Rząd przyjął we wtorek obszerny projekt nowelizacji reformujący system kurateli sądowej. Ustawa przewiduje m.in. wzmocnienie ochrony prawnej kuratorów, przyznanie dodatków specjalnych, wprowadzenie nowego stopnia kuratorów zawodowych i zmianę zasad powoływania rzecznika dyscyplinarnego.
Nowelizacja jest oczekiwana przez środowisko kuratorów od wielu lat - ma zreformować przepisy wprowadzone ponad 20 lat temu. Przygotowany przez resort sprawiedliwości projekt ukazał się w końcu ubiegłego roku i został poddany konsultacjom publicznym.
Jak wskazali autorzy projektu, głównymi celami proponowanych zmian jest poprawa funkcjonowania i organizacji kuratorskiej służby sądowej oraz poprawa jakości i efektywności pracy kuratorów.
Projektowane przepisy zakładają umożliwienie kuratorowi sądowemu uzyskanie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu karnym, w którym uczestniczył w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego. Koszty takie zostaną również zwrócone kuratorowi społecznemu, który będzie mógł ubiegać się o to w sądzie rejonowym. Zwrot kosztów zastępstwa procesowego nie będzie jednak przysługiwał kuratorowi sądowemu, uczestniczącemu w postępowaniu karnym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, na rzecz którego sąd zasądził wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika.
Projekt wprowadza też rozwiązanie, które umożliwi kuratorom sądowym uzyskanie potrzebnej pomocy psychologicznej. Zgodnie z propozycją pracodawca, czyli sąd rejonowy, ma zapewnić kuratorowi zawodowemu, na jego wniosek lub za jego zgodą, taką pomoc.
Zgodnie z projektem, kuratorem zawodowym będzie mogła zostać osoba, która posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i wykształcenie wyższe magisterskie z zakresu: psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa albo studia z co najmniej jednej wymienionej dziedziny. Jak uzasadnia resort sprawiedliwości, zmiany mają też zagwarantować zatrudnienie osobie, która spełnia wszystkie ustawowe wymagania i zdała egzamin kuratorski. Dlatego prezes sądu okręgowego będzie zobowiązany do niezwłocznego złożenia aplikantowi kuratorskiemu po zdanym egzaminie propozycji pracy.
Projekt wprowadza też tytuł honorowy - dyplomowanego kuratora specjalisty. Będzie on przysługiwał kuratorowi posiadającemu co najmniej 20-letni okres, w tym co najmniej 5-letni okres pracy jako kurator specjalista oraz znaczący dorobek zawodowy. Jak wskazano w uzasadnieniu zmian, nie jest to kolejny stopień na ścieżce awansu zawodowego, ale przede wszystkim ultrafakultatywne wyróżnienie za szczególne zasługi.
Proponowane przepisy regulują też kwestię związaną z dodatkami funkcyjnymi. Projekt przewiduje wprowadzenie dodatków w związku z prowadzeniem zajęć w ośrodku kuratorskim w formie miesięcznego ryczałtu. Wysokość ryczałtu dla kuratora zawodowego będącego kierownikiem ośrodka kuratorskiego ma wynosić 110 proc. kwoty bazowej, natomiast w odniesieniu do kuratorów zawodowych i społecznych, prowadzących zajęcia w ośrodku kuratorskim, ryczałt ten wynosi 80 proc. kwoty bazowej.
Zgodnie z projektem kuratorowi zawodowemu może być też przyznany na czas określony dodatek specjalny do wysokości 40 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Przy czym tego dodatku nie przyznaje się kuratorom realizującym zadania na obszarze sądu okręgowego. Obecnie dodatek specjalny stanowi procent wynagrodzenia zasadniczego powiększonego o kwotę należnego dodatku funkcyjnego, natomiast projektowana regulacja zakłada, że będzie on naliczany procentowo wyłącznie od kwoty wynagrodzenia zasadniczego. Jak argumentuje resort, obowiązujące rozwiązanie wymaga zmiany, ponieważ wyraźnie faworyzuje osoby "funkcyjne", a przez to dyskryminuje pozostałych kuratorów zawodowych.
Propozycja MS wprowadza też zmiany w postępowaniach dyscyplinarnych kuratorów zawodowych. Projekt rozszerza odpowiedzialność dyscyplinarną kuratora zawodowego o przesłankę nieprzestrzegania zasad etyki zawodowej i rezygnuje z możliwości wymierzania kary porządkowej. W katalogu kar przewidziano też nowy rodzaj kary – upomnienie, a usunięto z niego karę nagany z ostrzeżeniem.
Zmiany dotyczą także sposobu powoływania rzecznika dyscyplinarnego kuratorów, którego obecnie wybiera okręgowe zgromadzenie kuratorów spośród swoich członków. Zgodnie z projektem, rzecznika powoływać będzie prezes sądu okręgowego.
Nowela ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.(PAP)
autor: Mateusz Mikowski