Osoby, które stwierdzą, że w umowie lub regulaminie stosowanym przez określonego przedsiębiorcę znajdują się niedozwolone postanowienia umowne, mogą to zgłosić prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zawiadomienie musi być złożone na piśmie.
1. Przygotowanie zawiadomienia
Powinno ono zawierać wskazanie przedsiębiorcy, któremu zarzucane jest stosowanie niedozwolonych postanowień umownych. Nie może też zabraknąć opisu stanu faktycznego będącego podstawą zawiadomienia. Składający zawiadomienie powinien także wskazać postanowienia umowy, które miałyby naruszać prawo i uprawdopodobnić naruszenie. I uwaga! Pismo musi zawierać dane identyfikujące zgłaszającego. Anonimy nie będą w ogóle brane pod uwagę.
2. Wszczęcie postępowania
Złożenie zawiadomienia nie będzie oznaczało automatycznego wszczęcia postępowania przez prezesa UOKiK przeciwko przedsiębiorcy. Nadal będzie mogło stać się ono jedynie impulsem do podjęcia odpowiednich działań. To słuszne rozwiązanie, bo nie zawsze będzie istniała potrzeba „aktywowania” tak dalece sformalizowanego postępowania. Czasami będzie wystarczało np. wysłanie tzw. miękkiego wezwania do przedsiębiorcy, aby zaniechał stosowania klauzuli, bez konieczności wszczynania postępowania.
3. Selekcja zawiadomień
Istnieją jednak obawy, że przyznanie prawa do składania zawiadomień wszystkim konsumentom może odbić się na efektywności urzędu. Będzie musiał dokonywać selekcji wpływających zawiadomień, a może się okazać, że napłynie ich bardzo dużo. Tymczasem sens może mieć naprawdę nikły procent.
4. Uzyskanie statusu zainteresowanego
Konsumenci będą mogli uzyskać status podmiotu zainteresowanego w sprawach dotyczących stosowania klauzul niedozwolonych. Aby tak się stało, potrzebny będzie wniosek zainteresowanego i decyzja prezesa UOKiK. A ten będzie mógł odmówić, jeżeli np. uzna na podstawie zebranego materiału, że sprawa jest już wystarczająco wyjaśniona. Na to postanowienie zarówno o odmowie, jak i o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu przysługiwać będzie odwołanie do sądu. Tak więc dopiero orzecznictwo przesądzi o tym, jakie przesłanki powinny być brane pod uwagę przy nadaniu lub odmowie nadania statusu zainteresowanego. Przepisy stanowią jedynie, że prezes może podjąć decyzję pozytywną dla konsumenta, jeżeli uzna, że udział takiego podmiotu w postępowaniu może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy.
Konsumenci, którzy uzyskają status zainteresowanego, będą mogli m.in. zapoznawać się z aktami gromadzonymi w ramach postępowań, składać dokumenty i wyjaśnienia co do okoliczności sprawy.
Po zakończeniu postępowania prezes urzędu poinformuje podmiot zainteresowany o sposobie załatwienia sprawy. Konsument nie będzie mogł jednak odwołać się od decyzji. Warto bowiem podkreślić, że prezes UOKiK w ramach postępowania prowadzonego na skutek złożenia zawiadomienia nie będzie rozstrzygał indywidualnych sporów pomiędzy konsumentem (zawiadamiającym) a przedsiębiorcą. Kontrola incydentalna stosowania klauzul abuzywnych nadal będzie należeć do sądów cywilnych.