Prezydent analizuje propozycje nowelizacji przepisów pozwalające m.in. na zbieranie podpisów pod projektami obywatelskimi przez internet i usprawniające prace nad nimi w Sejmie. Poparli je wszyscy uczestnicy debaty zorganizowanej przez DGP. Jedyne wątpliwości budzi zakaz odrzucania projektów podczas pierwszego czytania.

Prawo do zgłaszania inicjatywy obywatelskiej dają konstytucja i ustawa o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 2120 ze zm.). Problem w tym, że procedury tej ostatniej nie są zbyt przyjazne. Większość projektów obywatelskich nigdy nie otrzymuje statusu druku sejmowego, a przegłosowane zostają naprawdę nieliczne. Od 1999 r., kiedy weszły w życie wspomniane regulacje, uchwalono zaledwie 11 ustaw zainicjowanych przez obywateli, przy czym zdecydowaną większość przy okazji wspólnego rozpatrywania z innymi projektami. Status druku sejmowego w ciągu jednej kadencji parlamentu jest nadawany maksymalnie kilkunastu projektom obywatelskim. Dlatego Instytut Spraw Obywatelskich (ISO) chciałby zmienić związane z nimi procedury.
– Od 2012 r. prowadzimy kampanię „Obywatele decydują”, w ramach której rozmawialiśmy ze wszystkimi siłami politycznymi o potrzebie wprowadzenia tych zmian. Niestety, mimo upływu 10 lat wciąż bez żadnych konkretnych efektów. Liczymy, że to się zmieni – mówił podczas debaty zorganizowanej przez DGP Rafał Górski, prezes ISO.
W związku z tym instytut przygotował projekty zmian we wspomnianej ustawie o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli oraz w regulaminie Sejmu. Pierwsza z nowelizacji ma m.in. umożliwić zbieranie wymaganych 100 tys. podpisów także w internecie, za pomocą przeznaczonej do tego platformy. Poparcie dla inicjatywy można byłoby poświadczać nie tylko e-podpisem, lecz także za pomocą innych środków identyfikacji elektronicznej używanych zgodnie z ustawą o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1797), np. uwierzytelniając się przez systemy bankowości elektronicznej. Nowelizacja miałyby też doprecyzować przepisy dotyczące tworzenia, działania i finansowania komitetów inicjatywy ustawodawczej oraz zasady prowadzenia kampanii promocyjnych.
Proponowane zmiany w regulaminie Sejmu miałyby z kolei usprawnić procedury legislacyjne. Chodzi m.in. o niezwłoczne nadawanie projektom obywatelskim statusu druku sejmowego, wprowadzenie obowiązku przeprowadzania kolejnych czytań w określonych terminach (pierwsze najpóźniej po trzech miesiącach, drugie po sześciu miesiącach, trzecie niezwłocznie, a przy skierowaniu do komisji – najpóźniej po 12 miesiącach) i wreszcie zakaz odrzucania projektów obywatelskich podczas pierwszego czytania.
Większość tych zmian może liczyć na poparcie ponad politycznymi podziałami. Tak przynajmniej wynika z deklaracji polityków zaproszonych przez DGP do udziału w debacie.
– Jestem zwolennikiem wszystkich propozycji, które pozwolą zwiększyć udział obywateli w procesie ustawodawczym i go usprawnić. Nie mogę podpisać się jedynie pod propozycją zakazującą posłom odrzucania w pierwszym czytaniu projektów w sposób oczywisty szkodzących Polsce – powiedział Tomasz Rzymkowski z PiS, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki.
Zgodziła się z nim posłanka Hanna Gill-Piątek (Polska 2050). – Potrafię sobie niestety wyobrazić nawet coś w rodzaju obywatelskiego kawału i zastąpienia godła Polski ziemniakiem. Znając nasze społeczeństwo, taki pomysł mógłby zyskać poparcie – zauważyła posłanka.
Arkadiusz Myrcha, poseł Platformy Obywatelskiej, który również poparł zgłoszone propozycje (bez zakazu odrzucania projektu w pierwszym czytaniu), zaznaczył, że osobiście poszedłby jeszcze dalej w reformie całego procesu legislacyjnego. – Mam na myśli to, co się dzieje z projektami opozycji, które trafiają do sejmowej zamrażarki i nie mają dalszego biegu – przekonywał.
Jakie są szanse, że zmiany w przepisach zostaną przyjęte w tej kadencji? – Mam nadzieję na wniesienie propozycji w formie projektu prezydenckiego, co pozwoliłoby na pracę nad nim poza politycznymi podziałami – stwierdził Rafał Górski.
Przygotowane przez ISO projekty zmian zostały przekazane prezydentowi przez Pawła Kukiza. Jak wynika z listu otrzymanego przez DGP z Kancelarii Prezydenta, Andrzej Duda analizuje przedstawione w nich postulaty.
Nowelizacja miałaby też doprecyzować przepisy dotyczące tworzenia, działania i finansowania komitetów inicjatywy ustawodawczej oraz zasady prowadzenia kampanii promocyjnych