Odrzucenie skargi kasacyjnej a postępowanie w sprawie kosztów. Jak to działa?

Sama odmowa rozpoznania skargi kasacyjnej przez SN nie powinna powodować odrzucenia zażalenia strony na postanowienie o kosztach postępowania wydanego przez sąd apelacyjny – stwierdził w uchwale Sąd Najwyższy.

Takie rozstrzygnięcie zapadło w związku z zażaleniem, jakie złożyli powodowie, w sprawie przeciwko syndykowi masy upadłości spółki B, na rozstrzygnięcie Sądu Apelacyjnego w Warszawie w zakresie kosztów postępowania. Problem polegał na tym, że powództwo zostało oddalone i na rzecz syndyka od powodów zasądzono koszty postępowania apelacyjnego. Powodowie wnieśli zażalenie na postanowienie o kosztach, zarzucając mu nieuwzględnienie art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami (podnoszono bowiem trudną sytuację majątkową i rodzinną jednego z powodów, co miało uzasadniać przynajmniej obniżenie kosztów, które wyniosły ponad 8 tys. zł). W dodatku na wyrok apelacyjny została wniesiona skarga kasacyjna, której SN nie przyjął do rozpoznania.

W rezultacie doszło do zbiegu zażalenia na koszty postępowania apelacyjnego ze skargą kasacyjną, która nie została w ogóle rozpoznana. Na to nałożyła się kwestia nowelizacji procedury cywilnej z 2019 r., która dodatkowo skomplikowała sytuację przez wprowadzenie tzw. zażaleń poziomych (kierowanych do sądu tej samej instancji, ale w innym składzie). Aktualne przepisy (przede wszystkim art. 3942 par. 11 pkt 3 k.p.c.) stanowią, że zażalenie do innego składu sądu II instancji przysługuje także na postanowienia tego sądu, których przedmiotem jest zwrot kosztów procesu – o ile nie wniesiono skargi kasacyjnej. Powstał więc problem prawny: czy wprowadzenie tego warunku oznacza, że zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach procesu jest niedopuszczalne, jeśli strona wniosła skargę kasacyjną, bez względu na to, jaki ostatecznie jest los tej skargi. Dlatego rozpoznający sprawę Sąd Apelacyjny w Warszawie zdecydował się skierować do SN pytanie prawne: czy wniesienie przez stronę skargi kasacyjnej, której przyjęcia do rozpoznania odmówił następnie SN, powinno skutkować odrzuceniem jej zażalenia na orzeczenie sądu II instancji w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego?

W odpowiedzi SN wydał uchwałę, w której uznał, że samo wniesienie skargi kasacyjnej przez stronę nie stanowi podstawy odrzucenia złożonego przez nią zażalenia na postanowienie sądu II instancji w przedmiocie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego. Także wtedy, gdy SN odmówił przyjęcia tej skargi do rozpoznania. Tym samym sąd II instancji nie może odrzucać z góry takiego zażalenia – nawet mimo odmowy rozpoznania skargi w SN. Musi się nim zająć merytorycznie. ©℗

orzecznictwo