Sąd Najwyższy poszerza możliwość zażalenia w sprawie opłat

Na zarządzenie nakładające na stronę postępowania obowiązek uiszczenia opłaty od skargi o wznowienie postępowania również przysługuje środek odwoławczy w postaci zażalenia – uchwalił Sąd Najwyższy.

Krzysztof S. był pozwanym o zapłatę należności na rzecz Grzegorza S. Sprawa została zakończona prawomocnym orzeczeniem, jednak Krzysztof S. złożył do sądu skargę o wznowienie postępowania. Zgodnie z przepisami przesłankami wznowienia mogą być m.in. nieważność wcześniejszego procesu (art. 401 kodeksu postępowania cywilnego), oparcie orzeczenia na podrobionym lub przerobionym dokumencie albo uzyskanie wyroku w drodze przestępstwa (art. 403 k.p.c.), a także sytuacja, gdy orzeczenie oparto na akcie prawnym uznanym przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z konstytucją (art. 401¹ k.p.c.).

Wraz ze skargą Krzysztof S. złożył wniosek o zwolnienie go od kosztów sądowych. Jednak sąd go nie uwzględnił, wskazując, że wnioskodawca niedostatecznie wyjaśnił swoją sytuację majątkową. Sąd wezwał go też do złożenia kompletnej dokumentacji dotyczącej jego finansów. Odpowiedź na wezwanie dotarła jednak do sądu po upływie siedmiodniowego terminu i wniosek został Krzysztofowi S. zwrócony. Zarazem sędzia przewodniczący nakazał mu uiszczenie opłaty sądowej – ponad 18,7 tys. zł – pod rygorem zwrotu skargi.

Wnioskodawca nie pogodził się z tym zarządzeniem i złożył na nie zażalenie. Rozpoznający je sąd apelacyjny dostrzegł jednak w sprawie poważny problem – w k.p.c. brak jest przepisu wprost przewidującego możliwość zażalenia na zarządzenie sędziego przewodniczącego w przedmiocie obowiązku uiszczenia opłaty sądowej. Możliwość taką przewidywała jedynie nieobowiązująca już ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 1967 r.

Dlatego sąd apelacyjny skierował do Sądu Najwyższego pytanie prawne dotyczące możliwości składania zażaleń na postanowienia nakładające na stronę obowiązek uiszczenia opłaty sądowej od skargi o wznowienie postępowania.

Sąd Najwyższy, obradując w składzie trzech sędziów, udzielił na to pytanie odpowiedzi pozytywnej, powołując się na art. 394 par. 1 pkt 6 k.p.c. Zgodnie z nim zażalenie do sądu II instancji przysługuje na postanowienia sądu I instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest m.in.: zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, wymiar opłaty, zwrot opłaty lub zaliczki, obciążenie kosztami sądowymi, jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy, koszty przyznane w nakazie zapłaty, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego i należności świadka.