Warto jednak przygotować ją tak, by była w pełni zrozumiała dla adresatów. Zadbać trzeba również o to, by uzyskać potwierdzenie zapoznania się z nią przez pracowników.
Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek poinformowania pracowników w formie pisemnej o pewnych podstawowych warunkach zatrudnienia (art. 29 par. 3 kodeksu pracy). Zakres tej informacji obejmuje też aspekty związane z czasem pracy, jednak bardzo ograniczone: każdy pracownik informowany jest o obowiązującej go dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, a jeżeli zatrudniający nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy – dodatkowo wskazuje informacje o porze nocnej.
Wielu pracodawców nie realizuje jednak dodatkowych obowiązków informacyjnych. Takie zaś istnieją np. w odniesieniu do pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy kierowców – również gdy praca polega na prowadzeniu samochodu osobowego. Według art. 24 pkt 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1412; dalej: ustawa) pracodawca ma obowiązek poinformować kierowców o obowiązujących ich przepisach w zakresie czasu pracy w sposób u niego przyjęty.
Kogo dotyczy
Ustawy nie stosujemy do tych pracowników, którzy kierują pojazdami niejako dodatkowo lub pomocniczo w stosunku do rodzaju wykonywanej pracy. Jak wskazał Główny Inspektorat Pracy w piśmie z 11 sierpnia 2008 r. w sprawie umów o pracę kierowców (GPP-302-4560-609/08/PE; opubl. „Rzeczpospolita” z 22 sierpnia 2008 r.): „Inspektor pracy dokonujący czynności nadzorczo-kontrolnych w zakresie przepisów o czasie pracy weryfikuje zgodność organizacji czasu pracy ze szczególnymi rozwiązaniami z ustawy o czasie pracy kierowców tylko wtedy, jeżeli strony stosunku pracy wspólnie uzgodniły taki właśnie charakter zatrudnienia. Inspektor pracy nie ma przy tym uprawnień do wyręczania stron stosunku pracy w tym zakresie. Jeżeli zatem strony stosunku pracy ustalą, że pracownik będzie wykonywał pracę w charakterze magazyniera, w rzeczywistości jednak – w ocenie pracownika – charakter jego zatrudniania bardziej przypominać mu będzie kierowcę, ewentualne roszczenia pracownika mogą być dochodzone wyłącznie przed sądem pracy, np. w drodze powództwa o ustalenie charakteru zatrudnienia”.
Kierowcą nie jest np. przemieszczający się samochodem służbowym przedstawiciel handlowy. Samochód jest dla niego narzędziem pozwalającym wykonać zadania wynikające z zakresu czynności – spotkania, negocjacje itp. Jego praca nie polega na prowadzeniu pojazdu i wykonywaniu przewozów drogowych. Jeżeli jednak czynności osoby zatrudnionej na stanowisku nazywanym „przedstawiciel handlowy” sprowadzają się jedynie albo w zdecydowanie przeważającej mierze do przewożenia towaru, to można mówić o nieprawidłowym określeniu rodzaju pracy.
Ustawę stosują wszyscy pracodawcy w stosunku do pracowników zatrudnionych na stanowisku pracy kierowcy, którzy wykonują przewóz drogowy (czyli przejazd w całości lub części z ładunkiem lub bez po drodze publicznej). To, czy kierowca prowadzi tylko małe pojazdy, de facto samochody osobowe, samo w sobie nie wyłącza stosowania ustawy, ale ma znaczenie dla zakresu zastosowania jej przepisów (określa go art. 22 ustawy). Wobec kierowców prowadzących ww. pojazdy nie stosuje się:
a) 60-godzinnej tygodniowej normie czasu pracy,
b) 48-godzinnej średniej tygodniowej normy czasu pracy,
c) 30- lub 45-minutowej przerwy w pracy,
d) ograniczenia do 10 godzin dobowego wymiaru czasu pracy w przypadku, gdy praca jest wykonywana w porze nocnej, oraz
e) obowiązku uzyskania od kierowcy oświadczenia na piśmie o wymiarze zatrudnienia albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
W powyższym katalogu nie ma obowiązku informacyjnego z art. 24 pkt 1 ustawy, a co za tym idzie, powinien on być spełniony także w odniesieniu do kierowców samochodów osobowych (samochodów poniżej 3,5 tony, samochodów przeznaczonych do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą).
Jaki zakres
Informacja powinna obejmować przepisy prawa pracy dotyczące czasu pracy obowiązujące kierowcę. Należy przez to rozumieć regulacje kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy (art. 9 par. 1 k.p.). Przepisy o czasie pracy to zatem nie tylko regulacje ustawy, ale również kodeksu pracy (znajdujące zastosowanie w zakresie nieuregulowanym ustawą) oraz postanowienia np. regulaminu pracy.
Skoro informacja ma obejmować przepisy „obowiązujące kierowcę”, powinna mieć charakter zindywidualizowany. Musi obejmować te regulacje, które dotyczą kierowców zatrudnionych u danego pracodawcy lub danej grupy kierowców. Jeżeli np. kierowca nie jest objęty przepisami danego aktu prawnego, to w ogóle ich nie wskazujemy. Jeżeli jest zatrudniony w równoważnym systemie czasu pracy, to w informacji nie powinien otrzymywać odniesień do systemu przerywanego, zadaniowego itd. Pracodawca powinien starać się stworzyć informację nie tylko czytelną, lecz także przekładającą się na konkretny sposób organizacji czasu pracy kierowcy. O takim przełożeniu nie można zaś mówić, gdy informacja wskazuje jedynie, że istnieją ustawa o czasie pracy kierowców i kodeks pracy, gdzie są postanowienia dotyczące czasu pracy.
Sposób przekazania
W przeciwieństwie do art. 29 par. 3 k.p. ustawa nie narzuca, aby informacja o przepisach z zakresu czasu pracy musiała przybrać formę pisemną. Wskazuje, że poinformowanie powinno zostać dokonane w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Chodzi tu o sposób przyjęty dla przekazywania tego rodzaju informacji (a nie np. dla zmian regulaminu pracy). Dla celów dowodowych warto jednak stosować taką formę przekazania informacji, która umożliwia zarówno wykazanie wypełnienia obowiązku, jak i potwierdzenie zapoznania się z nią oraz czytelność informacji dla kierowcy. Niewłaściwe będzie przy tym korzystanie z tablicy ogłoszeń dla poinformowania o przepisach z zakresu czasu pracy dwóch kierowców pracujących w firmie zatrudniającej kilkaset osób. Taka informacja łatwo może umknąć, staje się nieczytelna wśród ogółu wiadomości.
Poinformowanie o przepisach może polegać na wymienieniu po przecinku numerów poszczególnych artykułów lub paragrafów (wprost z przepisów nie wynika obowiązek przekazania ich treści). Czytelność takiej informacji będzie jednak stosunkowo niska – istnieje ryzyko, że część pracowników nie sięgnie do odpowiednich przepisów, by się z nimi zapoznać. Pracodawcy zaś powinno zależeć na tym, by kierowcy znali i stosowali regulacje dotyczące czasu pracy, gdyż często – także kierowcy samochodów osobowych – będąc w trasie sami podejmują decyzje np. o godzinie rozpoczęcia prowadzenia. Dlatego w interesie pracodawcy jest, by kierowca np. znał i rozumiał przepisy o minimalnych odpoczynkach rozumiał oraz zobowiązał się do ich przestrzegania. Sugeruje się zatem przekazanie osobnej informacji każdemu kierowcy.
Informacja powinna być wyczerpująca, jednak siłą rzeczy nie będzie obejmować wszystkich przepisów, które dotyczą czasu pracy lub się z nim wiążą. [wzór]
wzór
Przykładowa informacja o obowiązujących przepisach dla kierowcy samochodu poniżej 3,5 tony lub służącego do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą
Andrzej Kowalski Warszawa, 27 sierpnia 2020 r.
(oznaczenie pracownika – kierowcy) (miejscowość, data)
Informacja dla kierowcy o obowiązujących przepisach z zakresu czasu pracy
Na podstawie art. 24 pkt 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1412) informuję Panią/Pana, że:
1. Czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności:
1) prowadzenie pojazdu,
2) załadowywanie i rozładowywanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem,
3) nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym,
4) czynności spedycyjne,
5) obsługę codzienną pojazdów i przyczep,
6) inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,
7) niezbędne formalności administracyjne,
8) utrzymanie pojazdu w czystości.
2. Czasem pracy kierowcy jest również czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca pozostaje na stanowisku pracy kierowcy w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresu.
3. Do czasu pracy kierowcy nie zalicza się:
– czasu dyżuru, jeżeli podczas dyżuru kierowca nie wykonywał pracy,
– nieusprawiedliwionych postojów w czasie prowadzenia pojazdu,
– dobowego nieprzerwanego odpoczynku.
4. Czas pracy kierowcy nie może przekraczać przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.
5. Tygodniowy czas pracy kierowcy, łącznie z godzinami nadliczbowymi, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.
6. W każdym dniu, w którym dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, kierowcy przysługuje jedna 15-minutowa przerwa wliczona do czasu pracy.
7. Dla celów rozliczania czasu pracy i ustalania wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przez dobę rozumie się 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której kierowca rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. (Uwaga! W przypadku stosowania indywidualnego czasu pracy na podstawie art. 8 ust. 2‒4 ustawy w informacji należy na to wskazać).
8. Przez tydzień rozumie się okres pomiędzy 00.00 w poniedziałek i 24.00 w niedzielę.
9. W każdej dobie kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku.
10. W każdym tygodniu kierowcy przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku. Tygodniowy nieprzerwany odpoczynek obejmuje odpoczynek dobowy przypadający w dniu, w którym kierowca rozpoczął odpoczynek tygodniowy. W przypadkach sytuacji i zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usunięcia awarii, a także w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez kierowcę w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, nieprzerwany tygodniowy okres odpoczynku może obejmować mniejszą liczbę godzin, nie może być jednak krótszy niż 24 godziny.
11. Czasem dyżuru jest:
– czas, w którym kierowca pozostaje poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,
– czas nieprzeznaczony na kierowanie pojazdem w przypadku gdy pojazd jest prowadzony przez dwóch lub więcej kierowców,
Przypadające poza obowiązującym kierowcę rozkładem czasu pracy okresy pozostawania do dyspozycji oznaczają okresy, inne niż przerwy i czas odpoczynku, podczas których kierowca nie jest obowiązany pozostawać na stanowisku pracy kierowcy, będąc jednocześnie w gotowości do rozpoczęcia albo kontynuowania prowadzenia pojazdu albo wykonywania innej pracy. Okresy pozostawania do dyspozycji obejmują w szczególności czas, w którym kierowca towarzyszy pojazdowi transportowanemu promem lub pociągiem, czas oczekiwania na przejściach granicznych oraz w związku z ograniczeniami w ruchu drogowym.
12. Zgodnie z par. 12 Regulaminu Pracy obowiązującego u pracodawcy kierowca objęty jest równoważnym systemem czasu pracy z okresem rozliczeniowym czasu pracy wynoszącym 3 miesiące.
13. Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest w razie:
– sytuacji i zdarzeń wymagających od kierowcy podjęcia działań dla ochrony życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia albo usunięcia awarii,
– szczególnych potrzeb pracodawcy.
14. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych przez kierowcę w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy nie może przekroczyć 260 godzin w roku kalendarzowym.
15. Zgodnie z par. 14 Regulaminu Pracy obowiązującego u pracodawcy pora nocna to czas pomiędzy 22.00 a 6.00.
16. Za pracę w niedzielę i święto uważa się pracę wykonywaną między 6.00 tego dnia a 6.00 dnia następnego (Uwaga! Jeżeli u pracodawcy wprowadzono inne godziny, to informujemy o nich).
Włodzimierz Mostowy
(podpis osoby upoważnionej do przekazania informacji)
