Od 1 stycznia 2019 r. miesięczne minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie z 2100 zł do 2250 zł. Jak zwykle wyższe też będą niektóre świadczenia ze stosunku pracy odpowiadające kwocie minimalnej pensji lub jej wielokrotności, a także wszystkie podstawy, progi i wskaźniki obowiązujące w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych, dla których bazą są minimalne pobory. Wzrost wysokości wynagrodzenia minimalnego podnosi również inne obowiązkowe świadczenia i należności. Ta kwota funkcjonuje również jako graniczna, np. przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzenia, a w przepisach ubezpieczeniowych także jako podstawa wymiaru składek na ZUS z niektórych tytułów.
Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia, które corocznie ustala Rada Ministrów w porozumieniu z Radą Dialogu Społecznego. Od 1 stycznia 2019 r. wynagrodzenie minimalne dla pracowników pełnoetatowych wyniesie 2250 zł, co oznacza wzrost o 150 zł w stosunku do obecnej płacy wynoszącej 2100 zł.
Pracownik ma zagwarantowaną płacę minimalną za każdy przepracowany miesiąc. Do obliczenia wysokości wynagrodzenia w celu porównania jej z ustawowym minimum przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych. Jednak przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia nie uwzględnia się:
  • nagrody jubileuszowej,
  • odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
  • wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
  • dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej. [przykład 1]
  • przykład 1 Wyrównanie za każdą godzinęPracownik ma ustalone wynagrodzenie w stawce godzinowej 12 zł. W styczniu 2019 r. pracował przez kilka godzin w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych. Wynagrodzenie zasadnicze wyniosło 2112 zł (12 zł x 176 godz.) i jest niższe od płacy minimalnej. Ze względu na to, że wynagrodzenia za pracę w godzinach nocnych i nadliczbowych nie wlicza się do płacy minimalnej, pracownikowi przysługuje wyrównanie za każdą godzinę:• stawka godzinowa wynikająca z minimalnego wynagrodzenia: 12,78 zł (2250 zł : 176 godz.);• różnica między stawką pracownika a wynikającą z minimalnej pensji: 0,78 zł;• wyrównanie za 176 godz.: 137,28 zł (0,78 zł x 176 godz.); po zaokrągleniu 138 zł;• wynagrodzenie dla pracownika: 2250 zł (2112 zł + 138 zł) + wynagrodzenie za godziny nocne oraz nadliczbowe.

Bez podziału

Wynagrodzenie za pracę, w tym minimalne, jest wartością zawierającą zarówno zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, jak i składki na ubezpieczenia społeczne potrącane przez płatnika oraz część, którą pracownik otrzymuje po tych odliczeniach na konto lub do ręki. W przepisach prawa nie ma podziału na wynagrodzenie brutto i netto. Wynagrodzenie brutto to pełna wyjściowa kwota, od której pracodawca jako pośrednik między urzędem skarbowym i ZUS a pracownikiem nalicza i odciąga przymusowe daniny publicznoprawne, wpłacając je w wyznaczonych terminach na urzędowe rachunki. Wartość netto uzyskuje się, stosując na liście płac ustawowe wskaźniki podatkowo-składkowe, tj. miesięczną normę kosztów uzyskania przychodów, tzw. kwotę zmniejszającą podatek, o ile pracownik jest do niej uprawniony, i stawki podatku z tabeli dwustopniowej skali podatkowej oraz stopy procentowe składek na poszczególne ryzyka ubezpieczeń.
W 2019 r. parametry te ponownie się nie zmienią, wobec czego wynagrodzenie minimalne netto dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, mającego prawo do:
  • kosztów uzyskania przychodów w wysokości 111,25 zł,
  • kwoty zmniejszającej podatek poprzez złożenie w zakładzie pracy oświadczenia PIT-2 (przed pierwszą wypłatą w danym roku podatkowym),
‒ wyniesie 1633,78 zł, co wynika z wzorcowej listy płac. [tabela 1]
Tabela 1. Lista płac w 2019 roku
Elementy Kwota Sposób wyliczenia
Wynagrodzenie 2250 zł 2250 zł
Składki na ubezpieczenia społeczne 308,48 zł • podstawa wymiaru: 2250 zł• składka emerytalna: 2250 zł x 9,76 proc. = 219,60 zł• składka rentowa: 2250 zł x 1,5 proc. = 33,75 zł• składka chorobowa: 2250 zł x 2,45 proc. = 55,13 zł• łączna kwota składek: 308,48 zł
Składka na ubezpieczenie zdrowotne– do zapłaty do ZUS– do odliczenia od zaliczki na podatek 174,74 zł150,47 zł • podstawa wymiaru: 1941,52 zł (2250 zł po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne)1941,52 zł x 9 proc. = 174,74 zł1941,52 zł x 7,75 proc. = 150,47 zł
Zaliczka na podatek dochodowy 133 zł Przychód do opodatkowania: 2250 zł • podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do pełnych złotych: [2250 zł (przychód) – 111,25 zł (koszty uzyskania przychodów) – 308,48 zł (składki na ubezpieczenia społeczne)] = 1830 zł• zaliczka do US: (1830 zł x 18 proc.) – 46,33 zł = 283,07 zł – zaliczka na podatek – 150,47 zł (składka zdrowotna) = 132,60 zł
Kwota wynagrodzenia netto 1633,78 zł 2250 zł – (308,48 zł – 174,74 zł – 133 zł)
Wzrost stawki płacy minimalnej oznacza podwyżkę kosztów po stronie pracodawcy, szczególnie odczuwalną w przyszłym roku. Sama stawka podniosła się o 150 zł, a więc wyjątkowo dużo w stosunku do 2018 r. Koszt pracy jednego pracownika to wynagrodzenie miesięczne brutto oraz koszt składek na rzecz ZUS, finansowanych przez pracodawcę jako płatnika:
– składka emerytalna – 9,76 proc.,
– składka rentowa – 6,5 proc.,
– Fundusz Pracy – 2,45 proc.,
– Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 0,1 proc.
Pracodawca opłaca również pełną składkę na ubezpieczenie wypadkowe, zróżnicowaną co do wysokości w zależności od liczby ubezpieczonych i zagrożeń zawodowych. Dla uproszczenia w poniższej kalkulacji została przyjęta składka wypadkowa w wysokości 1,67 proc. (połowa najwyższej stopy procentowej obowiązującej od 1 kwietnia 2018 r. do 31 marca 2019 r. wynoszącej 3,33 proc.). [tabela 2]
Tabela 2. Koszty pracy po stronie pracodawcy
Poszczególne elementy płacy Płaca minimalna w 2018 r. – 2100 zł Płaca minimalna w 2019 r. – 2250 zł
Składki na ubezpieczenia:– emerytalne 9,76 proc.– rentowe 6,5 proc.w części finansowanej przez pracodawcę– razem 204,96 zł136,50 zł341,46 zł 219,60 zł146,25 zł365,85 zł
Składka na ubezpieczenie wypadkowe 37,80 zł (1,8 proc.) 37,58 zł (1,67 proc.)
Składka na Fundusz Pracy – 2,45 proc. 51,45 zł 55,13 zł
Składka na FGŚP – 0,1 proc. 2,10 zł 2,25 zł
Razem 2532,81 zł (432,81 zł + 2100 zł) 2710,81 zł (460,81 zł + 2250 zł)
Z kalkulacji wynika, że od nowego roku pracodawca zatrudniający pracownika z minimalnym wynagrodzeniem będzie musiał miesięcznie wyłożyć o 178 zł więcej niż w 2018 r. [460,81 zł (koszt pracodawcy w 2019 r.) – 432,81 zł (koszt pracodawcy w 2018 r.) = 28 zł; 150 zł + 28 zł = 178 zł].

Kilka kwot netto

Mimo że obowiązuje jedna kwota brutto pensji minimalnej, a sposób obliczania miesięcznych zaliczek na podatek jest taki sam dla dochodów ze stosunku pracy, to można wyróżnić aż cztery kwoty netto. Wynika to z tego, że istnieją dwie normy kosztów uzyskania przychodów (podstawowe 111,25 zł i podwyższone 139,06 zł dla dojeżdżających do pracy z innej miejscowości), które pomniejszają przychód. Natomiast na wysokość zaliczki podatkowej wpływa miesięczna kwota zmniejszająca podatek – 46,33 zł. Pracodawca albo ją stosuje, albo nie, w zależności od tego, czy w odpowiednim czasie pracownik złożył oświadczenie PIT-2. Stosowanie kwoty zmniejszającej zależy też od wysokości dochodów pracownika. Jeśli dochód narastająco od początku roku przekroczy kwotę 85 528 zł, to pracodawca musi sam zaprzestać odliczania kwoty ulgi, począwszy od miesiąca, za który zaliczka wyniesie już 32 proc. Pracodawca nie stosuje też kwoty zmniejszającej na pisemny wniosek pracownika, który może złożyć oświadczenie, że za dany rok jego dochody przekroczą kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali.
Płatnik zmniejsza zaliczkę o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru (PIT-2), w którym stwierdził, że:
1) nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika;
2) nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
3) nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki samodzielnie, tj. z własnej działalności gospodarczej, najmu lub dzierżawy;
4) nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
5) ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.
Oświadczenia nie składa się ponownie, jeżeli stan faktyczny z niego wynikający nie uległ zmianie.
Kwotę zaliczki do zapłaty na rzecz urzędu skarbowego wyznacza się, odliczając od niej składkę zdrowotną w wysokości 7,75 proc. i zaokrąglając zaliczkę do pełnych złotych. Stosowanie lub nie tej kwoty zmniejszającej również ma więc wpływ na wysokość wynagrodzenia netto.
Tabela 3 przedstawia kwoty netto minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2019 r. dla wszystkich opcji w zakresie obliczania podatku.
Tabela 3. Wynagrodzenie minimalne netto
Wynagrodzenie brutto Koszty uzyskania przychodów Kwota zmniejszająca podatek (PIT-2) Minimalne wynagrodzenie netto
Podstawowe Podwyższone Tak Nie
2250 zł 111,25 zł • 1633,78 zł
111,25 zł • 1587,78 zł
139,06 zł • 1638,78 zł
139,06 zł • 1592,78 zł

Zgodnie z wymiarem etatu

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się proporcjonalnie do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania w danym miesiącu, biorąc za podstawę minimalne wynagrodzenie ustalone dla pełnego etatu. Prawidłowe ustalenie wynagrodzenia minimalnego dla niepełnoetatowca polega na pomnożeniu stawki wynagrodzenia, tj. 2250 zł, przez liczbę godzin do przepracowania w danym miesiącu, odpowiednią dla części etatu i podzieleniu przez liczbę godzin do przepracowania w tym miesiącu, dla pełnego etatu. [przykład 2]

Wypłaty na przełomie starego i nowego roku

Pracownicy wynagradzani stawką minimalną mają zagwarantowaną wyższą kwotę od 1 stycznia. Oznacza to, że wynagrodzenie za grudzień 2018 r., wypłacone w styczniu 2019 r. zgodnie z przyjętym w firmie terminem wypłat przesuniętym na miesiąc następny, przysługuje jeszcze w wysokości obowiązującej w 2018 r., a więc 2100 zł.
Od wynagrodzenia należnego za grudzień, wypłaconego w styczniu w stawce grudniowej, należy też opłacić składkę na Fundusz Pracy. Cały czas mamy bowiem do czynienia z wynagrodzeniem minimalnym, które jest wyznacznikiem w zakresie obowiązku opłacania składki na ten fundusz.
Termin wypłat decyduje natomiast o tym, do którego roku podatkowego zaliczony zostanie przychód podatnika. Dla celów poboru zaliczki na podatek i składek ubezpieczeniowych wynagrodzenie wypłacone (postawione do dyspozycji) w styczniu (za grudzień) stanowi przychód stycznia, czyli już nowego roku podatkowego. Oznacza to, że pobory otrzymane w styczniu należy wykazać w informacji PIT-11 za nowy rok podatkowy, czyli 2019.

W umowie o pracę

Wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, jest jednym z obowiązkowych elementów umowy o pracę. W przypadku wynagrodzenia minimalnego może być ono wskazane kwotowo w wysokości obowiązującej w roku zatrudnienia lub opisowo, czyli bez określenia konkretnej kwoty.
W pierwszym przypadku trzeba pamiętać, że co roku, gdy płaca minimalna wzrasta, zmieniają się warunki płacowe wszystkich podwładnych tak opłacanych. Aktualizację umowy przeprowadza się poprzez sporządzenie aneksu do umowy o pracę (porozumienie zmieniające). W tej sytuacji pracodawca musi jeszcze wprowadzić zmiany w regulaminie wynagradzania, jeśli aneks odnosi się do minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku. Zmianę w regulaminie wynagradzania wprowadza się na ogólnych zasadach, tzn. nowa regulacja wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od zaznajomienia z nią pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy (art. 772 par. 6 kodeksu pracy; dalej: k.p.). Jednak nawet gdyby pracodawca nie dopełnił formalności w tym zakresie i nie zmienił treści umowy, to i tak musi wypłacać pracownikom nowe minimalne wynagrodzenie.
Skoro ustawowo co roku rośnie płaca minimalna, to prostszym rozwiązaniem dla pracodawcy jest wprowadzenie do umowy o pracę zapisu, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie minimalne bez podawania stawki. Nie trzeba wtedy dokonywać żadnych zmian w treści umów o pracę po wejściu w życie nowej kwoty wynagrodzenia minimalnego. Takie sformułowanie oznacza, że automatycznie pracownik nabywa prawo do aktualnego minimum. Zaleca się jednak poinformowanie pracownika, najlepiej na piśmie, o bieżącej wysokości minimalnego wynagrodzenia. [przykład 3]

przykład 2

Cztery nominały czasu pracy
Od 1 stycznia 2019 r. pracownik zatrudniony na 3/4 etatu będzie otrzymywał nie mniej niż 1687,50 zł (2250 zł x 3/4). Można to sprawdzić, biorąc pod uwagę nominał czasu pracy np. w styczniu. Wtedy będzie do przepracowania 176 godzin w pełnym wymiarze, a dla 3/4 etatu – 132 godziny (176 godz. : 4 x 3). Wynagrodzenie minimalne wynosi więc:
[(2250 zł x 132 godz.) : 176 godz.] = 1687,50 zł
Wynagrodzenie w tej wysokości będzie prawidłowe dla całego 2019 r. W przyszłym roku będą ‒ oprócz wymiaru styczniowego ‒ jeszcze cztery nominały czasu pracy w różnych miesiącach: 152, 160, 168 i 184 godziny. Dla 3/4 etatu wymiar czasu pracy wynosi odpowiednio 114, 120, 126 i 138 godzin. Podstawiając te dane do wzoru, otrzymujemy po kolei (dla 132 godzin wynik już mamy wyżej):
• [(2250 zł x 114 godz.) : 152 godz.] = 1687,50 zł
• [(2250 zł x 120 godz.) : 160 godz.] = 1687,50 zł
• [(2250 zł x 126 godz.) : 168 godz.] = 1687,50 zł
• [(2250 zł x 138 godz.) : 184 godz.] = 1687,50 zł

przykład 3

Zmiana etatu
1 września 2018 r. pracodawca zatrudnił pracownika na 3/4 etatu z minimalnym wynagrodzeniem za pracę w wysokości 1575 zł. Taka kwota została wpisana do umowy i obowiązuje do końca grudnia 2018 r. Od 1 stycznia 2019 r. pracownik objął pełen etat. Doszło więc do zmiany warunków pracy w zakresie wymiaru czasu pracy oraz warunków płacowych. Podpisano aneks do umowy o pracę, w którym zapisano nową wielkość etatu oraz wynagrodzenie na poziomie 2250 zł. Gdyby nie zmiana etatu, pracownik miałby prawo do wynagrodzenia w wysokości 1687,50 zł (2250 zł x 3/4).
Tabela 4. Wynagrodzenie minimalne dla wybranych części etatu
Liczba godzin w miesiącu* Kwota wynagrodzenia
Dla pełnego etatu Wymiar czasu pracy Dla części etatu
152160168176184 1/2 7680848892 1125 zł
152160168176184 1/4 3840424446 562,50 zł
152160168176184 3/4 114120126132138 1687,50 zł
152160168176184 7/8 133140147154161 1968,75 zł
*Wszystkie możliwe warianty dla różnych miesięcy w 2019 r.

Inne skutki ustawowej podwyżki płac

I. Dodatek za pracę w porze nocnej

Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje specjalny dodatek do wynagrodzenia z tego tytułu, że wykazuje aktywność w szczególnej porze przeznaczonej na spoczynek. Dodatek przysługuje za każdą godzinę pracy w porze nocnej, w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek oblicza się, dzieląc minimalną stawkę przez wymiar czasu pracy ustalony dla każdego miesiąca zgodnie z art. 130 k.p. Dodatek jest zmienny, bo stanowi 20 proc. otrzymanej stawki godzinowej, która w każdym miesiącu może być inna.
W 2019 r. wysokość dodatku będzie się wahała między 2,45 zł a 2,96 zł. [tabela 5]
Tabela 5. Stawki dodatku za pracę w porze nocnej
Miesiąc Kwota dodatku za 1 godz. Obliczenie
Styczeń 2,56 zł (2250 zł : 176 godzin) x 20 proc.
Luty 2,81 zł (2250 zł : 160 godzin) x 20 proc.
Marzec 2,68 zł (2250 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Kwiecień 2,68 zł (2250 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Maj 2,68 zł (2250 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Czerwiec 2,96 zł (2250 zł : 152 godziny) x 20 proc.
Lipiec 2,45 zł (2250 zł : 184 godziny) x 20 proc.
Sierpień 2,68 zł (2250 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Wrzesień 2,68 zł (2250 zł : 168 godzin) x 20 proc.
Październik 2,45 zł (2250 zł : 184 godziny) x 20 proc.
Listopad 2,96 zł (2250 zł : 152 godziny) x 20 proc.
Grudzień 2,81 zł (2250 zł : 160 godzin) x 20 proc.

II. Minimalna podstawa wymiaru zasiłków

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika.
W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy podstawa ulega odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Zasady te mają zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru takich świadczeń, jak: wynagrodzenie chorobowe, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek macierzyński, zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego i zasiłek opiekuńczy.
Najniższa podstawa wymiaru zasiłków nie ma zastosowania do ubezpieczonych będących pracownikami, do których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, np. pracowników młodocianych, a także do zleceniobiorców lub osób prowadzących działalność gospodarczą. [tabela 6]
Tabela 6. Minimalna podstawa wymiaru zasiłków
Podstawa ‒ pełny etat Obliczenie Podstawa ‒ niepełny etat
1/2 1/4 3/4
1941,52 zł 2250 zł – (2250 zł x 13,71 proc.) 970,76 zł 485,38 zł 1 456,14 zł
Pracownikom wynagradzanym stawką minimalną, którzy będą chorować na przełomie roku (np. grudzień‒styczeń), oraz tym, którzy zachorują 1 stycznia 2019 r. lub później, przysługuje świadczenie zasiłkowe z podstawy podwyższonej do tej najniższej. [przykład 4]

przykład 4

Wynagrodzenie chorobowe
Pracownik w wieku 55 lat zatrudniony na 1/8 etatu zachorował w grudniu 2018 r. Zwolnienie lekarskie obejmuje okres od 21 grudnia do 5 stycznia 2019 r. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe za cały okres niezdolności do pracy, z tym że od 1 stycznia otwiera się nowy limit 14 dni choroby w roku płatnych wynagrodzeniem na podstawie art. 92 k.p. Innymi słowy, 5 dni choroby zostanie już zaliczone do limitu na 2019 r. Pracownik jest wynagradzany stawką minimalną. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego za okres od 21 do 31 grudnia 2018 r. stanowi kwota 226,51 zł (1812,09 zł x 1/8), a za okres od 1 do 5 stycznia kwota 242,69 zł (1941,52 zł x 1/8).

III. Podstawa wymiaru składek do zus nowych przedsiębiorców

Od 1 stycznia 2019 r. wzrośnie też najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób rozpoczynających działalność pozarolniczą.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych prowadzących pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej lub przepisów szczególnych (w tym wspólnicy spółek cywilnych) w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. Podstawa wymiaru w tej wysokości nie ma jednak zastosowania do osób, które:
  • prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
  • wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
W 2019 r. minimalna podstawa będzie wynosiła 675 zł (2250 zł x 30 proc.), co oznacza jej wzrost o 45 zł w stosunku do 2018 r. (630 zł). Preferencyjna podstawa wymiaru nie dotyczy składki na ubezpieczenie zdrowotne.

IV. Kwoty wolne od potrąceń

Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie przed potrąceniami polegającej m.in. na stosowaniu kwot wolnych, czyli gwarantowanych, w zależności od rodzaju ujęcia. Obowiązują one zarówno przy potrąceniach przymusowych (np. na podstawie tytułów wykonawczych), jak i dobrowolnych, co do których wymagana jest pisemna zgoda pracownika. Wyjątkiem są należności alimentacyjne, przy których nie ma kwoty wolnej.
Z wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, podlegają potrąceniu tylko następujące należności:
  • sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
  • sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
  • zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
  • kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.
Są to potrącenia dokonywane w podanej kolejności, bez zgody pracownika. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
  • minimalnego wynagrodzenia za pracę, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych ‒ przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (innymi słowy – 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto);
  • 75 proc. wynagrodzenia określonego wyżej ‒ przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;
  • 90 proc. wynagrodzenia w wysokości j.w. ‒ przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w art. 108 k.p.
Przy potrąceniach dobrowolnych, na dokonywanie których pracownik musi wyrazić pisemną zgodę, również stosuje się kwoty wolne. Wysokość kwot wolnych zależy od tego, na czyją rzecz są dokonywane. I tak, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
  • 100 proc. wynagrodzenia minimalnego netto ‒ przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
  • 80 proc. kwoty określonej w pkt 1 ‒ przy potrącaniu innych należności niż określone wyżej (innych niż na rzecz pracodawcy, np. składka dla związków zawodowych, składka z tytułu polisy grupowego ubezpieczenia na życie).
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to kwoty wolne ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Dotyczy to obu rodzajów potrąceń, tj. zarówno przymusowych, jak i dobrowolnych. Wynika to odpowiednio z art. 871 par. 2 k.p. oraz z pisma Głównego Inspektoratu Pracy z 22 lutego 2011 r. (nr GPP-364-4560- 8-1/11/PE/RP). Kwotę wolną oblicza się, ustalając najpierw kwotę wynagrodzenia minimalnego brutto dla odpowiedniej części etatu, a następnie odliczając od niej składki i zaliczkę na podatek. Tak uzyskana kwota netto to kwota wolna.
Przy dokonywaniu potrąceń z wynagrodzeń wypłaconych w 2019 r., ale należnych za 2018 r., stosuje się nowe kwoty wolne, czyli obowiązujące od 1 stycznia 2019 r., obliczone według wyższego minimalnego wynagrodzenia. GIP wyjaśnił, że kwotę wolną od potrąceń należy wyznaczyć według minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w roku, w którym ma miejsce wypłata świadczenia, niezależnie od tego za jaki okres ono przysługuje (pismo GIP z 26 stycznia 2011 r., nr GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP). Warto jednak zaznaczyć, że jeżeli w styczniu 2019 r. zostałoby wypłacone ‒ oprócz wynagrodzenia bieżącego lub grudniowego z terminem styczniowym ‒ wynagrodzenie zaległe za 2018 r., tj. wypłacone z opóźnieniem, to należy zastosować dwie kwoty wolne ‒ starą z 2018 r. i nową z 2019 r.

V. Minimalna stawka godzinowa dla zleceniobiorców

Wysokość minimalnej stawki godzinowej z tytułu umowy-zlecenia lub umowy o świadczenie usług również zależy od wysokości miesięcznej stawki wynagrodzenia minimalnego. Wyższa stawka pracownicza przekłada się na wzrost wynagrodzenia za jedną godzinę pracy zleconej. W 2019 r. będzie ona wyższa o 1 zł i wyniesie 14,70 zł.
Przy założeniu, że zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ale nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, stawka minimalna godzinowa, po odliczeniu składek emerytalno-rentowych oraz zdrowotnej i zaliczki na podatek PIT (20-proc. koszty uzyskania przychodów), wyniesie 10,87 zł (netto). Natomiast z ubezpieczeniem chorobowym stawka ta wynosi 10,54 zł netto.
Tabela 7. Wysokość minimalnych składek społecznych z działalności gospodarczej
Składki na poszczególne ubezpieczenia Rok 2018 Rok 2019
Emerytalne (19,52 proc.) 122,98 zł 131,76 zł
Rentowe (8 proc.) 50,40 zł 54 zł
Chorobowe (2,45 proc.) ‒ dla osób z ubezpieczeniem dobrowolnym 15,44 zł 16,54 zł
Wypadkowe ‒ przy założeniu, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność zgłasza do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób 11,34 zł (1,8 proc.) 11,27 zł
Łączny koszt składek 200,16 zł(bez składki chorobowej: 184,72 zł) 213,57 zł(bez składki chorobowej: 197,03 zł)
Tabela 8. Kwoty wolne od potrąceń przymusowych
Rodzaj należności KUP* podstawowe, PIT-2 KUP* podstawowe, bez PIT-2 KUP* zamiejscowe, PIT-2 KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
Należności inne niż alimentacyjne egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych 1633,78 zł 1587,78 zł 1638,78 zł 1592,78 zł
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi 1 225,34 zł 1190,84 zł 1229,09 zł 1194,59 zł
Kary pieniężne porządkowe 1470,40 zł 1429 zł 1474,90 zł 1433,50 zł
*Koszty uzyskania przychodu.
Tabela 9. Kwoty wolne od potrąceń dobrowolnych
Rodzaj należności KUP* podstawowe, PIT-2 KUP* podstawowe, bez PIT-2 KUP* zamiejscowe, PIT-2 KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
Należności na rzecz pracodawcy 1633,78 zł 1587,78 zł 1638,78 zł 1592,78 zł
Należności inne niż na rzecz pracodawcy 1307,02 zł 1270,22 zł 1311,02 zł 1274,22 zł
*Koszty uzyskania przychodu.
Tabela 10. Kwoty wolne od potrąceń w wysokości 100-proc. wynagrodzenia minimalnego dla wybranych części etatu
Wymiar czasu pracy KUP* podstawowe, PIT-2 KUP* podstawowe, bez PIT-2 KUP* zamiejscowe, PIT-2 KUP* zamiejscowe, bez PIT-2
1/2 850,39 zł 803,39 zł 855,39 zł 808,39 zł
1/4 464,39 zł 411,70 zł 469,43 zł 416,70 zł
3/4 1242,10 zł 1196,10 zł 1247,10 zł 1201,10 zł
*Koszty uzyskania przychodu.
Inne świadczenia i należności
Od obowiązującego minimalnego wynagrodzenia za pracę zależą także:
maksymalna odprawa pieniężna, przysługująca pracownikom z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn innych niż te dotyczące pracownika – 33 750 zł (15-krotność minimalnej stawki);
odszkodowanie dla pracowników, wobec których pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu – nie niższe niż 2250 zł;
odszkodowanie dla pracownika, który rozwiązał umowę o pracę z powodu mobbingu – nie mniej niż 2250 zł;
minimalne wynagrodzenie za czas gotowości do pracy i przestoju – 2250 zł;
wynagrodzenie gwarancyjne za niewykonywanie pracy z powodu rozkładu czasu pracy – nie niższe niż 2250 zł dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, wynagradzanego w inny sposób niż stałą stawką miesięczną;
świadczenie pieniężne z tytułu odpłatnej umowy o praktykę absolwencką – 4500 zł (dwukrotność minimalnej stawki);
minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zawartej umowy-zlecenia, w której odpłatności w ogólne nie określono lub określono, ale inaczej niż kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie – 2250 zł;
podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem będących osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy – 2250 zł;
minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla pracowników przebywających na urlopach wychowawczych ‒ 1687,50 zł (2250 zł x 75 proc.);
podstawa wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne dla osób fizycznych, które sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym m.in. z tytułu działalności gospodarczej lub współpracy przy niej, umowy-zlecenia lub współpracy przy niej (nie mają tytułów wymienionych w art. 6a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) ‒ 1687,50 zł (75 proc. minimalnego wynagrodzenia);
minimalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe dla osób podlegających im dobrowolnie niemających żadnego tytułu do ubezpieczeń obowiązkowych – 2250 zł.
Podstawa prawna
Rozporządzenie Rady Ministrów z 11 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2019 r. (Dz.U. poz. 1794).
Art. 45 i 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1368 ze zm.).
Art. 871 par. 1 i 2, art. 91, art. 92 par. 1 i 2, art. 129 par. 5, art. 130, art. 1518 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.).
Art. 8 ust. 4 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1474 ze zm.).
Art. 6 ustawy z z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 847 ze zm.).
Art. 5 ustawy 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1244).
Art. 18 ust. 5d, ust. 7, ust. 14 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).