Zadatek: Czym jest i w jaki sposób różni się od zaliczki?

Przy zawieraniu umów strony nierzadko decydują się na różnego rodzaju zabezpieczenia. Jednym z nich jest otrzymanie czy też wypłacenie zadatku. Często mylony jest on z zaliczką, jednak są to dwa odrębne pojęcia.

Czym jest zadatek?

Pojęcie zadatku zostało uregulowane w Kodeksie cywilnym. Według art. 394, jeśli nie jest to inaczej zastrzeżone w umowie lub w braku odmiennego zwyczaju zadatek oznacza, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga może odstąpić od umowy i zachować otrzymany zadatek bez wyznaczania dodatkowych terminów. Z kolei osoba, która sama dała zadatek, może żądać w takim przypadku kwoty dwukrotnie wyższej.

W przypadku, kiedy umowa zostaje zrealizowana, zadatek jest traktowany jako część świadczenia strony, która go wpłaciła, a jeśli zaliczenie do świadczenia nie jest możliwe – zostaje on wówczas zwrócony.

Można więc potraktować zadatek jako zabezpieczenie umowy, dla jednej i drugiej strony. Wpłacany jest on wykonawcy umowy. Zazwyczaj ma formę pieniężną, możliwe jednak są zadatki rzeczowe.

Czym różni się zadatek od zaliczki?

Warto również wspomnieć o różnicy między zadatkiem a zaliczką, które często – błędnie – są brane za synonimy. Zaliczka nie jest nigdzie uregulowana i podlega nieco innym zasadom. Nie stanowi ona zabezpieczenia, jest częścią zapłaty, a jeśli umowa nie zostanie zrealizowana – zaliczka jest zwracana.

W przypadku, kiedy umowa nie zostanie zrealizowana, a stanie się to z winy klienta, to zadatek zostaje u wykonawcy. Zaliczkę natomiast zwraca się klientowi. Jeżeli zawini usługodawca, to zadatek należy zwrócić drugiej stronie umowy w podwójnej wysokości. Zaliczka jest zwracana z kolei w tej samej wysokości. Gdy to obie strony umowy zgodnie zdecydują o rozwiązaniu umowy i nie będzie to niczyja wina, wówczas zadatek i zaliczkę zwraca się klientom w tej samej wysokości, w której zostały pobrane.

Dlaczego warto zażądać zadatku?

Zadatek to najczęściej pewna kwota pieniędzy, którą wpłaca się podczas zawierania umowy. Chroni ona obie strony, ponieważ w razie rozwiązania umowy, kwota jest zwracana lub zatrzymywana, w zależności od sytuacji. Najczęściej też zadatek jest po wykonaniu usługi traktowany jak część świadczenia. Dla wykonawcy umowy zadatek jest to też często znak, że klientowi zależy na tym, by umowa została zrealizowana i jest wypłacalny.

W jakich sytuacjach płacić zadatek?

Zadatek najczęściej jest pobierany przy takich umowach, które muszą być zabezpieczone. Może się to wiązać z wysokimi sumami, dużymi realizacjami, kiedy stronom zależy na tym, by umowa doszła do skutku. Zadatki płaci się nierzadko na przykład deweloperom, przy zamówieniu produktów, które są personalizowane, itd.

Ile wynosi zadatek?

Kodeks cywilny nie reguluje tego, ile wynosić ma zadatek. Dlatego też jest to umowne i zależy od tego, co ustalą strony. Średnio jest to często 20 do 30 proc. wartości usługi. Jednak może się zdarzyć, że zadatek wynosi połowę wartości, a nawet więcej. Wszystko zależy od woli stron.