Subskrybuj nas na Youtube
Pracownik w wieku 48 lat zachorował w marcu tego roku. Jest to jego pierwsza w tym roku niezdolność do pracy. Ma prawo do wynagrodzenia chorobowego za 5 dni zwolnienia lekarskiego. Jego wynagrodzenie to pensja zasadnicza 3600 zł, premia miesięczna w wysokości 15 proc. wynagrodzenia za czas przepracowany oraz nagroda roczna w wysokości od 3 do 10 proc. wypłaconego zasadniczego wynagrodzenia za pracę. W styczniu 2019 r. wypłacono nagrodę za 2018 r. w kwocie 1980 zł. Jednak od 1 lipca 2018 r. pracownik przeszedł z 1/2 na 3/4 etatu (wcześniej zarabiał 2800 zł). Jak obliczyć podstawę wymiaru i wysokość wynagrodzenia chorobowego?
Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za marzec będzie stanowiła suma przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi za okres od lipca 2018 r. do lutego 2019 r., tj. po zmianie etatu, oraz 1/6 kwoty nagrody rocznej w kwocie przypadającej za pełne miesiące kalendarzowe po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od lipca do grudnia 2018 r.
Pracownikowi, który nie osiągnął wieku 50 lat, za łącznie 33 dni choroby w roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie chorobowe od pracodawcy w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru ustalanej według zasad zasiłkowych. Oznacza to, że podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, lub z okresu krótszego, gdy niezdolność do pracy powstała przed upływem roku pracy. Wtedy bazę zasiłkową wyznacza się, przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia. Wynagrodzeniem jest tu przychód, od którego naliczane są składki na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne finansowanych ze środków pracownika (kwota odpowiadająca 13,71 proc. tej podstawy). Podstawę wynagrodzenia/zasiłku chorobowego oblicza się, przyjmując te składniki wynagrodzenia, które podlegają oskładkowaniu i nie przysługują za okresy niezdolności do pracy.
WAŻNE Podstawę wynagrodzenia/zasiłku chorobowego oblicza się, przyjmując te składniki wynagrodzenia, które podlegają oskładkowaniu i nie przysługują za okresy niezdolności do pracy.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego nie uwzględnia się natomiast składników wynagrodzenia, które zgodnie z obowiązującymi u pracodawcy przepisami płacowymi, np. regulaminem wynagradzania albo umowami o pracę ‒ jeśli pracodawca takiego regulaminu nie posiada (nie ma takiego obowiązku), przysługują za okres pobierania zasiłku/wynagrodzenia chorobowego. W razie braku postanowień o utrzymaniu prawa do składnika wynagrodzenia za okres pobierania chorobowego należy przyjąć, składnik ten nie przysługuje za rzeczony okres i powinien być przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru. Jeżeli jednak obowiązujące pracodawcę przepisy płacowe nie mają odpowiednich postanowień w tym zakresie, a pracodawca udokumentuje, że składnik wynagrodzenia jest pracownikowi wypłacany za okres otrzymywania wynagrodzenia/zasiłku, to składnika tego nie uwzględnia się w podstawie jego wymiaru.
Z opisu sytuacji wynika, że zarówno premia miesięczna, jak i roczna nie przysługują za okresy niezdolności do pracy, bo są ustalane od wynagrodzenia za czas przepracowany. A to oznacza, że podlegają wliczeniu do podstawy wynagrodzenia chorobowego za kwiecień. Należy teraz przeanalizować, w jakiej wysokości powinny być przyjęte, biorąc pod uwagę jednocześnie zmianę wymiaru czasu pracy w poprzednim roku, za który została wypłacona nagroda roczna.
Składniki roczne
Co do zasady premie i inne składniki wynagrodzenia podlegające uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku lub wynagrodzenia chorobowego przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy jego wymiaru średniej w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia tej podstawy. Natomiast premie, nagrody oraz inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne, do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania świadczeń zasiłkowych, uwzględnia się w podstawie wymiaru w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. [przykład 1]
W miesiącach poprzedzających
W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku (wynagrodzenia) chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach poprzedzających, z których liczona jest podstawa (art. 40 ustawy zasiłkowej).
Istnieje zasada, że jeżeli zmiana wymiaru czasu pracy miała miejsce w okresie roku poprzedzającego niezdolność, składnik roczny przyjmuje się proporcjonalnie do liczby pełnych kalendarzowych miesięcy po zmianie wymiaru czasu pracy w roku kalendarzowym poprzedzającym tę niezdolność. Innymi słowy, obliczamy stosunek liczby etatów w miesiącach po zmianie do łącznej liczby wszystkich etatów w roku poprzednim i mnożymy wynik przez roczną kwotę nagrody. Następnie ustalamy nagrodę za jeden miesiąc po zmianie. [przykłady 2 i 3]
Jeśli zmiana wymiaru czasu pracy miała miejsce po zakończeniu roku poprzedzającego tę niezdolność, to składnik roczny przyjmuje się w kwocie przeliczonej odpowiednio do nowego wymiaru czasu pracy. A jeżeli do zmian w wielkości etatu dochodziło częściej, np. jeżeli jednak zmiana miała miejsce w okresie roku kalendarzowego poprzedzającego tę niezdolność oraz kolejna modyfikacja zaszła po zakończeniu roku kalendarzowego poprzedzającego tę niezdolność, to należy obliczyć średni współczynnik wymiaru czasu pracy w roku kalendarzowym i składnik roczny przyjąć w kwocie przeliczonej odpowiednio do nowego wymiaru czasu pracy. [przykład 4]
Podstawy wymiaru zasiłku/wynagrodzenia, przysługującego u tego samego pracodawcy, nie oblicza się na nowo, jeżeli w pobieraniu wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków – bez względu na ich rodzaj – nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż trzy miesiące kalendarzowe. Zasada ta nie ma jednak zastosowania, jeżeli między poszczególnymi okresami pobierania świadczeń zasiłkowych miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy. [przykład 5] ©℗
przykład 1
Nie za okres niezdolności
Pracownik zachorował w marcu 2019 r. Do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego przyjęto miesięczne wynagrodzenia za okres od marca 2018 r. do lutego 2019 r. Za rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy, tj. za 2018 r., pracownik otrzymał w styczniu 2019 r. roczną premię, do której nie zachowuje prawa w okresie pobierania zarówno zasiłku, jak i wynagrodzenia chorobowego (stanowi ona procent przychodu pracownika za poprzedni rok). Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres marzec–luty dolicza się 1/12 kwoty premii rocznej za poprzedni rok kalendarzowy.
przykład 2
Pięć dni choroby
Pracownik do 30 czerwca 2018 r. był zatrudniony w wymiarze 1/2 (0,5) etatu, natomiast od 1 lipca 2018 r. jest zatrudniony w wymiarze 3/4 (0,75) etatu. W marcu 2019 r. przez 5 dni chorował. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 3600 zł ma także prawo do premii miesięcznej w wysokości 540 zł (3600 zł x 15 proc.) oraz nagrody rocznej, do której nie zachowuje prawa za okresy niezdolności do pracy. Podstawę wymiaru chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne kalendarzowe miesiące po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od lipca 2018 r. do lutego 2019 r. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ten okres należy jeszcze doliczyć 1/6 nagrody rocznej w kwocie przypadającej za pełne miesiące kalendarzowe po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od lipca do grudnia 2018 r. Pracownik otrzymał nagrodę roczną w kwocie 1980 zł. Kwota nagrody rocznej przypadająca na powyższy okres wynosi 1188 zł i została obliczona następująco:
[6 x 0,75 : (6 x 0,5 + 6 x 0,75)] x 1980 = 1188 zł (nagroda za okres od zmiany etatu)
Do wynagrodzenia chorobowego należy wliczyć 198 zł, tj. 1/6 kwoty nagrody, a po odliczeniu części składkowej ‒ 170,85 zł. Podstawa wymiaru i wysokość wynagrodzenia chorobowego wynoszą:
• (3600 zł + 540 zł) x 13,71 proc. = 567,59 zł; (3600 zł + 540 zł) – 567,59 zł = 3572,41 zł + 170,85 zł = 3743,26 zł
• 3743,26 zł : 30 = 124,78 zł x 80 proc. = 99,82 zł x 5 dni = 499,10 zł
przykład 3
Konieczne uzupełnienie
Pracownik do 10 grudnia 2018 r. był zatrudniony w wymiarze 1/4 (0,25) etatu, natomiast od 11 grudnia 2018 r., po podpisaniu porozumienia stron, pracuje w wymiarze 1/2 (0,5) etatu. Stał się niezdolny do pracy w okresie od 20 do 30 kwietnia 2019 r. Pracownik oprócz wynagrodzenia miesięcznego ma także prawo do nagrody rocznej, do której nie zachowuje prawa za okresy pobierania zasiłków. Podstawę wymiaru przysługującego pracownikowi zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne kalendarzowe miesiące po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od stycznia do marca 2019 r. (grudzień 2018 r. pomijamy, gdyż nie jest pełnym kalendarzowym miesiącem ubezpieczenia). Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ten okres należy jeszcze doliczyć wypłaconą nagrodę roczną za 2018 r. w kwocie przypadającej po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. za okres od 11 do 31 grudnia poprzedniego roku, ale po jej uzupełnieniu do pełnej miesięcznej kwoty.
przykład 4
Trzynastka uwzględniona
Pracownik do 28 lutego 2019 r. był zatrudniony w połowie wymiaru czasu pracy (0,5), a od 1 marca pracuje już w pełnym wymiarze czasu pracy. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego pracownik ma prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Załóżmy, że pracownik zachoruje we wrześniu 2019 r. Przy ustalaniu podstawy wymiaru danego świadczenia chorobowego zostanie uwzględnione wynagrodzenie pracownika za okres po zmianie wymiaru czasu pracy, tj. od marca do sierpnia 2019 r. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia należy dodać trzynastkę w wysokości 1/12 kwoty otrzymanej za rok poprzedni, ale po pomnożeniu jej kwoty przez współczynnik odpowiadający proporcji aktualnego wymiaru czasu pracy (1 etat) do poprzedniego wymiaru czasu pracy (0,5). Współczynnik ten wynosi 2, co wynika z wyliczenia 1 : 0,5 = 2.
przykład 5
Ustalenia na nowo
Załóżmy, że pracownik będzie chorował w kwietniu 2019 r. przez 8 dni. Podstawa wymiaru przysługującego mu wynagrodzenia chorobowego zostanie ustalona z uwzględnieniem wynagrodzenia za okres od kwietnia 2018 r. do marca 2019 r. Załóżmy, że w czerwcu 2019 r. pracownik dostarczy zwolnienie lekarskie z tytułu opieki nad chorym dzieckiem. Do 30 kwietnia pracownik będzie zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast od 1 maja – będzie na 7/8 etatu. Mimo że przerwa między okresami pobierania wynagrodzenia chorobowego i zasiłku opiekuńczego będzie krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe, ze względu na zmianę wymiaru czasu pracy podstawa wymiaru zasiłku przysługującego za czerwiec powinna być ustalona na nowo. Stanowić ją będzie miesięczne wynagrodzenie za maj, tj. po zmianie wymiaru czasu pracy.
Podstawa prawna
Art. 3 pkt 3, art. 36 ust. 1 i 2, art. 40, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1 i 3 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.).
