Urzędnik gminny nie skontroluje stropu. Rozbudowa CEEB może się okazać fikcją

Samorządy uważają, że rozbudowa Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB) może się okazać fikcją, jeśli rząd nie zapewni finansowania nowych zadań. Wątpliwości budzi też dobrowolność inwentaryzacji, mimo takich zapewnień rządu.

W CEEB już dziś znajdują się dane dotyczące źródeł ciepła i spalania, a deklaracje w tym zakresie właściciele nieruchomości mieli obowiązek wprowadzić do końca czerwca ub.r. Ministerstwo Rozwoju i Technologii chce jednak znacznie rozszerzyć informacje gromadzone w systemie o te dotyczące m.in. grubości ocieplenia dachu czy stanu stolarki okiennej (patrz: infografika), a część z nich mieliby do systemu wprowadzać gminni urzędnicy po przeprowadzonej inwentaryzacji. Idea jest taka, aby właściciel nieruchomości na podstawie wszystkich zgromadzonych w CEEB danych mógł sprawdzić efektywność energetyczną budynku i dowiedzieć się, co należy zmienić, żeby ją podnieść oraz z jakich programów termomodernizacyjnych może skorzystać.

– Pojawia się pytanie, po co rządowi jest potrzebna autoryzacja tych danych przez gminy. Pracownik urzędu i tak będzie musiał je uzyskać od właściciela nieruchomości. Do systemu mogliby je wprowadzać sami mieszkańcy, podobnie jak w przypadku źródeł ciepła. Innych efektów takiego uproszczonego audytu, niż pozyskanie danych statystycznych, i tak nie będzie – komentuje Tomasz Misztal z wydziału środowiska Urzędu Miejskiego w Gliwicach.

Potrzebni fachowcy

Śląski Związek Gmin i Powiatów w uwagach przesłanych do projektu rozporządzenia ministra rozwoju i technologii w sprawie szczegółowych danych i informacji gromadzonych w centralnej ewidencji emisyjności budynków zwraca uwagę, że brak jest podstawy prawnej do nakładania na lokalne władze obowiązku gromadzenia i wprowadzania danych innych, niż te wskazane w ustawie o wspieraniu termomodernizacji (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 438), a dotyczące m.in. źródeł ciepła i energii elektrycznej, wykorzystywanych na potrzeby budynku, czy o źródłach spalania paliw oraz o odpadach lub nieczystościach ciekłych. W wyjaśnieniach resort wskazuje, że już dziś na gminy jest nałożony obowiązek inwentaryzacji wynikający z programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych, a „projektowane rozwiązanie stanowić będzie instrument wsparcia dla podejmowanych w tym zakresie działań. W związku z tym nie przewiduje się dodatkowego finansowania administracji samorządowej z tego tytułu”.

– Sprawozdawczość dotyczy źródeł, które były modernizowane w danym roku. Skala jest taka – ok. 2 tys. zlikwidowanych starych źródeł ciepła na paliwo stałe wymienionych na ekologiczne, a zgodnie z GUS mamy 88 tys. wszystkich lokali w gminie. To liczby nieporównywalne, a wmawia nam się, że już to robimy – mówi Tomasz Misztal i dodaje, że na bazie programów ochrony powietrza nikt nie sprawdza chociażby grubości elewacji czy stanu stolarki okiennej. – A to ostatnie np. przy budynku wielorodzinnym i jego 60 lokalach własnościowych może być sporym wyzwaniem – ocenia. Sceptycznie na rządowe propozycje patrzą też mniejsze gminy, które w jeszcze większym stopniu byłyby uzależnione od zewnętrznych, kosztownych audytorów. – Łatwo się mówi, że mają to robić samorządy gminne, ale przez kogo? Przecież my nie mamy tak wysoce wyspecjalizowanych fachowców. Do tego są potrzebne uprawnienia budowlane, specjalizacja w tym zakresie – podkreśla Leszek Świętalski ze Związku Gmin Wiejskich RP.

Kluczowe finansowanie

Wątpliwości gmin budzi dobrowolność przeprowadzanych inwentaryzacji, o której zapewnia Główny Urząd Nadzoru Budowlanego, a ostatnio również minister Waldemar Buda. W ustawie o termomodernizacji wskazuje się, że uprawnionymi do wprowadzania danych i informacji do ewidencji (o których mowa w projektowanym rozporządzeniu) są osoby, które przeprowadzają kontrole dotyczące źródeł spalania i przestrzegania uchwał antysmogowych – a te dobrowolne nie są. – Artykuł 379 ustawy – Prawo ochrony środowiska jest restrykcyjny, ale w takich przypadkach, kiedy ktoś np. pali śmieciami w piecu czy zrzuca ścieki do rzeki.

Gmina ma narzędzie, żeby takiego mieszkańca skontrolować. Ale wykorzystanie tego przepisu do sprawdzania grubości elewacji w domach to coś zupełnie innego – mówi Tomasz Misztal. Jeśli nawet inwentaryzacja ostatecznie miałaby być dobrowolna, to w gminach pojawia się inna obawa – o to, że w przyszłości nowe dane z CEEB będą służyły do weryfikacji uprawnień do przyznawania kolejnych świadczeń – jak to było już w przypadku dodatku węglowego – a wtedy chętnych do jej przeprowadzenia na pewno nie zabraknie. W Gliwicach początkowo baza zwierała 19,5 tys. budynków, a rozrosła się do 24 tys. Urzędnicy uważają, że system jest nieszczelny. – Jeśli znowu pójdą za tym jakieś pieniądze, to wszyscy na gwałt będą chcieli uzupełnić te dane – podkreśla Leszek Świętalski. – Jeżeli będzie to na wniosek mieszkańca i strona rządowa zapewni nam środki na realizację tego zadania, to proszę bardzo – dodaje Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich.

Rządowymi propozycjami miał się zająć w zeszłym tygodniu zespół ds. infrastruktury, urbanistyki i transportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Samorządowcy, mimo negatywnej oceny, odstąpili od formalnego opiniowania projektowanych regulacji, ponieważ nie jest znany ich ostateczny kształt. – Tego punktu w ogóle nie rozpatrywaliśmy, prosimy o przesłanie projektu po uzgodnieniach międzyresortowych. ZMP na pewno, oprócz ustnych interwencji, oceni ten projekt jednoznacznie negatywnie. To trwonienie publicznych pieniędzy, nie ma żadnej wartości dodanej w tym, żeby wszyscy robili inwentaryzację 5 mln lokali – podkreśla Marek Wójcik. ©℗