Rada gminy, powiatu czy sejmik województwa też muszą wdrożyć procedurę zgłoszeń zewnętrznych sygnalistów.

W związku z uwzględnieniem w definicji organu publicznego organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, również one są obowiązane do przyjęcia procedury rozpatrywania zgłoszeń zewnętrznych sygnalistów oraz podejmowania działań następczych (art. 33 ustawy o ochronie sygnalistów). Określenie procedury przez organy stanowiące następuje w drodze uchwały.

Analizując jej treść, można odnaleźć w niej cechy charakterystyczne dla aktu prawa miejscowego. Przyjmuje się bowiem, że wystarczy aby choć jedno postanowienie uchwały miało charakter generalno-abstrakcyjny, by cały akt posiadał przymiot aktu prawa miejscowego.

Decyduje organ

Warto w tym względzie zwrócić uwagę, że sama procedura stanowi niejako dookreślenie uprawnień sygnalisty do wniesienia zgłoszenia zewnętrznego, chociażby w zakresie ustalenia skonkretyzowanych kanałów zgłoszeń obowiązujących w danym organie stanowiącym. Uregulowanie to będzie dotyczyło nieograniczonej liczby osób (sygnaliści zewnętrzni) – charakter generalny, a jego zastosowanie będzie wielokrotne, powtarzalne, co z kolei świadczy o jego abstrakcyjności.

Ponadto, w zakresie uprawnień sygnalistów, wydaje się słuszne wskazanie na element procedury, który dotyczy zgłoszeń anonimowych. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie sygnalistów organ publiczny może, ale nie musi przyjmować zgłoszeń anonimowych. Zatem ustalenie w procedurze, czy organ przyjmuje czy też nie, zgłoszenia anonimowe, kształtuje ostatecznie zakres uprawnień sygnalistów anonimowych.

Problem z terminem

Z prawidłowym ustaleniem charakteru prawnego uchwały w sprawie przyjęcia procedury rozpatrywania zgłoszeń zewnętrznych sygnalistów, wiąże się również zagadnienie jej wejścia w życie. Jak wiemy, organy stanowiące, zgodnie z przepisami ustawy o ochronie sygnalistów, powinny wdrożyć procedurę od 25 grudnia 2024 r. (wejście w życie rozdziału 4).

Przy przyjęciu, że uchwała organu stanowiącego stanowi akt prawa miejscowego, zastosowanie znajdą przepisy ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych. W myśl przepisów tej ustawy, akty prawa miejscowego wchodzą w życie, co do zasady po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowych (vacatio legis). Obecnie zatem, aby dotrzymać terminu ustawowego, nie będzie możliwe zastosowanie powyższego vacatio legis uchwały. Wydaje się jednak, że z uwagi na to, że uchwała nie dotyczy nakładania obowiązków na jej adresatów, lecz jest związana z ich uprawnieniami, możliwe jest zastosowanie skróconego okresu vacatio legis (art. 4 ust. 2 tej ustawy), tak aby uchwała mogła wejść w życie z dniem 25 grudnia 2024 r.

Niektóre organy stanowiące przyjęły już procedurę zgłoszeń zewnętrznych, zaliczając podjęte uchwały do kategorii aktów prawa miejscowego - m.in.: Rada Miejska w Grodzisku Mazowieckim, Rada Powiatu Wielickiego czy Sejmik Województwa Małopolskiego. Warto wspomnieć, że również projekt uchwały Rady Miejskiej Krakowa wskazuje na charakter aktu prawa miejscowego.

Warto jednak zastrzec, że zarówno w zakresie samego charakteru uchwały, jak również momentu jej wejścia w życie, dużą rolę odegra najbliższa praktyka orzecznicza organów nadzoru, a więc wojewodów. Niestety nie zawsze kształtuje się ona jednolicie we wszystkich województwach, ale należy mieć nadzieję, że w tym przypadku taka będzie.

Autor: Grzegorz Drozd – Kancelaria Radców Prawnych Drozd & Pięta we Wrocławiu