Urzędowe dokumenty zachowują ważność – i to automatycznie, bez jakiejkolwiek aktywności obcokrajowca czy pracodawcy. Dzięki temu i pobyt, i praca imigranta wciąż są legalne. A dotyczy to nawet pracy sezonowej.
Wśród przepisów tarczy antykryzysowej, która weszła właśnie w życie (tj. przede wszystkim ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19...; Dz.U. poz. 568), znalazły się uregulowania dotyczące przedłużenia legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców.
Zawieszenie bezpośredniej obsługi interesantów w urzędach wojewódzkich i urzędach pracy, podyktowane profilaktyką antywirusową, zablokowało w praktyce możliwość składania odpowiednich wniosków i tym samym dochowania dotychczas obowiązujących terminów. Zaproponowane rozwiązania przejściowe pozwolą uniknąć niekorzystnego scenariusza w postaci utraty prawa do legalnego pobytu i pracy przez licznych obcokrajowców. W tym miejscu należy jednak zastrzec, że obecna sytuacja nie wpływa na status pobytowy obywateli państw Unii Europejskiej i członków ich rodzin. Uprawnienia tych osób do pobytu na terenie Polski nie są bowiem zależne od zezwoleń lub podobnych dokumentów.
Przedłużenie pobytu
Ustawodawca zdecydował o wprowadzeniu zasady automatycznego przedłużenia okresów legalnego pobytu na podstawie wizy krajowej oraz zezwolenia na pobyt czasowy. Cudzoziemiec, którego ostatni dzień pobytu na podstawie wizy bądź ostatni dzień okresu ważności zezwolenia przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonych w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, może pozostać w Polsce do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
Co kluczowe, przedłużenie wskazanych okresów działa z mocy prawa i nie wymaga podejmowania dodatkowych działań przez zainteresowanego, w szczególności uzyskiwania odrębnych potwierdzeń czy decyzji. W przypadku wizy oznacza to, że w paszporcie cudzoziemca nie będzie umieszczana nowa naklejka wizowa, a w przypadku zezwolenia nie będzie wydawana nowa ani wymieniana dotychczasowa karta pobytu. Niweluje to konieczność osobistego stawiennictwa w urzędzie w celu ich odbioru.
Omawiane rozwiązanie nie dotyczy pobytu na podstawie wiz Schengen, ponieważ sposób ich przedłużania uregulowany jest w prawie UE. Nie ma ono również wpływu na przedłużenie ważności zezwoleń na pobyt stały lub zezwoleń na pobyt rezydenta długoterminowego UE, są to bowiem zezwolenia o charakterze bezterminowym. [przykład 1A]
Nowe terminy na złożenie wniosku
Uzupełnieniem powyższego mechanizmu jest wydłużenie terminów na złożenie wniosku. Wypadające w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii terminy złożenia wniosków o udzielenie zezwoleń pobytowych, przedłużenie wizy oraz przedłużenie pobytu w ramach ruchu bezwizowego ulegają z mocy prawa przedłużeniu do 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
W standardowej procedurze cudzoziemiec występujący z jednym z powyższych wniosków byłby zobowiązany złożyć go osobiście, nie później niż w ostatnim dniu jego legalnego pobytu na terytorium Polski. Co więcej, w przypadku składania wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt wymóg osobistego stawiennictwa podyktowany jest koniecznością pobrania od obcokrajowca odcisku linii papilarnych. Wobec wstrzymania przyjęć interesantów w urzędach stało się to niewykonalne. Podobnie brak możliwości osobistej wizyty uniemożliwia uzyskanie przez cudzoziemca pieczątki w paszporcie, która stanowi potwierdzenie złożenia przez niego poprawnego wniosku i legitymuje legalność jego pobytu w czasie oczekiwania na decyzję.
Należy jednak zastrzec, że pobyt cudzoziemca w Polsce w okresie biegu przedłużonego terminu będzie uznawany za legalny, o ile cudzoziemiec złoży wniosek przed upływem tego terminu. Istotne zatem, aby po zakończeniu epidemii dopilnować terminowego złożenia wniosków.
Wydłużeniem terminu objęte są wnioski o udzielenie zezwoleń: na pobyt czasowy (w tym składanych przez jednostkę przyjmującą), na pobyt stały, a także na pobyt rezydenta długoterminowego UE. [przykład 1B]
Praca nadal legalna
Regulacją ustawową zostały objęte również zasady prolongaty ważności zezwoleń na pracę oraz oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Podobnie do wcześniej opisanych rozwiązań również okres ważności zezwolenia na pracę upływającego w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Dotyczy to wszystkich typów zezwoleń, w tym zezwolenia na pracę sezonową.
Jednocześnie, w przypadku zatrudnienia na podstawie oświadczeń zarejestrowanych w prowadzonej przez urząd pracy ewidencji, upływ dopuszczalnego okresu zatrudnienia przypadający w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie skutkuje niemożnością dalszej pracy. Cudzoziemiec może wykonywać pracę określoną oświadczeniem na rzecz podmiotu, który złożył oświadczenie, w okresie lub okresach nieobjętych tym dokumentem – do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
Warto przypomnieć, że możliwość odłożenia w czasie uzyskiwania zezwoleń na pracę przez pracodawcę i poprzestania na wpisie oświadczenia do ewidencji dotyczy wyłącznie przypadków zatrudniania obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji lub Ukrainy. Długość pracy na podstawie oświadczenia jest ograniczona do sześciu miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, jednak przedłużony okres wykonywania pracy nie będzie wliczał się do tego limitu. [przykłady 1C i 2]
Przyjazd z zagranicy
Nietrudno zauważyć, że przytoczone rozwiązania dotyczą osób już przebywających na terytorium Polski. Obecnie cudzoziemcy mogą wjechać do Polski tylko w ograniczonych przypadkach. Wyłączenia z zakazu wjazdu dotyczą osób: będących małżonkami lub dziećmi obywateli polskich, posiadających Kartę Polaka, jak również mających prawo stałego lub czasowego pobytu na terenie Polski lub pozwolenie na pracę. Tym samym cudzoziemiec, który wyjechał z Polski, ale dysponuje odpowiednim zezwoleniem na pobyt lub pracę, będzie dopuszczony do wjazdu. Takiej osoby nie ominie jednak obowiązek 14-dniowej domowej kwarantanny. Nie ma przy tym przeszkód, aby w tym czasie pracować zdalnie, o ile to możliwe, i z zastrzeżeniem, że świadczenie pracy nie będzie wiązało się z łamaniem zaleceń inspektora sanitarnego. O objęciu kwarantanną cudzoziemiec powinien niezwłocznie poinformować pracodawcę.
przykład 1
Późniejszy powrót i kontynuacja angażu
A. Według decyzji wojewody, którą otrzymał obywatel Indii pan X, okres jego legalnego pobytu w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy kończy się 5 kwietnia. W związku z decyzją polskiego rządu o zawieszeniu międzynarodowych połączeń lotniczych pan X nie ma możliwości powrotu do Indii. Czy może zostać w Polsce po 5 kwietnia?
Tak, zezwolenie na pobyt czasowy pana X ulegnie automatycznemu przedłużeniu. Niezależnie od tego, czy pan X planuje składać wniosek o nowe zezwolenie w przyszłości, może legalnie pozostać w Polsce do zakończenia stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego i przez 30 dni po ich odwołaniu.
B. Pan X, o którym była mowa wcześniej – podjął decyzję o pozostaniu w Polsce na dłużej. Wie już, że jego pobyt będzie legalny nawet po 5 kwietnia, kiedy to upływa jego dotychczasowe zezwolenie. Pan X chciałby jednak uzyskać zezwolenie na pobyt również na dalszy okres, przypadający po upływie stanów epidemicznych. Co powinien zrobić, żeby jego pobyt był nieprzerwanie legalny?
Przed upływem 30 dni od odwołania w Polsce stanu epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego powinien złożyć nowy wniosek o zezwolenie na pobyt. Wówczas jego pobyt do tego dnia pozostanie legalny, a jednocześnie od dnia złożenia wniosku już standardowo, zgodnie z przepisami ustawy o cudzoziemcach, będzie mógł przebywać w Polsce aż do dnia wydania ostatecznej decyzji w sprawie udzielenia zezwolenia.
C. Pan X w okresie przedłużonego legalnego pobytu w Polsce chciałby kontynuować pracę w dotychczasowym miejscu. Zezwolenie na pracę, które uzyskał rok temu jego pracodawca, jest ważne do 10 kwietnia. Czy pan X może nadal legalnie pracować?
Tak, może. Okres ważności jego zezwolenia na pracę ulegnie przedłużeniu do czasu upływu 30 dni od zakończenia stanów epidemicznych w Polsce.
przykład 2
Zmiana firmy niedopuszczalna
Pani Y, obywatelka Ukrainy, pracuje w Polsce na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Dopuszczalny okres pracy, który widnieje w jej oświadczeniu, kończy się 7 kwietnia. Korzystając z najnowszych przepisów, pani Y chciałaby zatrudnić się w innym miejscu, ale na warunkach zgodnych z dotychczasowym oświadczeniem. Czy może to zrobić?
Nie, skorzystanie z możliwości wydłużonej pracy bez uzyskiwania zezwolenia na pracę jest możliwe tylko w ramach zatrudnienia u pracodawcy, który zarejestrował oświadczenie dla danego cudzoziemca.
