Umowa o pracę
Na wstępie trzeba zaznaczyć, że nie trzeba być przedsiębiorcą, aby móc zatrudniać osoby w oparciu na umowę o pracę.
Zgodnie bowiem z art. 3 Kodeksu pracy pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudnia ona pracowników.
W świetle powyższej definicji nic nie stoi zatem na przeszkodzie, by rodzic był pracodawcą. Musi mieć jednak świadomość, że zawarcie umowy w takiej formie będzie się wiązało dla niego z dodatkowymi obowiązkami, z którymi nie będzie miał do czynienia w przypadku innych kontraktów.
Wracając jednak do samej umowy o pracę - należy wskazać tutaj, że rodzic/pracodawca ma w zasadzie trzy możliwości. Może on zawrzeć z nianią:
1. Umowę o pracę na okres próbny
Może ona poprzedzać zawarcie zarówno umowy na czas określony, jak i na czas nieokreślony. Ma ona na celu sprawdzenie kwalifikacji pracownika (w naszym przypadku opiekunki) i akceptacji jej przez dziecko. Umowa ta nie może przekraczać 3 miesięcy.
Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
2. Umowę o pracę na czas określony
3. Umowę o pracę na czas nieokreślony.
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Więcej na temat okresów wypowiedzenia i jak je obliczać pisaliśmy tutaj >>>
Możliwe jest również rozwiązanie umowy bez zachowania okresów wypowiedzenia zarówno bez winy pracownika (o czym pisaliśmy tutaj >>>), jak również w trybie dyscyplinarnym (z winy pracownika, o czym pisaliśmy tutaj >>>)
Co powinna zawierać taka umowa? Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w art. 29 Kodeksu pracy, który określa jej elementy. I tak oto w takiej umowie muszą być zawarte:
- określenie stron umowy (rodzica/rodziców i opiekunki),
- data zawarcia umowy,
- warunki pracy i płacy. W szczególności powinien być tutaj określony: rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiar czasu pracy, jak również termin jej rozpoczęcia.
Należy jednak pamiętać o tym, że zatrudniona na umowę o pracę niania będzie korzystała ze wszystkich praw jakie przysługują pracownikowi na podstawie Kodeksu pracy (np. płatnych urlopów, czy wspomnianych powyżej okresów wypowiedzenia).
Umowa w takiej formie niesie również za sobą szereg obowiązków dla rodzica/pracodawcy. Jednym z najważniejszych jest obowiązek ubezpieczenia pracownika i odprowadzanie składek do ZUS. Obowiązkowo bowiem niania będzie podlegała ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu oraz zdrowotnemu.
Umowa zlecenie
Najpopularniejszym rodzajem kontraktu jaki zawierają rodzice z nianią są umowy zlecenia uregulowane w Kodeksie cywilnym.
Zgodnie z prawem, jeśli rodzic zatrudni opiekunkę na płatne zlecenie, to wynagrodzenie należy jej się dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.
Jeśli natomiast rodzic zatrudnia nianię na ten rodzaj umowy, to może ją wypowiedzieć w każdym czasie. Musi jednak zwrócić opiekunce wydatki, które ta poniosła, aby właściwie wykonać zlecenie (mogą to być np. jedzenie kupione dziecku, opłaty związane z wyjściami do klubów zabaw).
Przykładowa umowa zlecenia zawarta z nianią:
Umowa zlecenia
Zawarta w dniu 13 lipca 2019 r. w Warszawie pomiędzy:
X , posiadającą numer PESEL: XXX, zamieszkałą w XXX
zwaną dalej: „Zleceniobiorcą”
a:
X, posiadającym numer PESEL: XXX, zamieszkałym w X
zwanym dalej „Zleceniodawcą”
§ 1
Na podstawie niniejszej umowy Zleceniodawca zleca, a Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania następujących czynności:
- sprawowanie przez Zleceniobiorcę opieki nad jednym dzieckiem:
1. X, urodzonym w dniu X
§ 2
Opieka sprawowana będzie przez 5 dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku, w godzinach od 8:00 do 16:00 w mieszkaniu Zleceniodawcy, mieszczącym się w X.
§ 3
Do obowiązków Zleceniobiorcy należy w szczególności sprawowanie opieki pielęgnacyjnej i edukacyjnej nad powierzonym dzieckiem, w zgodzie ze wskazówkami Zleceniodawcy, mając na uwadze dobro dziecka oraz jego prawidłowy rozwój psychofizyczny oraz emocjonalny.
§ 4
1. Z tytułu wykonywania obowiązków wchodzących w zakres niniejszej umowy Zleceniobiorcy przysługuje wynagrodzenie w wysokości X, wypłacane w terminie do dnia X każdego miesiąca.
2. Zapłata wynagrodzenia będzie następować każdorazowo przelewem na numer rachunku bankowego Zleceniobiorcy: …………..
3. Wynagrodzenie płatne na podstawie rachunku przedstawionego przez Zleceniobiorcę.
§ 5
Zleceniobiorca nie może powierzyć prac wymienionych w niniejszej umowie innym osobom bez zgody Zleceniodawcy.
§ 6
Umowa została zawarta na czas od …........................... do ….............................. r.
§ 7
W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego.
§ 8
Umowa została sporządzona w …................. jednobrzmiących egzemplarzach – po ................... dla każdej ze stron.
Umowa uaktywniająca
Jest to umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Na podstawie tej umowy niania sprawuje opiekę nad dzieckiem/dziećmi. Umowa ta jest zawierana w formie pisemnej między nianią a rodzicami albo rodzicem samotnie wychowującym dziecko. Jej najważniejszą cechą jest finansowanie składek przez budżet państwa.
Umowa uaktywniająca jest zatem najkorzystniejsza zarówno z perspektywy rodzica (pomoc państwa w opłacaniu składek), jak również dla samej niani, która będzie objęta ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowymi i wypadkowym) i ubezpieczeniem zdrowotnym.
Kiedy można zawrzeć taką umowę?
Gdy rodzice:
- pracują na podstawie umowy o pracę,
- świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej, która stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych (umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług),
- prowadzą pozarolniczą działalność,
- prowadzą działalność rolniczą (z wyjątkiem osoby, która podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik).
Gdy dziecko:
- nie jest w żłobku, klubie dziecięcym ani nie jest pod opieką dziennego opiekuna,
- ukończyło 20 tygodni.
Składki za nianię są opłacane przez budżet państwa najdłużej do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata (ewentualnie 4 lata, jeżeli nie można zapewnić dziecku opieki przedszkolnej).
Rok szkolny trwa od 1 września do 31 sierpnia następnego roku.
Gdy niania:
- jest osobą pełnoletnią,
- nie jest rodzicem dziecka.
Istotnym jest również, że budżet państwa finansuje składki na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne za nianię tylko od tej części jej pensji, która nie przekracza minimalnego wynagrodzenia. W przypadku umów uaktywniających zawartych od dnia 1 stycznia 2018 r. budżet państwa sfinansuje składki od tej części pensji, która nie jest wyższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia.
Jeśli niania będzie otrzymywała wyższe wynagrodzenie niż ww. wskazane, to składki od nadwyżki będzie musiał już opłacać sam rodzic zgłaszający opiekunkę do ubezpieczeń (płatnik).
Co powinna zawierać umowa?
Powinna ona przede wszystkim określać:
- strony umowy (rodzic/opiekun dziecka i niania),
- cel i przedmiot umowy,
- czas i miejsce sprawowania opieki,
- liczbę dzieci powierzonych opiece,
- obowiązki niani,
- wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty,
- czas, na jaki umowa została zawarta,
- warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.
Następnie należy zgłosić nianię do ubezpieczeń. Informację o tym jak zrobić to krok po kroku znajdziesz na stronie ZUS >>>
Wzór umowy uaktywniającej:
UMOWA UAKTYWNIAJĄCA
zawarta dnia ……………… r. w ………………………… pomiędzy:
……………………………………………., zam. ………………………………………..,
(imię i nazwisko)
zwaną dalej Zleceniobiorcą,
a rodzicami dziecka/rodzicem samotnie wychowującym dziecko:
……………………………………………., zam. ………………………………………..,
(imię i nazwisko)
……………………………………………., zam. ………………………………………..,
(imię i nazwisko)
zwanymi/zwanym dalej Zleceniodawcą,
§ 1
Celem umowy jest sprawowanie przez Zleceniobiorcę opieki nad dzieckiem w wieku od 20 tygodnia życia do 3 lat, w czasie i miejscu wskazanym w umowie.
§ 2
Zleceniodawca zleca Zleceniobiorcy świadczenie usług w postaci sprawowania opieki nad ………………………:
(liczba dzieci)
1. …………………………………………………………………………………………...
(mię i nazwisko dziecka, data urodzenia)
(W przypadku większej liczby dzieci dodać kolejne wiersze)
§ 3
Opieka sprawowana będzie przez ………… dni w tygodniu, od ……………………….. do ……………………………, w godzinach od …………………… do ……………………, w mieszkaniu Zleceniodawcy, mieszczącym się: ……………………….…………………………………………………………………………..
(adres)
§ 4
Do obowiązków Zleceniobiorcy należy w szczególności:
a) zagwarantowanie dziecku odpowiedniej opieki pielęgnacyjnej oraz edukacyjnej,
z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb dziecka;
b) prowadzenie zajęć opiekuńczo-wychowawczych i edukacyjnych, uwzględniających rozwój psychomotoryczny dziecka, właściwych do wieku dziecka.
§ 5
1. Z tytułu wykonywania obowiązków wchodzących w zakres niniejszej umowy
Zleceniodawca zobowiązuje się do comiesięcznej wypłaty Zleceniobiorcy wynagrodzenia do 10 dnia następnego miesiąca za poprzedni miesiąc w kwocie …….…………………zł (słownie …………………………………………………….).
2. Zapłata wynagrodzenia następować będzie każdorazowo przelewem na rachunek
Zleceniobiorcy:………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………...
§ 6
Strony ustalają, iż wynagrodzenie za realizację zleceń obejmuje wszelkie koszty i opłaty (w tym koszty dojazdów do miejsca realizacji zlecenia oraz przejazdów z dziećmi), jakie Zleceniobiorca ponosił będzie w związku z wykonywaniem swoich obowiązków. Konieczność poniesienia innych kosztów nieprzewidzianych w umowie musi być każdorazowo uzgadniana ze Zleceniodawcą.
§ 7
1. Zleceniodawca zobowiązuje się do zgłoszenia Zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.
2. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie społeczne od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki nad kwotą minimalnego wynagrodzenia opłacane będą przez Zleceniodawcę na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
3. Zleceniobiorca oświadcza, że nie przystępuje/przystępuje do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Składki na ubezpieczenie chorobowe opłaca Zleceniodawca na zasadach określonych dla zleceniobiorców w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
§ 8
Zleceniodawca oświadcza, że:
a) oboje rodzice pozostają w zatrudnieniu/świadczą usługi na podstawie umowy
cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych/prowadzą działalność
gospodarczą;
b) dzieci, o których mowa w umowie, nie są umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym
oraz nie zostały objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna,
c) nie pełni funkcji rodziny zastępczej zawodowej;
§ 9
Umowa zostaje zawarta na okres od ……………………. r. do …………………….. r.
§ 10
1. Każda ze stron ma prawo rozwiązać niniejszą umowę za uprzednim dwutygodniowym wypowiedzeniem na piśmie.
2. Zleceniodawca ma prawo wypowiedzieć niniejszą umowę ze skutkiem natychmiastowym w przypadku naruszenia przez Zleceniobiorcę obowiązków wynikających z niniejszej umowy.
§ 11
Wszelkie spory wynikające lub związane z wykonaniem niniejszej umowy, które nie zostaną rozwiązane przez Strony umowy na drodze polubownej, zostaną rozstrzygnięte przez sąd właściwy dla siedziby Zleceniodawcy.
§ 12
Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
§ 13
W zakresie nieuregulowanym w umowie zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia.
§ 14
Niniejsza umowa została zawarta w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze Stron.
