Prowadzę biuro tłumaczeń wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Świadczę usługi przede wszystkim dla firm, ale czasami także dla osób fizycznych. W kwietniu kończy mi się 24-miesięczny okres małego ZUS, a po jego zakończeniu chciałabym skorzystać z obniżonych składek dla osób o niskich przychodach. Czy mam do tego prawo? Słyszałam, że nie, bo tłumacz to wolny zawód.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) dzieli prowadzących pozarolniczą działalność na kilka kategorii. Należą nich przedsiębiorcy, a więc prowadzący działalność gospodarczą na podstawie przepisów prawa przedsiębiorców, oraz m.in. twórcy, artyści, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu. To ostatnie pojęcie jest zdefiniowane w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, do której ustawa systemowa się odwołuje. Oznacza ono pozarolniczą działalność gospodarczą wykonywaną osobiście przez np. tłumaczy, jeśli działalność ta nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej albo na rzecz osób fizycznych dla potrzeb prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej.
Decyzja, do której grupy zakwalifikować daną osobę, jest o tyle istotna, że ustawodawca dał prawo do obniżonych składek w razie niskich przychodów (art. 18c ustawy systemowej) tylko przedsiębiorcom. Pozostałe kategorie prowadzących pozarolniczą działalność nie mają tej możliwości. Przypomnijmy, że od początku 2019 r. przedsiębiorcy, którzy w poprzednim roku kalendarzowym osiągnęli przychód mniejszy niż 30-krotność minimalnego wynagrodzenia, mogą obniżyć sobie składki przez cały kolejny rok. Będą one obliczone proporcjonalnie do uzyskanego przychodu.
W opisywanym przypadku tłumacz zgłosił wykonywanie działalności do CEIDG, w związku z czym zapewne do ZUS był zgłoszony z kodem ubezpieczenia właściwym dla przedsiębiorcy, a nie wolnego zawodu. A to oznacza, że jak najbardziej może on skorzystać z prawa do obniżonych składek. Taką wykładnię przepisów potwierdza ZUS w interpretacji wydanej 6 marca 2019 r., znak WPI/200000/43/15/2019, gdzie stwierdza wprost, że osoba świadcząca usługi tłumaczeniowe na podstawie wpisu do CEIDG ma możliwość ustalenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18c ustawy systemowej. Nie ma przy tym znaczenia, że w ramach działalności wykonywane są usługi tłumaczeniowe. Pozbawienie takich osób prawa do obniżonych składek prowadziłoby do kuriozalnej sytuacji, w której ZUS dzieliłby zgłoszonych do CEIDG przedsiębiorców na dwie grupy, co nie znajduje uzasadnienia w przepisach. Warto jeszcze zwrócić uwagę, że tłumacz w opisywanej sytuacji już korzysta z ulgi przeznaczonej dla przedsiębiorców, mianowicie z określonego w art. 18a ustawy systemowej małego ZUS.
Kolejną kwestią, jaka pozostaje do rozstrzygnięcia, jest sama możliwość zgłoszenia się do obniżonych składek w kwietniu. Analizując przepisy ustawy systemowej, można dojść do wniosku, że z ulgi określonej w art. 18c ustawy systemowej można skorzystać jedynie od początku roku, a w środku roku jedynie wtedy, gdy przedsiębiorca wznawia/rozpoczyna ponownie prowadzenie działalności. Jednak ZUS obecnie stoi na stanowisku, co wynika z ogólnodostępnego poradnika zamieszczonego na jego stronie internetowej, że zgłoszenie do ulgi jest możliwe także bezpośrednio po zakończeniu korzystania z małego ZUS (art. 18a ustawy systemowej).
Podstawa prawna
Art. 18a i 18c ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 300 ze zm.).