Fiskus błędnie uważa, że skoro władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom (nawet w ograniczonym zakresie), to oboje faktycznie ją wykonują i preferencja podatkowa należy im się po połowie – napisał rzecznik praw obywatelskich w wystąpieniu do ministra finansów.
Według RPO, automatyczne dzielenie ulgi na pół, gdy byli małżonkowie nie mogą się ze sobą dogadać, jest krzywdzące dla tego, który sprawuje stałą opiekę. Często dopiero od fiskusa dowiaduje się, że drugi rodzic, bez jego wiedzy, też dokonał odliczenia.
Według rzecznika organy podatkowe często uchylają się w takich sytuacjach od ustalenia stanu faktycznego. Co więcej, często uważają, że do odliczenia wystarczy podejmowanie jakichkolwiek działań wskazujących na wykonywanie władzy rodzicielskiej.
A przecież warunkiem jest faktyczne jej wykonywanie – podkreślił RPO. Przypomniał, że sam tylko kontakt z dzieckiem nie jest, w świetle kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wykonywaniem władzy rodzicielskiej. Rzecznik powołał się tu m.in. na wyrok Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2012 r. (sygn. akt III CZP 72/11).
Dlatego, zdaniem RPO, organy podatkowe powinny przeprowadzać szczegółowe postępowanie dowodowe.
Rzecznik dodał, że wpływające do niego skargi dotyczą nie tylko ulgi prorodzinnej, ale i wspólnego rozliczenia z dzieckiem przez samotnych rodziców. W tym zakresie jednak Ministerstwo Finansów częściowo rozwiązało już problem. W odpowiedzi z 4 kwietnia 2018 r. na interpelację poselską (nr 20584) wyjaśniło bowiem, że gdy dziecko mieszka z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany jedynie do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (w określonych, ustalonych przez sąd przedziałach czasowych, np. niektóre święta, tydzień ferii, miesiąc wakacji, co drugi weekend każdego miesiąca oraz ściśle określone dni powszednie), wówczas pierwszemu z nich przysługuje status samotnego rodzica.
Minister finansów potwierdził to także w interpretacji zmieniającej z 17 kwietnia 2018 r. (nr DPP7.8222.28.2018.OBQ). Szerzej pisaliśmy o niej w artykule „Spotkania z ojcem nie kasują preferencji w PIT” (DGP nr 107/2018).
Według RPO, nadal jednak nie wiadomo, jak postąpić w sytuacji, gdy rozwiedzeni rodzice faktycznie sprawują oddzielnie opiekę nad dzieckiem w sposób naprzemienny i z porównywalną częstotliwością.
Organy twierdzą, że status samotnego rodzica może mieć tylko jeden z byłych małżonków, natomiast sądy, że oboje – wskazuje rzecznik. Potwierdzają to wyroki: Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 kwietnia 2017 r. (sygn. akt II FSK 573/15) i WSA we Wrocławiu z 16 lutego 2018 r. (sygn. akt I SA/Wr 1234/17).
Dlatego rzecznik poprosił ministra o ustosunkowanie się do tych problemów, jak również poinformowanie, ile zostało już zmienionych interpretacji w sprawie rozliczeń samotnych rodziców.
Wystąpienie rzecznika praw obywatelskich z 4 czerwca 2018 r. do ministra finansów, nr V.511.676.2014.AB/JB/EG.