Przepisy rozporządzenia wskazują, że aby pracodawca mógł otrzymać zaświadczenie o uznaniu wydatku z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) za pomoc de minimis, musi w ciągu 30 dni poinformować o jego dokonaniu. Jednak sądy stwierdzają, że wyznaczenie tego terminu wykroczyło poza zakres delegacji ustawowej do wydania rozporządzenia.
Co do zasady obowiązek prowadzenia ZFRON mają pracodawcy o statusie zakładu pracy chronionej, a z gromadzonych na nim pieniędzy finansowane są różne formy wsparcia pracowników z dysfunkcjami zdrowotnymi.
Co istotne, wiele wydatków ZFRON, np. wyposażenie stanowisk pracy czy dostosowanie pomieszczeń, stanowi dla pracodawcy pomoc de minimis, co oznacza konieczność uzyskania zaświadczenia potwierdzającego ten fakt od urzędu skarbowego. Jednocześnie zgodnie z par. 9 ust. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2007 r. w sprawie ZFRON (tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 1023 ze zm.) w celu uzyskania takiego zaświadczenia przedsiębiorca powinien przedstawić informację o dokonaniu wydatków z ZFRON w ciągu 30 dni od dnia jego dokonania.
Problem w tym, że w orzecznictwie sądów rozpatrujących skargi od pracodawców, którzy uchybili wspomnianemu terminowi i fiskus nie wydał im zaświadczenia o pomocy de minimis, pojawiają się zastrzeżenia dotyczące braku podstawy prawnej do jego ustalenia. Tak orzekł m.in. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II FSK 1467/13) oraz Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie (I SA/Sz 276/18).
Uzasadniają to treścią upoważnienia do wydania rozporządzenia, zawartą w art. 33 ust. 11 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 1172 ze zm.). Przepis ten przewiduje, że powinny być w nim uregulowane wydatki możliwe do sfinansowania z ZFRON, warunki wykorzystania środków, zakres i formy udzielania pomocy indywidualnej, tryb ustalania regulaminu funduszu oraz warunki tworzenia indywidualnych programów rehabilitacji. Natomiast zdaniem sądów nie można się w nim dopatrzyć upoważnienia do określenia terminu materialnoprawnego, którego dotrzymanie jest warunkiem uzyskania zaświadczenia o pomocy de minimis. Dlatego nie może on mieć zastosowania.
– Mimo jednoznacznych wyroków wskazujących na przekroczenie granic delegacji ustawowej par. 9 ust. 2 nadal znajduje się w rozporządzeniu. Może to być mylące dla pracodawców, a niewykluczone, że część z nich, która uchybiła temu terminowi, rezygnuje z wnioskowania o zaświadczenie, bo uważa, że bezpowrotnie utracili taką możliwość – mówi Tomasz Jaroszewicz, radca prawny z Kancelarii Kutnik, Kalinowski i Partnerzy.