrodzenie pracownika (wiek powyżej 26 lat) wynosi 11 tys. zł miesięcznie. Ma on prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodów oraz potrącania miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek. Jak prawidłowo pobrać zaliczki na podatek dochodowy za październik i listopad – kiedy i w jakiej wysokości? Czy w październiku można jeszcze uwzględnić kwotę ulgi, tj. 43,76 zł? Czy jeśli w październiku pracownik złoży oświadczenie o wspólnym opodatkowaniu z małżonką, to będzie można pobierać 17-proc. zaliczki do końca roku? Nadmieniamy, że wynagrodzenia są płatne ostatniego dnia każdego miesiąca.

odpowiedź

Na należną zaliczkę na podatek za październik będzie się składała zaliczka w wysokości 17 proc. ustalona do kwoty 85.528 zł (z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej podatek) oraz zaliczka 32-proc. od nadwyżki ponad ten próg. Pracownik może jednak złożyć oświadczenie o wspólnym opodatkowaniu z małżonką, której dochody mieszczą się w pierwszym progu skali, i wówczas zaliczki od listopada do grudnia pozostaną na poziomie 17 proc. dochodu.

Zakład pracy płatnikiem zaliczek

Zakłady pracy, a więc osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują w nim przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy.
Za miesiące od stycznia do grudnia zaliczki pobierane przez zakład pracy wynoszą:
1) za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie nie przekroczył kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali, tj. 85 528 zł – 17 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu;
2) za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w tym zakładzie przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali – 17 proc. od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczyła tej kwoty, i 32 proc. od nadwyżki ponad kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali;
3) za miesiące następujące po miesiącu, o którym mowa w pkt 2 – 32 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu.
Podstawą opodatkowania u pracownika jest dochód, za który uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody w rozumieniu art. 12 ustawy o PIT (wszelkie wypłaty pieniężne, wartość świadczeń w naturze, świadczeń nieodpłatnych lub ponoszonych za pracownika) oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu kosztów uzyskania w wysokości określonej w art. 22 ust. 2 pkt 1 albo 3 lub w ust. 9 pkt 1–3 oraz po odliczeniu potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenie społeczne, finansowanych przez pracownika jako ubezpieczonego.
Wymienione tu koszty uzyskania przychodów są miesięczne i zryczałtowane. Wynoszą 250 zł (lub 300 zł, jeśli miejsce pracy znajduje się poza miejscowością zamieszkania pracownika i nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę). Wyjątkowe, bo procentowe, a nie kwotowe koszty – wynoszące 50 proc. przychodu pomniejszonego o składki społeczne pracownika – dotyczą pracownika będącego twórcą, który korzysta z praw autorskich.
Zaliczkę obliczoną w sposób określony powyżej w pkt 1 i 2 pomniejsza się o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek wynoszącej obecnie 525,12 zł, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru (PIT-2), w którym stwierdzi, że:
1) nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;
2) nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
3) nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 (np. z najmu, działalności gospodarczej);
4) nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
5) ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.
Miesięczna kwota wynosi 43,76 zł. Oświadczenia PIT-2 nie składa się, jeżeli stan faktyczny wynikający z oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie.
Obliczoną zaliczkę zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej w danym miesiącu ze środków podatnika, z tym że nie o wyższą niż 7,75 proc. podstawy wymiaru tej składki.
Jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok jego dochody przekroczą kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali (85 528 zł), płatnik pobiera zaliczki bez pomniejszania o kwotę zmniejszającą – od miesiąca, w którym otrzymał ww. oświadczenie (albo od następnego miesiąca, jeżeli w miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, nie miał możliwości pobrania zaliczki bez takiego pomniejszenia). [ramka]
Rozliczenie u pracownika
W związku z tym, że pracownik zarabia miesięcznie 11 000 zł, do przekroczenia kwoty 85 528 zł (narastająco od początku roku) dojdzie w październiku:
11 000 zł x 13,71 proc. = 1508,10 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)
11 000 zł – 250 zł (koszty uzysku) – 1508,10 zł = 9241,90 zł; po zaokrągleniu do pełnych złotych 9242 zł (dochód miesięczny)
Dochód od stycznia do września 2020 r.: 9242 zł x 9 m-cy = 83 187 zł.
Kwota dochodu brakująca do kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali: 85 528 zł – 83 187 zł = 2350 zł.
Za październik 2020 r. płatnik pobierze zatem zaliczkę według dwóch stawek: 17 proc. od 2350 zł i 32 proc. od nadwyżki 6892 zł (9242 zł – 2350 zł). Obliczając zaliczkę niższą, można jeszcze odliczyć kwotę zmniejszającą – 43,76 zł. Natomiast zaliczka za listopad będzie już wynosiła 32 proc. od całej kwoty dochodu, z pominięciem kwoty zmniejszającej.
Lista płac na październik 2020 r.
Elementy Kwota Sposób wyliczenia
Przychód 11 000 zł 11 000 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne 1508,10 zł • Podstawa wymiaru: 11 000 zł • Składka emerytalna: 11 000 zł x 9,76 proc. = 1073,60 zł • Składka rentowa: 11 000 zł x 1,5 proc. = 165 zł • Składka chorobowa: 11 000 zł x 2,45 proc. = 269,50 zł Łączna kwota składek: 1508,10 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne – do zapłaty do ZUS – odliczana od podatku 854,27 zł 735,62 zł Podstawa wymiaru: 9491,90 zł (po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, tj. 1508,10 zł) 9491,90 zł x 9 proc. = 854,27 zł 9491,90 zł x 7,75 proc. = 735,62 zł
Zaliczka na podatek dochodowy 1826 zł • Przychód do opodatkowania: 11 000 zł • Podstawa opodatkowania po zaokrągleniu: 9242 zł [11 000 zł (przychód) – 250 zł (KUP) – 1508,10 zł = 9241,90 zł] • Zaliczka do US: 1826 zł [(2350 zł x 17 proc.) – 43,76 zł = 355,74 zł 6892 zł x 32 proc. = 2205,44 zł (355,74 zł + 2205,44 zł) – 735,62 zł (składka zdrowotna) = 1825,56 zł]
Kwota do wypłaty 6811,63 zł 11 000 zł – (1508,10 zł + 854,27 zł + 1826 zł)
Lista płac na listopad 2020 r.
Elementy Kwota Sposób wyliczenia
Przychód 11 000 zł 11 000 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne 1508,10 zł • Podstawa wymiaru: 11 000 zł • Składka emerytalna: 11 000 zł x 9,76 proc. = 1073,60 zł • Składka rentowa: 11 000 zł x 1,5 proc. = 165 zł • Składka chorobowa: 11 000 zł x 2,45 proc. = 269,50 zł Łączna kwota składek: 1508,10 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne – do zapłaty do ZUS – odliczana od podatku 854,27 zł 735,62 zł Podstawa wymiaru: 9491,90 zł (po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne, tj. 1508,10 zł) 9491,90 zł x 9 proc. = 854,27 zł 9491,90 zł x 7,75 proc. = 735,62 zł
Zaliczka na podatek dochodowy 2 222 zł • Przychód do opodatkowania: 11 000 zł • Podstawa opodatkowania po zaokrągleniu: 9242 zł [11 000 zł (przychód) – 250 zł (KUP) – 1508,10 zł = 9241,90 zł] • Zaliczka do US: 2222 zł [9242 zł x 32 proc. = 2957,44 zł – 735,62 zł (składka zdrowotna) = 2221,82]
Kwota do wypłaty 6415,63 zł 11 000 zł – (1508,10 zł + 854,27 zł + 2222 zł)

Wspólnie z małżonkiem

Jeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź na zasadach określonych dla rodziców samotnie wychowujących dzieci, a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu:
1) dochody podatnika nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 17 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek;
2) dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali, a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali – zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 17 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu.
Płatnicy pobierają zaliczki z podwójnym odliczeniem kwoty zmniejszającej (pkt 1) lub wg jednolitej stawki 17 proc. (pkt 2) – począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostało złożone oświadczenie. W przypadku pracownika, który złożył płatnikowi oświadczenie PIT-2 oraz oświadczenie, o którym mowa w powyższym pkt 2, płatnik powinien pomniejszać zaliczki na podatek z tytułu złożonego PIT-2 o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek – nawet w sytuacji, gdy dochód podatnika przekroczy kwotę 85 528 zł (interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 9 września 2017 r. 0115-KDIT2-2.4011.209.2017.1.MM). W razie zmiany stanu faktycznego, upoważniającego do obniżki zaliczek lub utraty możliwości opodatkowania dochodów wspólnie z małżonkiem (lub jako samotny rodzic/opiekun), podatnik ma obowiązek poinformować o tym płatnika. Od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik przestał spełniać warunki do obniżki, zaliczki są pobierane standardowo.
Przypomnijmy przy tym, że co do zasady małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Jednak od tej zasady jest wyjątek. Otóż małżonkowie podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, i pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, mogą być (na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym) opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów, po uprzednich odliczeniach odrębnie przez każdego z małżonków (np. składki ubezpieczeniowe). Wówczas podatek określa się na obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy ich łącznych dochodów.
Podstawa prawna
• art. 6, art. 31, art. 32 ustawy z 26 lipca 1998 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. poz. 1565).