Lekarz przyjmuje pacjenta pod wpływem alkoholu? Oto, co może mu grozić

Za przyjmowanie pacjentów pod wpływem alkoholu sąd lekarski może pozbawić lekarza prawa wykonywania zawodu.

Czy lekarza obowiązują wyższe standardy etyczne?

Lekarz wykonując swój zawód zobowiązany jest do przestrzegania nie tylko norm prawnych wynikających z odpowiednich przepisów prawa, ale także regulacji, które znajdują się w Kodeksie Etyki Lekarskiej oraz w uchwałach organów samorządu lekarskiego. Zawód lekarza należy do kategorii zawodów zaufania publicznego, co oznacza, że lekarzy obowiązują określone standardy zachowania, a naruszenie określonych reguł może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym m.in. do zawieszenia prawa do wykonywania zawodu, a w skrajnych przypadkach nawet do pozbawienia tego prawa. Kto orzeka w takich przypadkach? Na gruncie naruszenia norm etycznych w związku z popełnionym przewinieniem zawodowym orzeka sąd lekarski, będący jednym z organów izby lekarskiej właściwej dla danego okręgu. W Polsce funkcjonują 23 okręgowe izby lekarskie.

Odpowiedzialność karna lekarza

Lekarz, który wykonuje swoje obowiązki zawodowe w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej z tytułu narażenia pacjenta na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, za co lekarzowi może grozić nawet do 5 lat pozbawienia wolności (art. 160 § 2 kodeksu karnego). Skazanie przez sąd lekarza na tej podstawie prawnej wymaga wykazania szeregu przesłanek. Nie jest bowiem tak, że lekarz, który przyjmuje pacjenta w stanie po użyciu alkoholu, stawiając błędną diagnozę co do jednostki chorobowej, na którą cierpi pacjent albo przepisując mu niewłaściwe leki, naraża go automatycznie na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu. Aby pociągnąć lekarza do odpowiedzialności karnej z na wyżej wymienionej podstawie, w postępowaniu sądowym należy wykazać, że lekarz swoim działaniem bądź zaniechaniem zrealizował znamiona strony przedmiotowej i podmiotowej czynu określonego w art. 160 § 2 kodeksu karnego. W Polsce w roku 2021 na 1751 wszczętych postępowań przygotowawczych w sprawie błędów medycznych lekarza, jedynie w 216 sprawach skierowano akt oskarżenia do sądu. Jeszcze mniej spraw kończy się wyrokiem skazującym. Oprócz orzeczenia kary za popełnione przestępstwo, sąd może orzec również środek karny w postaci zakazu wykonywania zawodu aż do 15 lat.

Lekarz odpowiada za wykroczenie

Lekarz, który będąc w stanie po użyciu alkoholu lub pod wpływem innego środka odurzającego albo innej podobnie działającej substancji, podejmuje w tym stanie czynności zawodowe lub służbowe odpowiada za wykroczenie, które jest zagrożone karą aresztu albo grzywny w wysokości do 5000 zł. Stan po użyciu alkoholu zachodzi wtedy, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm³.

Odpowiedzialność dyscyplinarna lekarza zatrudnionego na umowę o pracę

Lekarz zatrudniony na umowę o pracę w razie pojawienia się w pracy i podjęcia czynności służbowych w stanie po użyciu alkoholu naraża się na zarzut ze strony pracodawcy w postaci ciężkiego zawinionego naruszenia obowiązków pracowniczych, który może uzasadniać rozwiązanie z lekarzem umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika. Inne łagodniejsze konsekwencje stawienia się w pracy pod wpływem alkoholu lub innego środka odurzającego to wypowiedzenie umowy w normalnym trybie, tj. z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub udzielenie lekarzowi nagany albo upomnienia. O tym jakie konsekwencje swojego zachowania poniesie pracownik, decyduje pracodawca.

Odpowiedzialność zawodowa lekarza

Lekarz wykonując zawód zaufania publicznego jest zobligowany do przestrzegania wysokich standardów etycznych określonych w Kodeksie Etyki Lekarskiej. Kodeks ten reguluje szczegółowo takie kwestie jak np. postępowanie lekarza względem pacjenta, jakość opieki medycznej, poszanowanie praw pacjenta czy też zasady postępowania w praktyce lekarskiej. Za przewinienie zawodowe czyli postępowanie wbrew zasadom etyki lekarskiej, lekarz może zostać pociągnięty do odpowiedzialności zawodowej. Zgodnie z at. 64 Kodeksu Etyki Lekarskiej w czasie wykonywania swej pracy lekarz musi zachować trzeźwość i nie może podlegać działaniu
jakichkolwiek środków uzależniających. Już sama ta norma wystarczy do tego, by lekarz, który przyjmuje pacjentów będąc w stanie po użyciu alkoholu, został pociągnięty do odpowiedzialności zawodowej. Jak to wygląda w praktyce? Rzecznik dyscyplinarny właściwej izby lekarskiej niezwłocznie po otrzymaniu informacji wskazującej na możliwość popełnienia przewinienia zawodowego przez lekarza jest obowiązany wydać postanowienie o wszczęciu bądź o odmowie wszczęcia postępowania wyjaśniającego. Jeżeli zebrany w toku postępowania wyjaśniającego materiał dowodowy wskazuje na fakt popełnienia przewinienia zawodowego, rzecznik odpowiedzialności zawodowej wydaje postanowienie o przedstawieniu lekarzowi zarzutów, które doręcza lekarzowi osobiście bądź na piśmie. W przypadku, gdy rzecznik dyscyplinarny dostrzega podstawy do sporządzenia wniosku o ukaranie lekarza, zawiadamia go o możliwości zapoznania się materiałem zgromadzonym w toku postępowania wyjaśniającego, a w ciągu 14 dni o dnia wydania postanowienia o zamknięciu postępowania wyjaśniającego, składa do sądu wniosek o ukaranie lekarza.

Jaką karę mogą ponieść lekarze z tytułu odpowiedzialności zawodowej?

Katalog kar został określony w art. 83 ust. 1 ustawy o izbach lekarskich i przewiduje on następujące kary: upomnienie, naganę, karę pieniężną, zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat, ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat, zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat, a w skrajnym przypadku pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Podsumowanie

Każda osoba wykonująca zawód zaufania publicznego, a więc również lekarz, musi liczyć się z tym, że podlega ona wyższym niż przeciętnym standardom etycznym, które z reguły spisane są w formie kodeksów etyki zawodowej, a nad ich przestrzeganiem czuwają organy powołane przez samorząd zawodowy. W przypadku lekarza, który przyjmuje pacjentów w stanie po użyciu alkoholu lub innego środka odurzającego, niemal pewne jest, że gdy zdarzenie ujrzy światło dzienne, samorząd lekarski, a w szczególności rzecznik odpowiedzialności zawodowej działający przy właściwej okręgowej izbie lekarskiej nie przejdzie obojętnie obok takiego zdarzenia. Kara wymierzona lekarzowi za tego typu przewinienie zawodowe jest zazwyczaj surowa i często polega na zawieszeniu lekarzowi prawa do wykonywania zawodu na określony czas. Tego typy kara, choć dotkliwa, ma pełnić funkcję wychowawczą i prewencyjną. Kara pozbawienia prawa wykonywania zawodu choć w teorii jest możliwa, to w praktyce musiałoby dojść do zbiegu okoliczności uzasadniających jej orzeczenie, np. działanie w warunkach recydywy, czy też narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia.