Postępowanie nakazowe w sprawach dotyczących alimentów natychmiastowych w zaproponowanej przez resort sprawiedliwości formie razi sztucznością i nie spełni celu, który ustawodawca wskazuje jako nadrzędny. Tak przepisy projektu nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz innych ustaw ocenia Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych (OBSiL KRRP).

Przypomnijmy, że nowa instytucja alimentów natychmiastowych ma w założeniu umożliwiać szybsze uzyskanie świadczenia i uprościć całą procedurę. W tym celu Ministerstwo Sprawiedliwości w projekcie proponuje, by do kodeksu postępowania cywilnego wprowadzić przepisy szczegółowo regulujące postępowanie nakazowe w tego typu sprawach. Przede wszystkim powód (lub jego przedstawiciel, a więc np. rodzic lub opiekun prawny małoletniego dziecka) będzie musiał złożyć – obok pozwu – oświadczenie o istotnych okolicznościach, które mogą mieć wpływ na przyznanie świadczenia. Co ważne, za podanie nieprawdziwych informacji sąd będzie mógł zastosować przepisy nakładające odpowiedzialność karną za złożenie fałszywego oświadczenia. Obecnie kodeks karny za tego typu przewinienie przewiduje karę pozbawienia wolności (co do zasady od 6 miesięcy do nawet 8 lat).
Propozycję resortu sprawiedliwości negatywnie ocenia OBSiL KRRP. Wskazuje przede wszystkim, że „zaproponowana konstrukcja prawna postępowania razi swoją sztucznością, nie spełnia celów, jakie w zamierzeniu autorów miałaby spełniać. Nie sposób zrozumieć, dlaczego zakłada się, że nowe postępowanie nakazowe miałoby przyspieszyć dochodzenie roszczeń alimentacyjnych”. Autorzy opinii podkreślają także, że instytucja zabezpieczenia, która obecnie jest stosowana w postępowaniach dotyczących alimentów, wymaga jedynie uprawdopodobnienia, że roszczenie o świadczenie jest uzasadnione. Nie przewiduje natomiast składania oświadczeń pod tak surowym rygorem odpowiedzialności karnej.
– Już tylko te aspekty przesądzają o nieatrakcyjności proponowanej zmiany i jej znikomej przydatności w praktyce – podkreśla radcowski ośrodek.
Projekt nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz innych ustaw przewiduje również uregulowanie postępowania wykonawczego w innych sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Jak wskazano w uzasadnieniu, jest to konieczne, bo obecnie stosowane regulacje są nieliczne i rozproszone w różnych ustawach.
Nowa instytucja alimentów natychmiastowych ma w założeniu autorów projektu umożliwiać szybsze uzyskanie świadczenia