Subskrybuj nas na Youtube
Pani Hanna zaraz po szkole przez cztery lata pracowała za granicą. Aby w Polsce otrzymać zasiłek dla bezrobotnych, wystąpiła do zagranicznego pracodawcy o wystawienie formularza U1. Czy ten formularz może być dla nowego pracodawcy podstawą do zaliczenia lat pracy za granicą do uprawnień pracowniczych, a w szczególności do ustalenia podstawy wymiaru urlopu?
Praca Polaków za granicą w zakresie uprawnień pracowniczych jest traktowana analogicznie jak praca w Polsce. Mówi o tym art. 86 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zgodnie z którym udokumentowane okresy zatrudnienia przebyte za granicą u pracodawcy zagranicznego są zaliczane do okresów pracy w Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie uprawnień pracowniczych. Zatem posiadając dokument potwierdzający zatrudnienie w innym kraju, pracownik powinien nabyć dodatkowe uprawnienia, np. ma prawo do wyższego wymiaru urlopu. Musi jednak spełnić określone warunki.
Trzeba udowodnić, że się pracowało
Pracodawca w myśl art. 221 par. 1 pkt 6 kodeksu pracy może żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących przebieg dotychczasowego zatrudnienia. W przepisie szczegółowym (par. 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika) ustawodawca wskazuje, że żądanie to dotyczy świadectw pracy z poprzednich miejsc pracy lub innych dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia obejmujących okresy pracy przypadające w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie. Istotne – z punktu widzenia polskiego prawa pracy – są zawarte na świadectwie pracy informacje dotyczące zdarzeń w danym roku kalendarzowym, kiedy pracownik zmienia pracę. W roku kalendarzowym stałe dla pracownika są limity: dni urlopu, dni chorobowego, płatnych przez pracodawcę – wykorzystanie opieki na zdrowe dziecko czy wykorzystanie urlopu na żądanie. Wszystkie te informacje powinny się znaleźć na świadectwie pracy i zostać przekazane nowemu pracodawcy. Na podstawie udokumentowanych przez pracownika okresów zatrudnienia należy ustalić jego uprawnienia (np. prawo do urlopu wypoczynkowego w określonym wymiarze, prawo do nagrody jubileuszowej). W przypadku zatrudnienia w Polsce liczą się okresy umów o pracę (inny rodzaj aktywności zawodowej, takiej jak prowadzenie działalności gospodarczej lub umowa-zlecenie, nie będzie brany pod uwagę przy ustalaniu uprawnień pracowniczych). Natomiast praca za granicą jest zaliczana do okresów pracy w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych i nie ma przy tym wskazania, że chodzi o umowę o pracę. Różne przepisy prawne w różnych krajach mogą inaczej definiować stosunek pracy. Ważne jest jednak, aby była to praca rozumiana jako zatrudnienie u kogoś (w firmie lub u osoby prywatnej będącej pracodawcą), ponieważ praca za granicą na własny rachunek (indywidualna działalność gospodarcza) nie będzie traktowana jak stosunek pracy. Nie we wszystkich krajach wystawia się świadectwo pracy, zatem pracownik może w ogóle nie mieć takiego dokumentu. Jednak to w interesie pracownika leży udokumentowanie okresów pracy za granicą.
WAŻNE Prawo pracy nie precyzuje, jakie dokumenty świadczą o pracy za granicą. Zatem każdy dokument potwierdzający zatrudnienie za granicą może być podstawą do uznania tego stażu pracy.
Niesprecyzowany dokument
Przepisy polskiego prawa pracy nie precyzują, jakie dokumenty świadczą o pracy za granicą. Ustawodawca posługuje się pojęciem „świadectwo pracy lub inny dokument potwierdzający okres zatrudnienia”. Zatem każdy dokument potwierdzający zatrudnienie za granicą może być podstawą do uznania tego stażu pracy do uprawnień pracowniczych z nim związanych. W efekcie pracownik może więc dostarczyć zagraniczny odpowiednik świadectwa pracy, umowę o pracę, zaświadczenie o pracy wystawione przez zagranicznego pracodawcę albo odcinki wypłat wynagrodzenia czy zaświadczenie dotyczące podleganiu ubezpieczeniu społecznemu, a nawet formularze podatkowe. Część pracodawców honoruje właśnie formularz U1 – jako dokument potwierdzający zatrudnienie za granicą. Zawiera on dane stanowiące o okresach pracy (ubezpieczenia), zatem jest to udokumentowanie pracy za granicą.
W zasadzie pracodawca może według swojego uznania stwierdzić, że na podstawie formularza U1 zaliczy pracownikowi czas pracy za granicą do uprawnień w Polsce. Powinien jednak szczegółowo zapoznać się z treścią tego formularza, ponieważ potwierdza on okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek za granicą i służy do ubiegania się w Polsce przez osobę bezrobotną o przyznanie zasiłku dla bezrobotnych. Wyłącznie zatrudnienie u pracodawcy zagranicznego (ale nie samozatrudnienie, własna działalność) będzie uwzględnione do ustalenia uprawnień pracowniczych.
Po polsku
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy dokumenty potwierdzające zatrudnienie za granicą powinny być przetłumaczone na język polski. Pracownik na żądanie pracodawcy powinien więc dostarczyć takie tłumaczenie, a także ponieść koszty przetłumaczenia dokumentu. To pracownik jest stroną zainteresowaną zaliczeniem okresów pracy za granicą do uprawnień w Polsce, zatem w jego interesie jest dostarczenie takich dokumentów, co do których pracodawca nie ma wątpliwości, że można je uznać jako wystarczające do udokumentowania pracy za granicą.
Nadto art. 7 ustawy o języku polskim wskazuje, że używa się tego języka przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy, gdy osoba świadcząca pracę ma miejsce zamieszkania na terytorium RP w chwili zawarcia umowy oraz umowa ma być wykonana lub wykonywana na terytorium RP.
Podstawa prawna
Art. 221 par. 1 pkt 6 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).
Art. 86 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.).
Art. 7 ustawy z 7 października 1999 r. o języku polskim (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 43, poz. 224 ze zm.).
Par. 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 894 ze zm.).