Na kanwie sprawy I.V.T. p. Rumunii (skarga nr 35582/15) Europejski Trybunał Praw Człowieka wypowiedział się w sprawie wykorzystania wizerunku osoby małoletniej bez zgody rodziców. W 2012 r. koleżanka ze szkoły skarżącej zginęła, wypadając z pociągu podczas szkolnej wycieczki. Reporter jednego z rumuńskiego kanałów telewizyjnych przeprowadził wywiad z 11-letnią I.V.T. oraz kilkoma innymi uczniami – bez zgody i obecności ich rodziców.
Skarżąca stwierdziła między innymi, że słyszała, że w czasie wypadku nie było nauczyciela. Powiedziała też, że „powinna być lepsza opieka nad uczniami, aby zapewnić im bezpieczeństwo”. Wywiad został wyemitowany tego samego dnia. Transkrypcja została zamieszczona na stronie internetowej kanału pod tytułem „Szkolni koledzy dziewczyny, która wypadła z pociągu, są wstrząśnięci. Uczennica wychodziła do toalety, kiedy doszło do tragedii". Według skarżącej po wywiadzie spotkała się z negatywnym nastawieniem uczniów, personelu i władz szkoły.
W 2013 r. I.V.T. pozwała holding prowadzący stację telewizyjną o odszkodowanie. Sąd Rejonowy w Ploeszti orzekł na jej korzyść, zasądzając odszkodowanie w wysokości 200 tys. lei rumuńskich (ok. 40 430 euro) z powodu braku zgody rodziców na przeprowadzenie wywiadu. Stwierdził, że nawet jeśli twarz skarżącej została zamazana, nadal można było ją zidentyfikować. W 2014 r. Sąd Okręgowy w Prahovie zmienił wyrok, powołując się na wolność dziennikarską i interes publiczny oraz uznając, że telewizja nie powinna ponosić odpowiedzialności za zachowanie osób należących do społeczności szkolnej. Apelacja skarżącej dotycząca kwestii prawnych została oddalona w 2015 r. W związku z tym I.V.T. zwróciła się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wskazując na naruszenie art. 8 konwencji (prawa do życia prywatnego) w związku z przeprowadzeniem wywiadu bez zgody rodziców, a następnie opublikowanie materiału w sposób umożliwiający jej rozpoznanie.
W wyroku z 1 marca 2022 r. trybunał powtórzył, że zgodnie z konwencją państwa są zobowiązane do zapewnienia poszanowania życia prywatnego, nawet w sferze stosunków jednostek między sobą, w ramach ich systemów prawnych. Dotyczy to w szczególności nieletnich. Wywiad dotyczył kwestii o znaczeniu publicznym, jednak skarżąca była niepełnoletnia, a zatem istniał wymóg zgody rodziców na jego udzielenie. Strasburscy sędziowie zauważyli w szczególności, że „prawo małoletniego do życia prywatnego i prywatnego wizerunku przeważa nad potrzebą informacji, zwłaszcza w przypadku małoletniego znajdującego się w trudnej sytuacji”. Trybunał zauważył, że sądy krajowe uznały, iż w następstwie transmisji materiału telewizyjnego skarżąca doznała poważnego stresu i uszczerbku psychicznego.
Nawet jeśli reportaż przyczynił się do debaty publicznej, ujawnienie informacji prywatnych – takich jak tożsamość nieletniego, który był świadkiem dramatycznego wydarzenia – nie powinno wykraczać poza swobodę redakcyjną i powinno być uzasadnione. Jednocześnie trybunał wyraził wątpliwości, czy opinia dziecka, które nie było świadkiem zdarzenia, miała realne znaczenie dla opinii publicznej.
ETPC stwierdził, że sądy apelacyjne jedynie powierzchownie wyważyły prawa – skarżącej do życia prywatnego i nadawcy do swobody wypowiedzi. Nie uwzględniły należycie faktu, że I.V.T. była niepełnoletnia i nie wywiązały się z obowiązku ochrony prawa do życia prywatnego, co oznacza naruszenie art. 8 konwencji.
Warto wspomnieć, że w Polsce na gruncie prawa autorskiego również wymagana jest zgoda rodziców na publikację wizerunku dziecka. Zdaje się, że prawo to jest szeroko przestrzegane, choć zdarzają się przypadki publikacji zdjęć dzieci celebrytów bez zgody rodziców. W tych przypadkach ochronę prawa do prywatności musi zapewnić sąd. ©℗
