Dodatki mieszkaniowe na nowych zasadach. Dla kogo i kiedy [PORADNIK]

Od 1 lipca wejdzie w życie ustawa z 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 11), która znowelizowała także ustawę z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 11; dalej: u.d.m.).

Krok 1. Sprawdź, co się zmieniło w dodatkach mieszkaniowych i kiedy można o nie wystąpić

Zmieni się m.in. sposób wyliczenia dochodu osiąganego przez osobę uprawnioną do tego świadczenia. Uregulowano też niektóre kwestie związane z kryterium metrażowym i tytułem prawnym do lokalu. Nie będzie już wątpliwości, że ci, którzy występują o wsparcie, i osoby pozostające z nimi w gospodarstwie domowym muszą faktycznie i na stałe mieszkać w lokalu, na który jest ono przyznawane.

Dla kogo?

Zanim jednak przejdziemy do omawiania poszczególnych zmian w ustawie, przypomnijmy, że o dodatki mieszkaniowe mogą się ubiegać osoby, które nie są w stanie pokryć wszystkich kosztów związanych z utrzymaniem lokalu. Mogą to być zarówno właściciele mieszkań czy domów, jak i ich najemcy czy podnajemcy. Dodatek mieszkaniowy ma te wydatki częściowo pokryć (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 14 kwietnia 2021 r., sygn. akt IV SA/Po 1597/20).

Jednak mimo że jest to świadczenie przeznaczone dla osób w gorszej sytuacji finansowej, to nie stanowi wsparcia z zakresu pomocy społecznej i nie należy go z nią mylić. Decydując o jego przyznaniu, gminy nie biorą pod uwagę sytuacji materialnej rodziny, spowodowanej np. stanem zdrowia najemcy lub członków rodziny (wyrok WSA w Olsztynie z 26 marca 2013 r., sygn. akt II SA/Ol 95/13). Wsparcie przyznają, gdy wnioskodawca spełnia łącznie trzy przesłanki. A chodzi o:

1) tytuł prawny do lokalu, zgodnie z art. 2 ust. 1 u.d.m.,

2) określone dochody w przeliczeniu na jednego członka gospodarstwa domowego (kryterium dochodowe),

3) określoną powierzchnię użytkową lokalu mieszkalnego, z uwzględnieniem liczby członków gospodarstwa domowego (kryterium metrażowe).ramka

Niespełnienie choćby jednej z tych przesłanek skutkuje odmową przyznania dodatku mieszkaniowego (wyrok WSA w Łodzi z 8 grudnia 2020 r., sygn. akt III SA/Łd 220/20).

Najem

Pierwszym tytułem prawnym do mieszkania uprawniającym do dodatku jest najem. Zgodnie z art. 659 par. 1 ustawy z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1730; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495; dalej: k.c.) podpisując umowę najmu, wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a ten zobowiązuje się mu płacić umówiony czynsz. Jego wysokość musi być zawsze określona. Przy czym może to być zarówno konkretna kwota pieniędzy, jak i świadczenia innego rodzaju. Co do zasady czynsz jest świadczeniem okresowym, chociaż strony mogą umówić się również w taki sposób, że będzie to świadczenie jednorazowe. Od czynszu najmu lokalu należy odróżnić opłaty niezależne od wynajmującego, takie jak np. opłaty za media.

•A co będzie z dodatkiem mieszkaniowym, gdy stroną umowy najmu było małżeństwo, które z czasem się rozstało?

Jeżeli nawiązanie stosunku najmu nastąpiło w czasie trwania ich związku, zgodnie z art. 6801 par. 1 k.c. oboje są najemcami lokalu, bez względu na istniejące między nimi relacje majątkowe. W przypadku rozstania tyko sąd może znieść wspólność najmu – z ważnych powodów i na żądanie jednego z małżonków.

Wyobraźmy sobie taką sytuację: Marek i Ewa Lipińscy 20 stycznia 2021 r. zawarli z gminą umowę najmu mieszkania komunalnego. Sąd 15 marca 2021 r. orzekł jednak o separacji małżonków, nie określając sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania. Oznacza to, że małżonkowie są równoprawnymi najemcami przedmiotowego lokalu. Orzeczenie o separacji nie ma żadnego wpływu na istnienie tytułu prawnego do lokalu, a tym samym nie blokuje lokatorom otrzymania dodatku. WSA w Opolu w wyroku z 13 kwietnia 2021 r. (sygn. akt II SA/Op 109/21) podał, że separacja małżonków zajmujących wspólnie mieszkanie na zasadzie wspólnie zawartej umowy najmu nie wyklucza uznania ich za jedną stronę w stosunku do wynajmującego, którym jest gmina. Ponadto stwierdził, że stosownie do art. 6801 k.c. małżonkowie są najemcami lokalu bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe, jeżeli nawiązanie stosunku najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny nastąpiło w czasie trwania małżeństwa. Równocześnie opolski WSA uznał, że dalsze trwanie małżeństwa po orzeczeniu separacji prawnie skutkuje tym, że jeżeli przepisy posługują się pojęciem małżeństwa, to należy przyjąć, iż odnosi się ono również do małżonków pozostających w separacji.

Prawo określa też, kiedy można niejako odziedziczyć najem. Zgodnie z art. 691 par. 1 k.c. w razie śmierci najemcy w stosunek najmu wstępują:

małżonek niebędący współnajemcą lokalu,
dzieci najemcy i jego małżonka,
inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych,
osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą.

Warunkiem wstąpienia w stosunek najmu jest stałe zamieszkiwanie z najemcą do chwili jego śmierci w lokalu będącym przedmiotem najmu (art. 691 par. 2 k.c.).

NOWE WSKAŹNIKI OD 1 LIPCA

5167,47 zł wynosić będzie podstawa wyliczenia dochodu uprawniającego do dodatku mieszkaniowego

2066,99 zł próg dochodowy dla osoby samotnie gospodarującej

1550,24 zł próg dochodowy od osoby w przypadku rodziny

Podnajem

Tytułem prawnym, na który można się powołać, występując o dodatek mieszkaniowy, jest też podnajem. Uregulowany został w art. 668 k.c., a zgodnie z tym przepisem najemca może rzecz najętą oddać w całości lub części osobie trzeciej do bezpłatnego używania albo w podnajem, jeżeli umowa mu tego nie zabrania. W razie oddania rzeczy osobie trzeciej zarówno najemca, jak i osoba trzecia są odpowiedzialni względem wynajmującego za to, że rzecz najęta będzie używana zgodnie z obowiązkami wynikającymi z umowy najmu.

Pewna odmienność dotycząca podnajmu lokali mieszkalnych zawarta została w art. 6882 k.c., który stanowi, że bez zgody wynajmującego najemca nie może oddać lokalu lub jego części do bezpłatnego używania ani go podnająć. Zgoda taka nie jest wymagana co do osoby, względem której najemca jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym.

Należy pamiętać, że w myśl art. 668 par. 2 k.c. stosunek wynikający z zawartej przez najemcę umowy o bezpłatne używanie lub podnajem rozwiązuje się najpóźniej z chwilą zakończenia stosunku najmu.

Przykład

Wygaśnięcie umowy

Anna Filipiak zawarła umowę podnajmu z Krystyną Kos. Pierwsza z kobiet złożyła do gminy wniosek o przyznanie jej dodatku mieszkaniowego. Nim ten wniosek została rozpatrzony, Krystyna Kos zmarła. To pociągnęło za sobą wygaśnięcie podnajmu. W tej sytuacji Anna Filipiak nie otrzyma dodatku, gdyż zajmuje lokal bez tytułu prawnego.

spółdzielcze prawo i własność

Oprócz najmu i podnajmu art. 2 u.d.m. wymienia jeszcze takie tytuły prawne do lokali jak:

spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego,
własność.

•Czy o dodatek mieszkaniowy mogą wystąpić osoby, które korzystają z lokalu na podstawie użyczenia albo gdy tytułem prawnym jest służebność mieszkania?

Jeśli chodzi o umowę użyczenia, to co do zasady nie, bo osoba korzystająca z lokalu zajmuje go nieodpłatnie. Co innego, jeżeli w takiej umowie zobowiąże się ona do ponoszenia wszelkich kosztów eksploatacyjnych związanych z używaniem mieszkania ustalonych przez spółdzielnię mieszkaniową. Wówczas taki kontrakt staje się umową odpłatną i może stanowić tytuł prawny do lokalu w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.m. (por. wyrok WSA w Poznaniu z 17 czerwca 2020 r., sygn. akt II SA/Po 1059/19).

Jeśli chodzi natomiast o służebność mieszkania będącą służebnością osobistą, to choć stanowi ona tytuł prawny do lokalu, to jednak co do zasady nie wiąże się z ponoszeniem kosztów jego zajmowania, a tym samym wyklucza otrzymanie dodatku.

Oczekiwanie na lokal socjalny/zamienny

Artykuł 2 ust. 1 pkt 5 u.d.m. przyznaje prawo do świadczenia również osobom zajmującym lokal mieszkalny bez tytułu prawnego, jeżeli oczekują one na przysługujący im lokal zamienny albo socjalny. Przyczyny zajmowania lokalu bez tytułu prawnego mogą być różne – samowolne zajęcie, wygaśnięcie tytułu prawnego, rozwiązanie umowy najmu, niewykonanie orzeczenia w sprawie przymusowego opróżnienia lokalu, nieuregulowany stan prawny po śmierci dotychczasowego lokatora.

To natomiast, co należy rozumieć przez pojęcie „osoby oczekujące”, wyjaśnił WSA w Łodzi w wyroku z 8 grudnia 2020 r. (sygn. akt III SA/Łd 220/20). Wskazał w nim, że wiąże się ono ściśle z realnym uprawnieniem do uzyskania lokalu zamiennego albo socjalnego przez wnioskodawcę niemającego tytułu do zajmowanego lokalu. Obowiązek dostarczenia go przez gminę aktualizuje się zaś z momentem uprawomocnienia wyroku nakazującego eksmisję z jednoczesnym przyznaniem prawa do lokalu socjalnego. Oznacza to, że o dodatek można wystąpić dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Przykład

Orzeczenie musi być prawomocne

Gmina skutecznie wypowiedziała Marii Kin umowę najmu. Ponadto w sprawie został skierowany pozew o eksmisję. Wyrok eksmisyjny zapadł 17 czerwca 2021 r. Sąd przyznał byłej lokatorce uprawnienie do lokalu socjalnego. Ta jednak zaskarżyła wyrok. Następnie 20 czerwca 2021 r. wystąpiła o przyznanie jej dodatku mieszkaniowego. Nie spełnia jednak przesłanek do jego otrzymania, bo nie ma tytułu prawnego do lokalu i nie jest osobą oczekującą na przysługujący jej lokal socjalny. Pogląd ten potwierdza zaś wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 maja 2016 r. (sygn. akt I OSK 81/15), w którym podano, że użyty w art. 2 ust. 1 pkt 5 u.d.m. zwrot „osobom oczekującym” wiąże się ściśle z realnym uprawnieniem do uzyskania lokalu zamiennego albo socjalnego przez wnioskodawcę niemającego tytułu do zajmowanego lokalu. Obowiązek dostarczenia osobie uprawnionej lokalu socjalnego przez gminę aktualizuje się z momentem uprawomocnienia się wyroku nakazującego eksmisję z jednoczesnym przyznaniem prawa do lokalu socjalnego. Zdaniem NSA dopiero po uprawomocnieniu się takiego orzeczenia były lokator może wystąpić o przyznanie dodatku mieszkaniowego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o dodatkach mieszkaniowych.

Wątpliwości już nie będzie

Wróćmy jednak do tego, co się zmieniło w ustawie o dodatkach mieszkaniowych. Ważne jest to, że za sprawą nowelizacji uściślono dotychczasowe brzmienie przepisu poprzez wskazanie, że dodatek mieszkaniowy może przysługiwać na podstawie więcej niż jednego tytułu prawnego (nowy art. 2 ust. 2 u.d.m.). Doprecyzowanie to ma na celu wykluczenie pojawiających się wątpliwości, czy ta sama osoba może ubiegać się o przyznanie dodatku na podstawie więcej niż jednego tytułu prawnego do tego samego mieszkania. Nowe brzmienie przepisu jednoznacznie przesądza, że tak. Można pobierać dodatek mieszkaniowy do jednego lokalu, ale na podstawie kilku przysługujących tytułów prawnych.

Przykład

Kilka tytułów prawnych

Po śmierci właścicielki lokalu Anny Kowalskiej nastąpiły zmiany własnościowe spowodowane dziedziczeniem. Mąż zmarłej i wnioskodawca o dodatek mieszkaniowy w części jest właścicielem zajmowanego mieszkania, a w części korzysta z niego na podstawie użyczenia zawartego z córkami. Pozostały udział w prawie własności odziedziczyły bowiem dzieci małżeństwa Kowalskich, tj. Klara i Łucja. Adam Kowalski, chociaż ma kilka tytułów prawnych do zajmowanego lokalu, może otrzymać tylko jeden dodatek.

Kolejną zmianą, którą wprowadziła nowelizacja, jest katalog instytucji, w których przebywanie wykluczy z otrzymywania dodatku mieszkaniowego. Są to placówki, które zapewniają nieodpłatnie (pełne, całodobowe) utrzymanie:

dom pomocy społecznej,
młodzieżowy ośrodek wychowawczy,
schronisko dla nieletnich,
zakład poprawczy,
zakład karny,
szkoła, w tym wojskowa.

Krok 2. Zobacz, jak po 1 lipca będzie ustalany dochód

Dodatek mieszkaniowy nie jest świadczeniem pomocy społecznej, ale w praktyce sprawy dotyczące jego przyznawania umiejscowione są w tej samej komórce samorządu. Przy przyznawaniu tych rodzajów wsparcia urzędnicy musieli jednak dotychczas korzystać z różnych definicji dochodu. Inaczej określało się kryterium dochodowe przy przyznawaniu świadczeń pomocy społecznej, a inaczej przy decydowaniu o prawie do dodatku mieszkaniowego. Od 1 lipca 2021 r. to się jednak zmieni. Będzie obowiązywała bowiem jednolita definicja dochodu zawarta w art. 3 pkt 1 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 111; dalej: u.ś.r.). Zamiast dotychczasowego wskaźnika dla wyliczenia wysokości dochodu osiąganego przez osobę ubiegającą się o świadczenie, tj. kwoty najniższej emerytury, stosowane będzie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej ogłaszane przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 1 lit. a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 794). Zresztą coraz powszechniej stosowane także w innych ustawach mieszkaniowych, m.in. przy dopłatach do czynszu udzielanych na podstawie ustawy o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania.

Po tej zmianie dodatek mieszkaniowy będzie wypłacany wtedy, gdy średni miesięczny dochód, przypadający na członka gospodarstwa domowego wnioskodawcy, w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie świadczenia nie przekroczy w gospodarstwie:

jednoosobowym – 40 proc.,
wieloosobowym – 30 proc.

przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej obowiązującego w dniu złożenia wniosku. ramka 1

Ramka 1

Wyśrubowane kryteria

Na etapie konsultowania nowelizacji ustawy o dodatkach mieszkaniowych Fundacja Habitat for Humanity Poland proponowała podniesienie progów dochodowych w gospodarstwie jednoosobowym do 50 proc., a wieloosobowym do 40 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Fundacja twierdziła, że istnieje znaczące ryzyko związane z niższą dynamiką wzrostu przeciętnego wynagrodze nia w gospodarce narodowej w najbliższych kwartałach (dane GUS; prognozy ekonomistów związane z długo falowymi konsekwencjami sytuacji epidemicznej dla gospodarki) lub nawet obniżeniem się średniego wynagro dzenia.

Uważano, że przyjęcie zaproponowanych przez ustawodawcę kryteriów – odpowiednio 40 proc. i 30 proc. – może wpłynąć na znaczne ograniczenia w dostępie do dodatku mieszkaniowego wielu gospodarstw domowych, które są zagrożone bezrobociem, obniżeniem dochodów i wykluczeniem mieszkaniowym. Ponadto z dokonanej przez fundację kalkulacji wynikało, że zaproponowany próg dochodowy dla gospodarstw jednoosobowych jest poniżej minimalnego wynagrodzenia. Co do zasady niewiele osób będzie mogło więc skorzystać z dodatków przy tak określonym kryterium dochodowym. A w wielu przypadkach najemcy będą spełniali to kryterium jedynie przejściowo. Postulowano takie określenie progów, aby osoby uzyskujące minimalne wynagrodzenie kwalifikowały się do dodatku mieszkaniowego. Jednak Ministerstwo Rozwoju, czyli resort, który przygotował projekt ustawy, nie uwzględniło uwag fundacji. W uzasadnieniu podano, że przyznawanie dodatków mieszkaniowych jest zadaniem własnym gminy, dlatego nie można powodować wzrostu wydatków samorządu bez wskazania źródeł ich finansowania.

Natomiast do ustalenia średniego miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego wliczać się będą dochody wszystkich osób stale zamieszkujących w danym lokalu.

Przykład

Nieprzekraczalny limit

Małżeństwo Adama i Krystyny Kulikowscy prowadzą wspólnie gospodarstwo domowe. Osiągany przez nich łączny dochód wynosi średnio 3100 zł miesięcznie, czyli średni miesięczny dochód przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego to 1550 zł. Zgodnie z nowymi zasadami dochód ubiegającego się o dodatek mieszkaniowy – na jednego członka wieloosobowego gospodarstwa domowego – nie może przekroczyć 30 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, czyli obecnie będzie to 1550, 24 zł (30 proc. z 5167,47 zł). W przypadku państwa Kulikowskich tym samym warunek dotyczący ich dochodu zostanie spełniony.

Od 1 lipca br. przy ustalaniu kryterium dochodowego gmina nie uwzględni natomiast:

osoby zmarłej,
osoby przebywającej w: domu pomocy społecznej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, zakładzie karnym, szkole (w tym w wojskowej), o ile instytucje te zapewniają pełne całodobowe utrzymanie,
osoby, która się wyprowadziła.

Regulacja ta ma zapewnić, że w wyliczeniu dochodu danego gospodarstwa domowego będą uwzględnione wyłącznie osoby, które w chwili składania wniosku o dodatek faktycznie i na stałe zamieszkują dany lokal.

Trudności interpretacyjne znikną

Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 3 ust. u.d.m. dochód rozumiany był jako wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych (chyba że zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodu i katalogu wyłączeń, których nie wliczano do dochodu). W praktyce regulacja ta prowadziła do rozbieżności w orzecznictwie sądowym i powodowała wiele wątpliwości urzędników, jakie świadczenia należy zaliczać do dochodu. Dla przykładu przypomnieć można orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 21 lipca 2004 r. (sygn. akt K 16/03), wydane po rozpoznaniu wniosku rzecznika praw obywatelskich, w którym kwestionował on wliczanie do dochodu dodatku pielęgnacyjnego. Trybunał nie zakwestionował zgodności z konstytucją art. 3 ust. 3 u.d.m. W uzasadnieniu wyjaśnił, że regulacja polegająca na wyłączeniu z dochodu, obliczanego w celu ustalenia uprawnienia do dodatku mieszkaniowego, dodatku pielęgnacyjnego, określonego w art. 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych, przy jednoczesnym niewyłączeniu z tego dochodu zasiłku pielęgnacyjnego, określonego w art. 75 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie jest regulacją niekonstytucyjną. Z kolei NSA w uchwale z 10 grudnia 2009 r. (sygn. akt I OPS 8/09) wskazał, że dodatku pielęgnacyjnego nie należy wliczać do dochodu.

Od 1 lipca 2021 r. takich wątpliwości i rozbieżności interpretacyjnych już nie będzie. A wszystko za sprawą nowej definicji dochodu zawartej w art. 3 pkt 1 u.ś.r., która wylicza konkretne składniki wchodzące w zakres dochodu. ramka 2 s. b4

Ramka 2

Definicja dochodu według art. 3 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych

Po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób do dochodu wlicza się:

a) przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c, 30e i 30f ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2020; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 868), pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne;

b) dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne;

c) inne dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych:

• renty określone w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,

• renty wypłacone osobom represjonowanym i członkom ich rodzin, przyznane na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin,

• świadczenie pieniężne, dodatek kompensacyjny oraz ryczałt energetyczny określone w przepisach o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych,

• dodatek kombatancki, ryczałt energetyczny i dodatek kompensacyjny określone w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego,

• świadczenie pieniężne określone w przepisach o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę Niemiecką lub Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,

• ryczałt energetyczny, emerytury i renty otrzymywane przez osoby, które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939–1945 lub eksplozji pozostałych po tej wojnie niewypałów i niewybuchów,

• renty inwalidzkie z tytułu inwalidztwa wojennego, kwoty zaopatrzenia otrzymywane przez ofiary wojny oraz członków ich rodzin, renty wypadkowe osób, których inwalidztwo powstało w związku z przymusowym pobytem na robotach w III Rzeszy Niemieckiej w latach 1939–1945, otrzymywane z zagranicy,

• zasiłki chorobowe określone w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych,

• środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej otrzymywane od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, pochodzące ze środków bezzwrotnej pomocy przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra lub agencje rządowe, w tym również w przypadkach, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej na rzecz podmiotów, którym służyć ma ta pomoc,

• należności ze stosunku pracy lub z tytułu stypendium osób fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przebywających czasowo za granicą – w wysokości odpowiadającej równowartości diet z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju ustalonych dla pracowników zatrudnionych w państwowych lub samorządowych jednostkach sfery budżetowej na podstawie kodeksu pracy,

• należności pieniężne wypłacone policjantom, żołnierzom, celnikom i pracownikom jednostek wojskowych i jednostek policyjnych użytych poza granicami państwa w celu udziału w konflikcie zbrojnym lub wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej, akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom, a także należności pieniężne wypłacone żołnierzom, policjantom, celnikom i pracownikom pełniącym funkcje obserwatorów w misjach pokojowych organizacji międzynarodowych i sił wielonarodowych,

• należności pieniężne ze stosunku służbowego otrzymywane w czasie służby kandydackiej przez funkcjonariuszy Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Służby Więziennej, obliczone za okres, w którym osoby te uzyskały dochód,

• dochody członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne,

• alimenty na rzecz dzieci,

• stypendia doktoranckie przyznane na podstawie art. 209 ust. 1 i 7 ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 478; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 619), stypendia sportowe przyznane na podstawie ustawy z 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1133) oraz inne stypendia o charakterze socjalnym przyznane uczniom lub studentom,

• kwoty diet nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich,

• należności pieniężne otrzymywane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym osobom przebywającym na wypoczynku oraz uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób,

• dodatki za tajne nauczanie określone w Karcie nauczyciela,

• dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie zezwolenia na terenie specjalnej strefy ekonomicznej określonej w przepisach o specjalnych strefach ekonomicznych,

• ekwiwalenty pieniężne za deputaty węglowe określone w przepisach o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”,

• ekwiwalenty z tytułu prawa do bezpłatnego węgla określone w przepisach o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003–2006,

• świadczenia określone w przepisach o wykonywaniu mandatu posła i senatora,

• dochody uzyskane z gospodarstwa rolnego,

• dochody uzyskiwane za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, pomniejszone odpowiednio o zapłacone za granicą Rzeczypospolitej Polskiej: podatek dochodowy oraz składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne,

• renty określone w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,

• zaliczkę alimentacyjną określoną w przepisach o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej,

• świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów,

• pomoc materialną o charakterze socjalnym określoną w art. 90c ust. 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1327; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 4) oraz świadczenia, o których mowa w art. 86 ust. 1 pkt 1–3 i 5 oraz art. 212 prawa o szkolnictwie wyższym i nauce,

• kwoty otrzymane na podstawie art. 27f ust. 8–10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

• świadczenie pieniężne określone w ustawie z 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 319; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 794),

• świadczenie rodzicielskie,

• zasiłek macierzyński, o którym mowa w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,

• stypendia dla bezrobotnych finansowane ze środków Unii Europejskiej,

• przychody wolne od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszone o składki na ubezpieczenia społeczne oraz składki na ubezpieczenia zdrowotne. ©℗

W gospodarstwie rolnym inaczej

W art. 3 u.d.m. w zmienionym ust. 4 określono sposób ustalania dochodu z prowadzenia gospodarstwa rolnego. Będzie on tak jak dotychczas określany na podstawie powierzchni gruntów w hektarach przeliczeniowych i przeciętnego dochodu z 1 hektara przeliczeniowego, ostatnio ogłaszanego przez prezesa GUS na podstawie art. 18 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 333; dalej: u.p.r.).

Zgodnie dotychczasowym brzmieniem tego przepisu dotyczy on wyłącznie osób uzyskujących dochód „z prowadzenia gospodarstwa rolnego”. To sformułowanie różnie było rozumiane w orzecznictwie. WSA w Szczecinie w wyroku z 25 października 2007 r. (sygn. akt II SA/Sz 414/07) podał np., że przy ustalaniu prawa do dodatku mieszkaniowego sytuacja, w której określona osoba jest wprawdzie właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego, ale gospodarstwa tego nie prowadzi, nie upoważnia do wliczania jej dochodu do dochodu z prowadzenia gospodarstwa rolnego. Odmienne stanowiska zajął NSA w wyroku z 13 czerwca 2017 r. (sygn. akt I OSK 37/17), gdzie wskazał, że określony w art. 3 ust. 4 u.d.m. dochód z prowadzenia gospodarstwa rolnego ma charakter ryczałtowy i jest ustalany niezależnie od faktycznych dochodów, jakie przynosi dane gospodarstwo. Bez względu na to, czy ziemia uprawiana jest bezpośrednio przez właściciela, czy oddana w dzierżawę, dochód ustala się tak samo, biorąc pod uwagę wielkość gospodarstwa rolnego.

Zdarzają się błędy we wzorach wniosków o dodatki mieszkaniowe

W związku z pojawiającymi się rozbieżnościami konieczne było jednoznaczne przesądzenie, że w przypadku posiadania tytułu prawnego do gospodarstwa rolnego dochód ustala się na podstawie powierzchni gruntów w hektarach przeliczeniowych i przeciętnego dochodu z 1 hektara przeliczeniowego, ostatnio ogłaszanego przez prezesa GUS, na podstawie art. 18 u.p.r. Nowe brzmienie art. 3 ust. 4 u.d.m. jest obecnie zgodne z przyjętą linią orzeczniczą NSA.

A co w przypadku własnej działalności?

Dotychczas u.d.m. nie zawierała przepisów dotyczących ustalania dochodu osób prowadzących działalność gospodarczą. Składały one niepodlegające weryfikacji oświadczenie, w którym deklarowały wysokość dochodu z prowadzonej działalności. A były nimi wszelkie przychody po odliczeniu kosztów ich uzyskania oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, chyba że zostały już zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. Od 1 lipca 2021 r. to się zmieni. Nowelizacja w art. 3 u.d.m. w dodanych ust. 5 i 6 uregulowała sposób ustalenia dochodu przedsiębiorcy. Wiele będzie jednak zależeć od przyjętego przez przedsiębiorcę sposobu rozliczania podatku.

Pierwszy z wymienionych przepisów dotyczy przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych. Podatnicy opodatkowani w tej formie muszą m.in.:

ustalać przychody,
ustalać koszty uzyskania przychodów,
wyliczać dochód stanowiący podstawę opodatkowania,
prowadzić dokumentację podatkową bądź w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, bądź w formie ksiąg rachunkowych,
składać deklaracje rozliczeniowe.

Osoby prowadzące działalność gospodarczą opodatkowane na zasadach ogólnych przy ubieganiu się o dodatek mieszkaniowy będą więc deklarować dochód według prowadzonej dokumentacji (księgi przychodów i rozchodów bądź ksiąg rachunkowych). Zgodnie z art. 3 ust. 5 u.d.m. wysokość dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, w przypadku prowadzenia działalności opodatkowanej na zasadach określonych w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustala się na podstawie oświadczenia wnioskodawcy lub zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego.

W przypadku zaś pozostałej grupy podatników zwolnionych z obowiązku prowadzenia ewidencji oraz opłacających podatek dochodowy według stawek kwotowych (niezależnie od wysokości osiągniętego dochodu) przyjęto regulację, w której odsyła się do definicji dochodu zawartej w ustawie z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2407). Zgodnie z tą ustawą w przypadku ustalania dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne organ właściwy przyjmie dochód ogłaszany corocznie w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw rodziny w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”.

Zgodnie z art. 3 ust. 6 u.d.m. w przypadku ustalania dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1905; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 255) przyjmuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia ministra właściwego do spraw rodziny, o którym mowa w art. 5 ust. 7a u.s.r.

Krok 3. Dowiedz się, kogo możesz uwzględnić

W praktyce dużo wątpliwości budzi to, kogo gmina powinna zaliczyć do gospodarstwa domowego. Tymczasem ma to ogromnie znaczenie, bo od przyjętej przez urzędnika liczby osób zależy ustalenie kryterium dochodowego wnioskodawcy. Nowelizacja ustawy o dodatkach mieszkaniowych przynosi w tym zakresie pewne rozwiązania. Doprecyzowuje, że do członków gospodarstwa domowego nie wlicza się osób przebywających w instytucjach oferujących całodobowe utrzymanie – o czym pisaliśmy wcześniej. Wyłączenie to nie będzie jednak dotyczyło sytuacji, gdy dana osoba lub jej rodzina pokrywa w całości lub części koszty pobytu w danej placówce. Jeśli taka rodzina złożyłaby wniosek o dodatek mieszkaniowy, to przy ustalaniu kryterium dochodowego gmina musiałaby wziąć po uwagę także tego członka gospodarstwa domowego, który przebywa poza domem.

Pod jednym dachem

Zanim przedstawimy różne sytuacje rodzinne, z którymi może się spotkać gmina, ustalając prawo do dodatku mieszkaniowego, przypomnijmy, że zgodnie z art. 4 u.d.m. są dwa rodzaje gospodarstwa domowego:

prowadzone przez osobę samodzielnie zajmującą lokal mieszkalny,
prowadzone wspólnie z małżonkiem i innymi osobami stale z osobą wnioskująca o świadczenie zamieszkującymi i gospodarującymi, które swoje prawa do zamieszkiwania w lokalu wywodzą z prawa tej osoby.

W przypadku gospodarstwa domowego prowadzonego przez wnioskodawcę z małżonkiem istnieje domniemanie, że w czasie trwania związku małżeńskiego wspólnie zamieszkujący małżonkowie razem prowadzą gospodarstwo domowe i pokrywają koszty związane z zajmowaniem lokalu.

O zaliczeniu danej osoby (innej niż małżonek) do członków gospodarstwa domowego decyduje kilka czynników, takich jak:

faktyczne stałe zamieszkiwanie w lokalu osoby ubiegającej się o dodatek mieszkaniowy,
prowadzenie z tą osobą wspólnego gospodarstwa,
wywodzenie swojego prawa do zamieszkiwania w lokalu z prawa tej osoby.

Wszystkie te przesłanki muszą wystąpić łącznie.

Nie chodzi o zameldowanie

Na temat pierwszego warunku wypowiedział się WSA w Krakowie w wyroku z 4 listopada 2020 r. (sygn. akt III SA/Kr 116/20). Sąd wskazał, że aby otrzymać dodatek mieszkalny, konieczne jest faktyczne i stałe zamieszkiwanie wnioskodawcy oraz członków jego rodziny. Podkreślił jednocześnie, że nie można okoliczności zamieszkiwania utożsamiać z zameldowaniem na pobyt stały. Miejsce zameldowania nie zawsze stanowi dowód na to, że osoba występująca o świadczenie prowadzi gospodarstwo domowe w tym lokalu wspólnie z kimś, kto także jest tam zameldowany. Sam fakt zameldowania nie jest równoznaczny ze stałym zamieszkiwaniem i gospodarowaniem, jest bowiem tylko czynnością rejestracyjną, która może stanowić jeden z elementów oceny stanu faktycznego.

Wspólne zamieszkiwanie polega na dzieleniu lokalu mieszkalnego w sposób pozwalający stwierdzić, że koncentruje się w nim aktywność życiowa osoby zamieszkującej. O wspólnym zamieszkiwaniu można też mówić, ilekroć osoby dzielą jeden lokal mieszkalny.

Przykład

Centrum życiowe

Mariola Kowalska wystąpiła o przyznanie dodatku mieszkaniowego, wskazując, że w lokalu przy ul. Pięknej w Opolu zamieszkuje wraz z synem, małoletnim Damianem Kowalskim. W toku postępowania przeprowadzono wywiad środowiskowy, w trakcie którego w lokalu obecna była jedynie Mariola Kowalska, małoletniego syna nie zastano. Nie stwierdzono też, by w mieszkaniu były jakiekolwiek rzeczy związane z obecnością dziecka. Ustalono także, że Damian Kowalski uczęszcza do szkoły podstawowej w Nysie, gdzie zamieszkują rodzice Marioli Kowalskiej. Organ uzyskał również informacje z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Nysie i od dyrektora szkoły podstawowej w tym mieście, że Mariola Kowalska wskazała adres zamieszkania dziecka w Nysie zarówno w postępowaniu rekrutacyjnym do podstawówki, jak i we wniosku o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego. Dlatego prezydent miasta odmówił przyznania Marioli Kowalskiej dodatku mieszkaniowego. Organ wskazał w uzasadnieniu, że na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego przyjąć należało, iż faktyczna liczba osób stale zamieszkujących i gospodarujących w lokalu w Opolu jest mniejsza niż zadeklarowana we wniosku, syn Marioli Kowalskiej nie zamieszkuje bowiem w nim stale. Organ odwołał się przy tym do definicji miejsca zamieszkania z art. 25 k.c., a następnie wskazał, że aby można było uznać, że syn Marioli Kowalskiej zamieszkuje w lokalu w Opolu, musiałby tam faktycznie przebywać, gdy tymczasem bezsporne jest, że uczy się i mieszka u dziadków w Nysie. Z całą pewnością oznacza to, że jego centrum życiowe jest skoncentrowane w tym właśnie mieście.

Warto wspomnieć, że w orzecznictwie wielokrotnie podkreślano, iż pojęcie „gospodarstwo domowe” nie ogranicza się tylko do osób spokrewnionych. W jego skład może wchodzić bowiem każda osoba, która stale zamieszkuje i wspólnie gospodaruje z osobą ubiegającą się o dodatek. Okolicznością istotną jest faktyczne zamieszkiwanie wnioskodawcy i podanych przez niego osób we wskazanym lokalu i wspólne gospodarowanie (por. wyroki NSA z 23 sierpnia 2012 r., akt I OSK 1538/12, i 23 listopada 2016 r., sygn. akt I OSK 2105/15). Dodać należy, że obligatoryjnym kryterium uznania kogoś za członka gospodarstwa domowego jest przede wszystkim stałość zamieszkiwania i gospodarowania przez tę osobę razem z osobą ubiegającą się o dodatek mieszkaniowy.

Przykład

Długotrwałe nieprzebywanie

Marek Nowak jest opiekunem prawnym Marii Rutkowskiej. Wystąpił on do gminy o wypłatę dodatku mieszkanio wego. W deklaracji uwzględnił siebie i Marię Rutkowską. Gmina odmówiła Markowi Nowakowi wypłatę dodatku, gdyż bez uwzględnienia podopiecznej nie spełniał on kryterium dochodowego i metrażowego. Ustalono, że Maria Rutkowska w czasie orzekania nie przebywała w mieszkaniu w związku z procesem rehabilitacji i rekonwalescencji po przebytej operacji stawu biodrowego. Od 1 czerwca 2021 r. znajduje się w Ośrodku Opieki Długoterminowej. Fakt nieprzebywania Marii Rutkowskiej w mieszkaniu w czasie orzekania przez gminę ma istotne znaczenie dla ustalenia powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego, będącej przesłanką determinującą przyznanie dodatku mieszkaniowego. Nie mogła być ona uwzględniona przy ustalaniu powierzchni normatywnej, gdyż jest osobą długotrwale nieprzebywającą w mieszkaniu. A zatem nie spełnia warunku stałego zajmowania lokalu.

Wspólne życie

Dla wspólnego gospodarowania charakterystyczna jest wspólnota interesów, a w szczególności:

wzajemne zaspokajanie potrzeb,
czerpanie wzajemnych korzyści,
wykonywanie prac domowych na rzecz innych osób,
ponoszenie wspólnych wydatków,
pozostawanie na utrzymaniu drugiej osoby,
wspólne zarządzanie i praca w gospodarstwie rolnym.

Wspólne gospodarowanie może polegać na współpracy w osiąganiu wspólnych celów życiowych poprzez wykonywanie codziennych czynności takich jak: utrzymanie porządku i czystości, przygotowywanie posiłków, świadczenie pomocy w prowadzeniu spraw urzędowych, związanych z utrzymaniem zdrowia, wypoczynkiem i rekreacją.

W orzecznictwie wskazano na okoliczności, które przemawiają za prowadzeniem osobnych gospodarstw domowych przez osoby wspólnie zamieszkujące. O braku wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego mogłyby świadczyć takie okoliczności, jak np.: wyraźny konflikt pomiędzy tymi osobami, krótkotrwały (a nie stały) charakter wspólnego zamieszkiwania oraz takie urządzenie mieszkania i zorganizowanie życia codziennego, które wskazuje na brak wzajemnego oddziaływania na siebie mieszkających wspólnie osób, a więc ich niezależność, przejawiającą się w samodzielnym podejmowaniu przez nie decyzji co do wspólnie zajmowanego mieszkania oraz urządzeń w nim się znajdujących. Podkreśla się, że ustalenie rzeczywistego związku faktycznego oraz wspólnego lub odrębnego gospodarowania nie zawsze jest łatwe. Decydujące znaczenie mają tu obserwacje poczynione w trakcie rodzinnego wywiadu środowiskowego (wyroki WSA w Lublinie z 26 marca 2013 r., sygn. akt II SA/Lu 1106/12 i II SA/Lu 1107/12).

Posiadanie prawa

We wspólnym gospodarstwie domowym z występującym o dodatek mieszkaniowy pozostają osoby, które poza wspólnym stałym zamieszkaniem i prowadzeniem wspólnego gospodarstwa wywodzą swoje prawo do zamieszkiwania w lokalu z uprawnień tej osoby. Przepisy nie mówią, o kogo tu chodzi. W orzecznictwie w sprawach dotyczących stosunku najmu spotyka się stanowiska, że są to domownicy, czyli osoby bliskie. Prawo takie z pewnością da się wywieść ze stosunku małżeństwa czy też pokrewieństwa i związanego z nimi obowiązku alimentacyjnego. Może ono też wynikać z zawartej umowy podnajmu lub użyczenia. Trzeba jednak wskazać, że ustawa, mówiąc o osobach stale zamieszkujących i gospodarujących z osobą ubiegającą się o dodatek mieszkaniowy, nie zawęża kręgu uprawnionych.

Krok 4. Poznaj zasady ustalania metrażu

Ostatnim warunkiem przyznania dodatku mieszkaniowego jest odpowiedni metraż mieszkania.

W art. 5 ust. 1 u.d.m. wskazuje, jaka powierzchnia użytkowa lokalu, w przeliczeniu na liczbę członków gospodarstwa domowego, upoważnia do świadczenia – jest to tzw. powierzchnia użytkowa normatywna. tabela 1 Nowelizacja ustawy o dodatkach mieszkaniowych wiele w tej kwestii nie zmienia – doprecyzowuje jedynie, kiedy gmina musi wziąć pod uwagę większy metraż dla osób z niepełnosprawnością. Daje też wolną drogę organom stanowiącym jednostki samorządu terytorialnego: jeśli chcą, mogą w uchwale zwiększyć metraż lokalu upoważniający do dodatku mieszkaniowego. wzór

Tabela 1. Tyle metrów kwadratowych uprawnia do świadczenia ©℗

Liczba osób w gospodarstwie domowym*	Normatywna powierzchnia w mkw.	Dopuszczalne przekroczenie powierzchni (w mkw.)
Liczba osób w gospodarstwie domowym*	Normatywna powierzchnia w mkw.	o 30 proc.	o 50 proc.
1	35	45,5	52,5
2	40	52	60
3	45	58,5	67,5
4	55	71,5	82,5
5	65	84,5	97,5
6	70	91	105

*Jeśli w lokalu mieszka więcej osób niż sześć, na każdą z nich przypada dodatkowe 5 mkw.

wzór

UCHWAŁA nr XXII/165/21

RADY MIEJSKIEJ W ŁABINIE

z 30 czerwca 2021 r.

w sprawie podwyższenia maksymalnej normatywnej powierzchni użytkowej

Na podstawie art. 5 ust. 6 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 11) uchwala się co następuje:

Par. 1

Podwyższa się maksymalną normatywną powierzchnię, o której mowa w art. 5 ust. 6 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych w ten sposób, że w przeliczeniu na liczbę członków gospodarstwa domowego nie może przekraczać:

1) 38 mkw. ‒ dla 1 osoby;

2) 43 mkw. ‒ dla 2 osób;

3) 48 mkw. ‒ dla 3 osób;

4) 58 mkw. ‒ dla 4 osób;

5) 68 mkw. ‒ dla 5 osób;

6) 73 mkw. ‒ dla 6 osób, a w razie zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym większej liczby osób dla każdej kolejnej osoby zwiększa się normatywną powierzchnię tego lokalu o 5 mkw.

Par. 2

Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Łabina.

Par. 3

Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Przewodniczący Rady Miejskiej

Mariusz Wąs

Co ciekawe, przepisy o dodatkach mieszkaniowych nie definiują pojęcia samej powierzchni użytkowej lokalu i nie zawierają odesłania do przepisów innych ustaw. Posiłkowo w tej sytuacji należy się posłużyć definicją zawartą w ustawie z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 611). ramka 3

Ramka 3

Definicja

Powierzchnia użytkowa lokalu – powierzchnia wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatorów, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania.

Za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się zaś balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału. ©℗

Dozwolone są przekroczenia powierzchni normatywnej o 30 proc. lub nawet o 50 proc. – gdy udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej całego lokalu nie przekracza 60 proc. – ale wówczas kwota dodatku jest pomniejszana. Gdy mieszkanie jest większe, dodatek nie przysługuje.

Przykład

Gdy metrów za dużo, wsparcia brak

Jolanta i Tomasz Rynkowscy oddzielnie zawarli z gminą umowę najmu. Zajmowany przez nich lokal ma 53,54 mkw., w tym powierzchnia pokoi i kuchni wynosi 42,42 mkw. Oznacza to, że powierzchnia użytkowa tego mieszkania przekracza normę wskazaną w art. 5 ust. 1 pkt 2 u.d.m. dla dwóch osób (tj. 40,00 mkw.) o 13,54 mkw., co stanowi 33,85 proc. powierzchni normatywnej. Z kolei powierzchnia pokoi i kuchni wynosząca 79,23 proc. powierzchni całego mieszkania przekracza dopuszczalne 60 proc. powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego. Tak więc brak jest podstaw do przyznania Jolancie i Tomaszowi Rynkowskim dodatku mieszkaniowego z tej przyczyny, że nie spełniają warunku zajmowania lokalu mieszkalnego o powierzchni normatywnej określonej przepisami u.d.m., mimo spełnienia pozostałych warunków uprawniających uzyskanie dodatku mieszkaniowego.

Sytuacja osób z niepełnosprawnością

Nowelizacja w zmienionym art. 5 ust. 3 jednoznacznie normuje kwestię możliwości powiększenia normy powierzchni lokalu o 15 mkw. osobom z niepełnosprawnością. Doprecyzowanie było konieczne, bo dotychczasowy przepis uprawniający do większej powierzchni budził wątpliwości, czy dotyczy tylko osób w gospodarstwie wieloosobowym, czy także gospodarujących samotnie.

Przykład

Teoretyczna samodzielność

Mariusz Nowak jest osobą niepełnosprawną ‒ porusza się na wózku inwalidzkim. Jest osobą o znacznym stopniu niepełnosprawności i niezdolną do samodzielnej egzystencji, która wymaga stałej opieki opiekunów. Nie może więc prowadzić samodzielnego gospodarstwa domowego. De facto Mariusz Nowak przebywa przez całą dobę w towarzystwie opiekunów i fakt, że osoby te nie są zameldowane i nie mieszkają na stałe w jego mieszkaniu, nie może skutkować przyjęciem, iż nie dzieli on lokalu z innymi osobami. Wobec konieczności sprawowania nad nim całodobowej opieki przez osoby trzecie należy uznać, że przesłanka określona w art. 5 ust. 3 u.d.m., dotycząca wymogu zamieszkiwania przez niepełnosprawnego w lokalu mieszkalnym wraz z innymi osobami, jest spełniona. W przeciwnym wypadku sens istnienia uprawnienia do powiększenia normatywnej powierzchni lokalu mieszkalnego, które zostało przyznane osobom niepełnosprawnym, byłby wątpliwy wobec możliwości stosowania sztywnej wykładni art. 5 ust. 3. u.d.m.

Za dopuszczalnością zwiększenia normy dla niepełnosprawnego samotnie zamieszkującego w lokalu wypowiedział się NSA w wyroku z 12 czerwca 2013 r. (sygn. akt I OSK 2317/12). Zdaniem sądu uprawnienie do otrzymania dodatku mieszkaniowego należy zawsze odnosić do konkretnej sytuacji faktycznej osoby niepełnosprawnej. NSA podkreślił, że jednoosobowe zamieszkiwanie w lokalu przez osobę niepełnoprawną nie może w sposób automatyczny pozbawiać ją uprawnienia wynikającego z art. 5 ust. 3 u.d.m.

I w tym kierunku poszedł ustawodawca – od 1 lipca 2021 r. gmina może przyjąć podwyższony o 15 mkw. metraż mieszkania, jeżeli zamieszkuje w nim osoba niepełnosprawna poruszająca się na wózku lub osoba niepełnosprawna, której niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. Nie chodzi tu więc o sam fakt niepełnosprawności, ale o poruszanie się na wózku lub sytuacje, gdy choroba wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. Organ prowadzący postępowanie o przyznanie dodatku mieszkaniowego może to ustalić jedynie na podstawie orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (wyrok NSA z 17 czerwca 2014 r., sygn. akt I OSK 2222/13).

Przy najmie inaczej

Sposoby obliczania powierzchni użytkowej w przypadku najmu albo podnajmu części lokalu użytkowego opisano w art. 5 ust. 2 u.d.m., zarówno w zakresie dotyczącym najemcy i podnajmującego, jak i w części odnoszącej się do wynajmującego.

Za powierzchnię użytkową lokalu mieszkalnego lub części tego lokalu zajmowanego przez gospodarstwo domowe najemcy albo podnajemcy uważa się powierzchnię zajmowanych pokoi wynikającą z umowy najmu lub podnajmu oraz część powierzchni kuchni, łazienki, korytarzy i innych pomieszczeń wspólnych znajdujących się w tym lokalu, odpowiadającą stosunkowi liczby członków gospodarstwa domowego najemcy albo podnajemcy do liczby osób zajmujących cały lokal. Z kolei za powierzchnię użytkową lokalu mieszkalnego zamieszkiwaną przez wynajmującego uważa się powierzchnię pokoi zajmowanych przez gospodarstwo domowe wynajmującego oraz część powierzchni kuchni, łazienki, korytarzy i innych pomieszczeń wspólnych wchodzących w skład tego lokalu, odpowiadającą stosunkowi liczby członków gospodarstwa domowego wynajmującego do liczby osób zajmujących cały lokal.

Artykuł 5 ust. 2 u.d.m. powoduje konieczność ustalenia faktycznie zajmowanej powierzchni użytkowej przypadającej w przeliczeniu na jedną osobę w przypadku najmu lub podnajmu części lokalu. Poza oświadczeniem złożonym przez wnioskodawcę dowodem świadczącym o wielkości powierzchni użytkowej lokalu jest z reguły umowa zawarta między wynajmującym a najemcą lub podnajemcą, która powinna określać wielkość objętej nią powierzchni użytkowej. Przy czym bez znaczenia z punktu widzenia art. 5 ust. 2 jest to, czy najemca faktycznie korzysta z wszystkich pomieszczeń wspólnych znajdujących się w lokalu, czy też korzysta tylko z niektórych. Przepis nie uzależnia bowiem przyjętej powierzchni użytkowej lokalu od ustalenia, z jakich pomieszczeń wspólnych korzysta najemca, a z jakich wynajmujący (wyrok WSA w Białymstoku z 23 stycznia 2014 r., sygn. akt III SA/Łd 1059/13).

Krok 5. Zapamiętaj najważniejsze zmiany w procedurze

Wzory wniosków o dodatek mieszkaniowy nie będą już wynikać z rozporządzenia do ustawy o dodatkach mieszkaniowych, lecz z uchwały właściwej rady gminy. Dodatkowo w części proceduralnej ustawodawca doprecyzował, że włodarz wyda decyzję o odmowie przyznania świadczenia w przypadku niewyrażenia zgody na wywiad środowiskowy i uchylenia się od obowiązku przekazania gminie dodatkowych dokumentów potwierdzających informacje zawarte w tym dokumencie. Do tej pory takich sankcji nie było.

Ustawodawca postanowił też, że decyzja o przyznaniu dodatku nie będzie już doręczana zarządcy lub spółdzielni, w której mieszka wnioskodawca. Podmioty te, od 1 lipca 2021 r., otrzymają jedynie informację o wysokości dodatku oraz okresie, na jaki został przyznany.

W trybie administracyjnym

Tak jak dotychczas dodatek mieszkaniowy przyznaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji administracyjnej. Włodarz może jednak upoważnić do realizacji tego zadania inną osobę.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 u.d.m. wniosek o przyznanie świadczenia rozpatrywany jest w drodze decyzji administracyjnej, czyli co do zasady w trybie określonym przez ustawę z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735; dalej: k.p.a.). Nieco inaczej jest tylko przy terminie załatwienia sprawy, bo zgodnie z art. 7 ust. 7 u.d.m. decyzja powinna zostać wydana w ciągu miesiąca od dnia złożenia wniosku. W k.p.a. przewidziano możliwość jej przeciągnięcia do dwóch miesięcy, jeśli sprawa jest szczególnie skomplikowana. Porównanie obu tych regulacji pozwala sądzić, że intencją ustawodawcy było skrócenie terminu rozpoznania wniosku o dodatek mieszkaniowy do miesiąca od dnia jego złożenia, bez względu to, jak bardzo trudna jest sprawa. Jest to tym bardziej zasadne, że art. 35 par. 4 k.p.a. wskazuje na możliwość określania w przepisach szczególnych terminów innych niż wskazane w kodeksie. Co ważne, miesięczny termin na rozpoznanie wniosku jest terminem procesowym. Oznacza to, że w przypadku jego przekroczenia organowi może zostać postawiony zarzut bezczynności lub zarzut prowadzenia postępowania w sposób przewlekły (wyrok WSA w Krakowie z 7 kwietnia 2017 r., sygn. akt III SA/Kr 1830/160).

Przykład

Data nadania przesyłki bez znaczenia

Adam Wrzesiński 30 kwietnia 2021 r. nadał na poczcie wniosek o przyznanie mu dodatku mieszkaniowego. Wniosek wpłynął do urzędu miasta 4 maja 2021 r. Prezydent miasta przyznał świadczenie na sześć miesięcy, tj. od 1 czerwca 2021 r. do 30 listopada 2021 r. Adam Wrzesiński od tej decyzji się odwołał, zarzucając prezydentowi miasta przewlekłość; według niego wszczęcie postępowania nastąpiło 30 kwietnia 2021 r. Nie ma racji. Wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego wpłynął bowiem do organu 4 maja 2021 r. i to ten właśnie dzień jest dniem wszczęcia postępowania. Wskazać należy, że jeżeli dzień złożenia wniosku jest dniem wszczęcia postępowania, a co do zasady w sprawach o przyznanie dodatku mieszkaniowego stosuje się przepisy k.p.a., to zgodnie z art. 61 par. 3 k.p.a. datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. Jeżeli więc wnioskodawca nadał w urzędzie pocztowym wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego, to data nadania tej przesyłki nie ma znaczenia w postępowaniu o przyznanie tego wsparcia. Postępowanie zostaje bowiem wszczęte z chwilą, kiedy przesyłka zostanie doręczona właściwemu organowi. Odmienna interpretacja art. 7 ust. 5 w zw. z art. 7 ust. 7 u.d.m. prowadziłaby do sytuacji, w której organ, nie wiedząc o dacie wszczęcia postępowania, pozostawałby w zwłoce z przyczyn od niego niezależnych i narażony byłby na zarzut przewlekłości postępowania. Pogląd potwierdza wyrok WSA w Warszawie z 8 września 2016 r. (sygn. akt VIII SA/Wa 1010/15), zgodnie z którym art. 61 par. 3 k.p.a. odnosi się do momentu wszczęcia postępowania administracyjnego w danej sprawie na żądanie strony, art. 57 k.p.a. zaś odnosi się do terminów już wszczętego i prowadzonego postępowania administracyjnego. Postępowanie w przedmiocie dodatku mieszkaniowego jest postępowaniem wnioskowym, z tego względu zgodnie z art. 61 par. 3 k.p.a. datą wszczęcia postępowania w sprawie dodatku mieszkaniowego jest dzień doręczenia żądania organowi.

Liczy się dzień złożenia wniosku

Dniem wszczęcia postępowania ws. przyznania dodatku mieszkaniowego jest dzień złożenia wniosku (w przypadku, gdy jest on wysłany pocztą, dzień wpływu do urzędu). Musi to zrobić uprawniona osoba, co oznacza, że sprawa nie może być wszczęta z urzędu. Do wniosku, zgodnie z nowym art. 7 ust. 1 u.d.m., oprócz deklaracji o dochodach gospodarstwa domowego za okres trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających dzień złożenia wniosku trzeba będzie załączać także dokumenty potwierdzające wydatki związane z utrzymaniem lokalu. W przypadku właściciela domu jednorodzinnego konieczne będzie oświadczenie o wielkości powierzchni użytkowej, w tym łącznej powierzchni pokoi i kuchni, oraz o wyposażeniu technicznym domu. Deklaracja i oświadczenie zgodnie ze zmienionym ust. 2a art. 7 u.d.m. będą dołączane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Kolejna nowość to dodanie ust. 1b w art. 7 u.d.m. Przepis ten wskazuje, że na żądanie wnioskodawcy zarządca budynku albo inna osoba uprawniona do pobierania należności za lokal mieszkalny będzie potwierdzać własnoręcznym podpisem prawdziwość informacji we wniosku o przyznanie dodatku (na marginesie, wymóg oryginalnego podpisu zarządcy był przyczyną odrzucenia propozycji Fundacji Habitat for Humanity Poland, by wniosek wraz z dokumentami mógł być wnoszony do urzędu drogą elektroniczną).

Elementy dokumentacji

Zgodnie z nowym art. 7 ust. 1e u.d.m. (który wszedł w życie 5 stycznia 2021 r.) rada gminy określa w drodze uchwały wzór wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego oraz wzór deklaracji o dochodach gospodarstwa domowego za okres trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających dzień złożenia wniosku. Nowelizacja wprowadza również katalog elementów, jakie obligatoryjnie musi zawierać wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego (art. 7 ust. 1c i 1d u.d.m.). tabela 2

Tabela 2. Te informacje trzeba podać w formularzach ©℗

Wniosek o przyznanie dodatku mieszkaniowego

Deklaracja o dochodach gospodarstwa domowego

1) imię i nazwisko wnioskodawcy oraz numer PESEL albo numer dokumentu potwierdzającego tożsamość wnioskodawcy w przypadku braku numeru PESEL;2) adres zamieszkania wnioskodawcy;3) wskazanie nazwy i adresu zarządcy budynku albo innej osoby uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny;4) określenie tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego;5) informację o powierzchni użytkowej lokalu, w tym o łącznej powierzchni pokoi i kuchni oraz o powierzchni zajmowanej przez wnioskodawcę, w przypadku najmu albo podnajmu części lokalu;6) informację o liczbie osób niepełnosprawnych, w tym o liczbie osób poruszających się na wózku inwalidzkim oraz o liczbie innych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju;7) informacje dotyczące technicznego wyposażenia zajmowanego lokalu mieszkalnego o:sposobie ogrzewania lokalu (wyposażenie w centralne ogrzewanie), sposobie przygotowywania ciepłej wody użytkowej (wyposażenie w centralną instalację ciepłej wody) oraz instalacji gazu przewodowego;8) informację o liczbie osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego oraz o łącznych dochodach członków gospodarstwa domowego;9) informację o łącznej kwocie wydatków na lokal mieszkalny za ostatni miesiąc;10) potwierdzenie informacji, o których mowa w pkt 2‒5 oraz 7 i 9, przez zarządcę budynku albo inną osobę uprawnioną do pobierania należności za lokal mieszkalny.

1) dane osobowe wnioskodawcy: imię i nazwisko, adres zamieszkania, datę urodzenia, miejsce pracy lub nauki i źródła dochodu oraz jego wysokość;2) dane osobowe osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego: imię i nazwisko, data urodzenia, stopień pokrewieństwa z wnioskodawcą, miejsce pracy lub nauki i źródła dochodów oraz ich wysokość;3) informację o sumie dochodów członków gospodarstwa domowego;4) informację o wysokości średniego miesięcznego dochodu na jednego członka gospodarstwa domowego.

Uwaga! Niektóre podane we wniosku informacje będą musiały zostać potwierdzone przez zarządcę albo inną osobę uprawnioną do pobierania należności za lokal mieszkalny, np. właściciela lokalu mieszkalnego, wynajmującego albo posiadacza samoistnego.

Zasady ważne dla najemców

Nowelizacja uregulowała zasady składania dokumentów w przypadku, gdy wnioskodawcą jest najemca lokalu od osób fizycznych. W tej sytuacji niektóre informacje będą musiały zostać potwierdzone przez zarządcę domu lub inną uprawniona osobę. Jeśli tego nie zrobi, najemca do wniosku będzie musiał załączyć oświadczenie. W jego treści trzeba będzie wskazać:

adres zamieszkania,

1) nazwę i adres zarządcy domu albo innej osoby uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny;

2) tytuł prawny do lokalu mieszkalnego;

3) informacje o powierzchni użytkową lokalu, w tym o łącznej powierzchni pokoi i kuchni oraz o powierzchni zajmowanej przez wnioskodawcę w przypadku najmu albo podnajmu części mieszkania;

4) informacje dotyczące technicznego wyposażenia zajmowanego lokalu mieszkalnego, w tym informa cje o:

– sposobie ogrzewania (wyposażenie w centralne ogrzewanie),

– sposobie przygotowywania ciepłej wody użytkowej (wyposażenie w centralną instalację ciepłej wody),

– instalacji gazu przewodowego,

– łącznej kwocie wydatków na lokal mieszkalny za ostatni miesiąc.

Weryfikacja danych

Prawdziwość informacji podanych w deklaracji będzie mogła być przez gminę weryfikowana. W dodanym do u.d.m. art 7b przyjęto rozwiązanie, że w tym celu gmina może przetwarzać dane osobowe i informacje dotyczące osoby ubiegającej się o wsparcie, pozyskane w toku innych postępowań prowadzonych przez gminę lub jej jednostki organizacyjne.

Szczególnym postępowaniem, w którym dokonuje się sprawdzenia podanych przez wnioskodawcę informacji, jest wywiad środowiskowy. Może on zaważyć o przyznaniu świadczenia. W dotychczasowym brzmieniu ustawy brak było przepisu, który regulowałby przypadek niewyrażenia przez wnioskodawcę zgody na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Od 1 lipca 2021 r. brak zgody będzie stanowić podstawę do odmowy przyznania dodatku.

Jednak to niejedyna sytuacja, gdy organ odmówi przyznania wsparcia. Kolejna określona jest w niezmienionym ust. 3 art. 7 u.d.m. Dotyczy on sytuacji, gdy w wyniku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego ustalone zostanie, że:

występuje rażąca dysproporcja pomiędzy niskimi dochodami wykazanymi w złożonej deklaracji a faktycznym stanem majątkowym wnioskodawcy, wskazującym, że jest on w stanie uiszczać wydatki związane z zajmowaniem lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego), wykorzystując własne środki i posiadane zasoby majątkowe lub
faktyczna liczba wspólnie stale zamieszkujących i gospodarujących z wnioskodawcą jest mniejsza niż wykazana w deklaracji.

Oprócz wywiadu środowiskowego organ może zweryfikować podane przez wnioskodawcę dane, prosząc go o przekazanie dodatkowych dokumentów, i wyznaczyć na to konkretny termin nie krótszy niż 14 dni. To uprawnienia, które gmina miała także przed 1 lipca 2021 r. Różnica polega na tym, że teraz, jeśli dokumentów nie otrzyma, może zdecydować o wydaniu negatywnej decyzji dotyczącej wypłaty świadczenia.

Ponadto zgodnie z nowym brzmieniem ust. 6 art. 7 u.d.m. świadczenia nie przyznaje się, jeżeli jego kwota byłaby niższa niż 0,5 proc. kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu wydania decyzji. Modyfikacja tego przepisu związana jest z zastąpieniem wskaźnika dla wyliczenia wysokości dochodu. Ponieważ w bieżącym roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej ostatnio ogłoszone przez prezesa GUS wynosi 5167,47 zł, to dodatek nie zostanie przyznany, jeśli jego kwota miałaby być niższa niż 103,34 zł.

Reasumując, odmowna decyzja zostanie wydana, gdy wnioskodawca nie spełnia warunków określonych do przyznania dodatku. Gdy zaś przesłanki zostaną spełnione, otrzyma rozstrzygnięcie pozytywne, które będzie obowiązywało sześć miesięcy. Po tym czasie procedurę należy powtórzyć.

W każdym przypadku wnioskodawca może wnieść odwołanie od decyzji urzędu. Jego wniesienie nie powoduje wstrzymania wypłaty dodatku. Odwołanie wnosi się do samorządowego kolegium odwoławczego za pośrednictwem gminy, która wydała decyzję.

Pracownik przeprowadzający wywiad środowiskowy może żądać od wnioskodawcy i innych członków gospodarstwa domowego złożenia oświadczenia o stanie majątkowym, pod rygorem odpowiedzialności karnej. Odmowa będzie równoznaczna z nieprzyznaniem świadczenia.

Krok 6. Oblicz wysokość dodatku mieszkaniowego

Gdy wnioskodawca spełnia warunki do otrzymania dodatku, urzędnik ustala jego wysokość. To bardzo skomplikowany proces, bo przy wyliczeniach brane są pod uwagę wydatki ponoszone w związku z zajmowaniem lokalu, choć nie wszystkie. Dodatek nigdy też nie będzie ich rekompensował w całości. Może on pokryć co najwyżej 70 proc. wydatków przypadających na normatywną powierzchnię zajmowanego mieszkania.

Zgodnie z nowo dodanym i obowiązującym od 1 lipca art. 6 ust. 1 u.d.m. świadczenie stanowi różnicę między wydatkami przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową zajmowanego lokalu mieszkalnego a kwotą stanowiącą tzw. udział własny gospodarstwa domowego w ponoszeniu tych wydatków. Udział własny zależy od liczby osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego. I tak, jeśli ktoś prowadzi gospodarstwo jednoosobowe, to zgodnie z ustawą jego wydatki na mieszkanie mogą stanowić maksymalnie 15 proc. dochodu, jeśli dwu-czteroosobowe – 12 proc., a jeśli pięć i więcej – 10 proc.

Nowelizacja uchyla zaś art. 6 ust. 2 u.d.m., zgodnie z którym im wyższy był dochód gospodarstwa domowego, tym większy był jego procentowy udział w wydatkach mieszkaniowych. Powodowało to wiele trudności interpretacyjnych, ale na wysokość samego dodatku wpływało nieznacznie. Stąd decyzja ustawodawcy o rezygnacji z tego zapisu.

Jakie wydatki się uwzględnia, a jakie nie

Wydatkami uwzględnianymi przez gminy przy wyliczaniu dodatku mieszkaniowego są te, które wnioskodawca ponosił cyklicznie, w związku z zajmowaniem lokalu. Są to m.in:

1) czynsz,

2) koszty wynikające z umowy ze społeczną inicjatywą mieszkaniową (zgodnie z art. 28 ust. 3 pkt 2 ustawy z 26 października 1995 r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego; t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2195; ost.m. Dz.U. z 2021 r. poz. 11),

3) opłaty związane z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na lokale mieszkalne w spółdzielni mieszkaniowej,

4) zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną,

5) odszkodowanie za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego,

6) opłaty za energię cieplną, wodę, ścieki, odpady i nieczystości ciekłe

7) wydatki stanowiące podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału.

Nie uwzględnia się zaś wydatków poniesionych z tytułu:

1) ubezpieczeń,

2) podatku od nieruchomości,

3) opłat za wieczyste użytkowanie gruntów,

4) rocznych opłat przekształceniowych (o których mowa w ustawie z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe wprawo własności tych gruntów; t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2040),

5) opłat za gaz przewodowy, energię elektryczną, które są dostarczane do lokalu mieszkalnego (domu jednorodzinnego) na cele bytowe.

Czynsz jak w zasobie komunalnym

Jeżeli wnioskodawca zamieszkuje w lokalu mieszkalnym lub domu niewchodzącym w skład mieszkaniowego zasobu gminy, to do wydatków przyjmowanych dla celów obliczenia dodatku mieszkaniowego zalicza się czynsz i inne opłaty eksploatacyjne, jednak w ograniczonej wysokości – do kwoty, jaka obowiązywałby dla danego lokalu, gdyby wchodził on w skład zasobu mieszkaniowego gminy. Nowelizacja ustawy o dodatkach mieszkaniowych tej różnicy między lokatorami nie niweluje, choć wysokość czynszu na wolnym rynku i w zasobie komunalnym może być zupełnie inna.

Uwaga! Jeżeli wnioskodawca wynajmuje mieszkanie od osoby prywatnej lub firmy, to uwzględnione zostaną jego wydatki pokrywane w ramach czynszu, ale tylko do wysokości, jaka obowiązywałaby dla danego mieszkania z zasobów komunalnych, czyli gdyby należało ono do gminy.

Zakup opału

Częścią dodatku może też być ryczałt na zakup opału. Uwzględnia się go przy wyliczaniu dodatku wtedy, gdy lokal nie jest wyposażony w instalację doprowadzającą energię cieplną do celów ogrzewania, w instalację ciepłej wody lub gazu przewodowego z zewnętrznego źródła znajdującego się poza mieszkaniem. Dotychczas sposób ustalania wysokości ryczałtu określało rozporządzenie Rady Ministrów z 28 grudnia 2001 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych (Dz.U. nr 156, poz. 1817; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. nr 84, poz. 587; dalej: r.d.m.), ale nowelizacja kwestie te przeniosła do u.d.m., co ma związek z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 9 maja 2006 r. (sygn. akt P 4/05). Trybunał wskazał w nim m.in., że rozporządzenie nie może bez wyraźnego upoważnienia ustawy wkraczać w sferę materii prawnych regulowanych ustawami; w rozporządzeniu mogą się znajdować jedynie normy o charakterze wykonawczym.

Dotychczas podstawą naliczania ryczałtu na zakup opału w zależności od rodzaju medium stanowiła cena za określoną ilość kWh energii elektrycznej. Według r.d.m. cena ta ustalana była na podstawie rachunku za ostatni okres rozliczeniowy. Od 1 lipca 2021 r. wnioskodawca, by otrzymać ryczał, nie będzie musiał dołączać rachunku za prąd. Po tym dniu zmienią się zasady ustalania ryczałtu. Otóż określanie wysokości ceny 1 kWh energii elektrycznej niezbędnej do obliczenia wysokości ryczałtów za brak instalacji zgodnie z dodanym ust. 7a art. 6 u.d.m. następować będzie na podstawie średniej ceny 1 kWh energii elektrycznej dla odbiorcy w gospodarstwie domowym uwzględniającej opłatę za świadczenie usługi dystrybucji energii elektrycznej ogłaszanej w terminie do 31 marca każdego roku przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, powiększonej o podatek VAT.

W uzasadnieniu projektu nowelizacji podano, że dotychczasowy sposób ustalania wysokości ceny 1 kWh energii na podstawie dostarczanego przez wnioskodawcę rachunku za energię elektryczną sprawiał trudności w sytuacji, gdy wnioskodawca nie posiadał rachunku (np. miał odcięty dopływ energii). Ponadto ustalanie ceny 1 kWh energii z rachunku budziło wiele kontrowersji ze względu na różne rodzaje opłat figurujące na rachunku dostarczanym przez odbiorcę pobierającego energię elektryczną. Działalności te są prowadzone przez dwa różne przedsiębiorstwa: sprzedawcę i operatora systemu dystrybucyjnego (dystrybutora). Odbiorca najczęściej otrzymuje jedną fakturę (w przypadku zawartej umowy kompleksowej), na której jednocześnie znajdują się opłaty za sprzedaż energii oraz opłaty za usługi dystrybucyjne. Konieczność powiększenia ww. średniej ceny energii elektrycznej o podatek VAT wynika z tego, że beneficjent dodatków mieszkaniowych opłaca rachunki za energię elektryczną w kwocie brutto (czyli z podatkiem VAT), tymczasem ww. wskaźnik średniej ceny 1 kWh ogłaszany przez prezesa URE nie zawiera podatku VAT.

Zgodnie z nowym art. 6a u.d.m. to, jakie wydatki za opłat zostaną uwzględnione przy wyliczaniu wsparcia, zależy od rodzaju instalacji, w jaką wyposażony jest lokal. I tak, jeżeli lokal mieszkalny nie jest wyposażony w instalację:

doprowadzającą energię cieplną do celów ogrzewania – za wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału uznaje się równowartość 5 kWh energii elektrycznej na 1 mkw. normatywnej powierzchni użytkowej, z uwzględnieniem art. 6 ust. 9 u.d.m.;
ciepłej wody – za wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału uznaje się równowartość 20 kWh energii elektrycznej na każdego członka gospodarstwa domowego;
gazu przewodowego – za wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału uznaje się równowartość 10 kWh energii elektrycznej w jednoosobowym gospodarstwie domowym oraz równowartość 2 kWh na każdą dodatkową osobę.

By ustalić wysokości ryczałtu na zakup opału, sumuje się wydatki wnioskodawcy, a następnie oblicza wskaźnik procentowy odpowiadający udziałowi wydatków na zakup opału w łącznej ich kwocie wszystkich wydatków. Kwota ryczałtu na zakup opału, która jest wypłacana wnioskodawcy, stanowi iloczyn dodatku mieszkaniowego i wskaźnika procentowego.

Ile to będzie na konkretnych przykładach

▶Sytuacja 1

Założenia:

• Wniosek złożony 1 lipca 2021 r.

• Mieszkanie własnościowe (niewchodzące w skład mieszkaniowego zasobu gminy).

• Gospodarstwo czteroosobowe, brak osoby niepełnosprawnej.

• Powierzchnia użytkowa 57 mkw., w tym powierzchnia pokoi i kuchni 48 mkw.

• Wydatki na centralne ogrzewanie, ciepłą wodę, zimną wodę, ścieki, śmieci, zarząd nieruchomością wspólną to 372,15 zł.

• Średni dochód miesięczny to 2500 zł, tj. 625 zł na osobę.

• Na podstawie art. 20 pkt 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ogłoszono, że przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2020 r. wyniosło 5167,47 zł.

• Rada gminy nie podwyższyła maksymalnej normatywnej powierzchni na podstawie art. 5 ust. 6 u.d.m.

Przypomnijmy: Dodatek mieszkaniowy przysługuje osobom, o których mowa w art. 2 ust. 1 u.d.m., jeżeli w okresie trzech miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o jego przyznanie średni miesięczny dochód przypadający na jednego członka gospodarstwa domowego wnioskodawcy nie przekroczył w gospodarstwie:

1) jednoosobowym – 40 proc.,

2) wieloosobowym – 30 proc.

– przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu złożenia wniosku, z uwzględnieniem art. 6 ust. 8 u.d.m. („Jeżeli średni miesięczny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego jest wyższy od określonego w art. 3 ust. 1, a kwota nadwyżki nie przekracza wysokości dodatku mieszkaniowego, należny dodatek mieszkaniowy obniża się o tę kwotę.”) i art. 7 ust. 6 u.d.m. („Dodatku mieszkaniowego nie przyznaje się, jeżeli jego kwota byłaby niższa niż 0,5 proc. kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu wydania decyzji”).

Uwaga! W niniejszym przypadku 30 proc. z kwoty 5167,47 zł to 1550,24 zł, więc dodatek mieszkaniowy przysługuje.

Przypomnijmy: Normatywna powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego dla gospodarstwa domowego czteroosobowego to 55 mkw. A dodatek mieszkaniowy przysługuje, gdy powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego nie przekracza normatywnej powierzchni o więcej niż:

1) 30 proc. albo

2) 50 proc. pod warunkiem że udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej tego lokalu nie przekracza 60 proc.

W niniejszym przypadku powierzchnia użytkowa lokalu nie przekracza normatywnej powierzchni o podane powyżej wskaźniki.

Przypomnijmy: Jeżeli powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego jest większa niż powierzchnia normatywna, to uwzględnia się wydatki ponoszone wyłącznie na normatywną powierzchnię lokalu. Aby je wyliczyć, niezbędne jest podzielenie sumy wszystkich wydatków przez liczbę mkw. powierzchni użytkowej, a następnie pomnożenie wyniku przez liczbę m.kw. powierzchni normatywnej.

Zgodnie z art. 6 ust. 6 u.d.m. wydatki przyjmuje się do wysokości czynszu, jaki obowiązywałby dla danego lokalu, gdyby lokal ten wchodził w skład mieszkaniowego zasobu gminy. Zakładamy, że w niniejszym przypadku te wydatki mieszczą się w kwocie czynszu z mieszkaniowego zasobu gminy.

Wysokość dodatku mieszkaniowego stanowi różnicę między wydatkami, o których mowa w art. 6 ust. 3‒6 u.d.m., przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową zajmowanego lokalu mieszkalnego, a kwotą wydatków poniesionych przez osobę ubiegającą się o dodatek mieszkaniowy w wysokości 12 proc. dochodów gospodarstwa domowego w gospodarstwie czteroosobowym.

Podsumowanie: W opisywanym stanie faktycznym dodatek mieszkaniowy wynosi 59,09 zł:

372,15 zł (wydatki) : 57 mkw. (powierzchnia lokalu) x 55 mkw. (powierzchnia normatywna) = 359,09 zł

395,09 zł – 300 zł (12 proc. z 2500 zł) = 59,09 zł

Dodatek mieszkaniowy w kwocie 59,09 zł nie jest niższy niż 0,5 proc. kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu wydania decyzji, tj. 25,84 zł. Tym samym może być przyznany. Nie przekracza on również kwoty 70 proc. wydatków przypadających na normatywną powierzchnię zajmowanego lokalu mieszkalnego (art. 6 ust. 10 u.d.m.).

▶Sytuacja 2

Założenia:

• Wniosek złożony 1 lipca 2021 r.

• Mieszkanie wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu gminy, bez centralnego ogrzewania (c.o.).

• Gospodarstwo jednoosobowe, brak osoby niepełnosprawnej.

• Powierzchnia użytkowa 43 mkw., w tym powierzchnia pokoi i kuchni 34 mkw.

• Średni dochód miesięczny to 1500 zł.

• Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2020 r. wyniosło 5167,47 zł; próg dochodowy dla osoby samotnie gospodarującej to 40 proc., czyli 2066,99 zł.

• Wydatki na ciepłą i zimną wodę, ścieki, śmieci, zarząd nieruchomością wspólną to 207,20 zł.

• Ryczałt na centralne ogrzewanie to 115,68 zł (wg wyliczenia poniżej).

• Łącznie wydatki: 322,88 zł (207,20 zł + 115,68 zł).

Przypomnijmy: Zgodnie z art. 6 ust. 7a u.d.m. w celu obliczenia wysokości ryczałtu na opał stosuje się średnią cenę 1 kWh energii elektrycznej, ogłaszaną na podstawie art. 23 ust. 2 pkt 18 lit. d ustawy z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 716; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 868), powiększoną o podatek od towarów i usług.

Uwaga! Zgodnie z informacją prezesa URE nr 21/2021 w sprawie średniej ceny energii elektrycznej dla odbiorcy w gospodarstwie domowym uwzględniającej opłatę za świadczenie usługi dystrybucji energii elektrycznej, obliczonej na podstawie cen zawartych w umowach kompleksowych w roku 2020 wynosi ona 0,5374 zł/kWh netto (0,661 zł/kWh z 23 proc. VAT).

Ponieważ w podanym stanie faktycznym lokal mieszkalny nie jest wyposażony w instalację doprowadzającą energię cieplną do celów ogrzewania, za wydatek stanowiący podstawę obliczania ryczałtu na zakup opału uznaje się równowartość 5 kWh energii elektrycznej na 1 mkw. normatywnej powierzchni użytkowej:

5 kWh x 35 mkw. (wartość normatywna dla gospodarstwa jednoosobowego) x 0,661 zł/kWh = 115,68 zł

Zgodnie zaś z art. 6a ust. 2 u.d.m. w celu ustalenia wysokości ryczałtu na zakup opału wydatki wnioskodawcy, o których mowa w art. 6 ust. 3 u.d.m., sumuje się z wydatkami, o których mowa w ust. 1, a następnie oblicza się wskaźnik procentowy odpowiadający udziałowi wydatków. W podanym przykładzie będzie to 35,8 proc.:

207,20 zł + 115,68 zł = 322,88 zł

Wskaźnik procentowy: 115,68 : 322,88 = 35,8 proc.

Do wyliczenia wysokości świadczenia należy ustalić, jakie kryterium dochodowe i metrażowe przysługuje wnioskodawcy. Skoro jego średni miesięczny dochód to 1500 zł, a zgodnie z ustawą o dodatkach mieszkaniowych podstawą wyliczenia dla osoby samotnej jest 40 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (czyli 2066,99 zł), wymóg ten został zachowany. Spełnione jest także kryterium dotyczące powierzchni, bo normatywna powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego dla gospodarstwa domowego jednoosobowego została określona na 35 mkw., a podana przez wnioskodawcę łączna powierzchnia pokoi i kuchni to 34 mkw.

Przypomnieć jeszcze należy, że wysokość dodatku mieszkaniowego stanowi różnicę między wydatkami, o których mowa w art. 6 ust. 3‒6 u.d.m., przypadającymi na normatywną powierzchnię użytkową, a kwotą wydatków poniesionych przez wnioskodawcę w wysokości 15 proc. jego dochodów.

Podsumowanie: w opisanym stanie faktycznym dodatek mieszkaniowy wynosi 37,81 zł:

322,88 zł (wydatki) : 43 mkw. (powierzchnia lokalu) x 35 mkw. (powierzchnia normatywna) = 262,81 zł

262,81 zł ‒ 225 zł (15 proc. z 1500 zł) = 37,81 zł

Tym samym dodatek może być przyznany, bo nie jest niższy niż 0,5 proc. kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, obowiązującego w dniu wydania decyzji, tj. 25,84 zł. Nie przekracza również kwoty 70 proc. wydatków przypadających na normatywną powierzchnię zajmowanego lokalu mieszkalnego.

Ale z uwagi na to, że do wyliczenia była brana kwota ryczałtu na zakup opału, która jest wypłacana wnioskodawcy i stanowi iloczyn dodatku mieszkaniowego i wskaźnika procentowego, o którym mowa w art. 6a ust. 2 u.d.m., świadczenie będzie wypłacane w następujący sposób:

1) 13,55 zł (35,83 proc. z 37,81 zł) – otrzyma wnioskodawca;

2) 24,26 zł (37,81 zł ‒ 13,55 zł) – zostanie przelane na konto zarządcy budynku albo innej osoba uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny z przeznaczeniem na pokrycie części opłat związanych z zajmowaniem lokalu. ©℗

Oprac. Mateusz Karciarz,

Prawnik

Krok 7. Pamiętaj, że obowiązki ciążą też na zarządcach budynków

Dodatek mieszkaniowy nie jest świadczeniem pieniężnym, które otrzymuje lokator. Pieniądze trafiają na konto zarządcy budynku, np. spółdzielni czy wspólnoty mieszkaniowej. Podmioty te już teraz mają obowiązek powiadomienia gminy o wystąpieniu zaległości na koncie lokatora, jeśli obejmuje ono dwa pełne miesiące. Dotychczasowe przepisy o dodatkach mieszkaniowych nie określały jednak sankcji za niewykonanie tego obowiązku. Od 1 lipca to się zmieni.

Poinformowanie o długu

Osoba, której przyznano dodatek mieszkaniowy, zobowiązana jest na bieżąco regulować należności z tytułu zajmowania lokalu (te, które płaci z własnej kieszeni, niezależnie od wsparcia z gminy). Jeśli tego nie robi, to zarządca lub osoba uprawniona do pobierania należności musi o tym powiadomić JST. W przypadku niewykonania tego obowiązku gmina będzie musiała nałożyć na wspomniany podmiot karę pieniężną w wysokości 500 zł. Kara ta będzie stanowiła dochód budżetu gminy i będzie musiała być uiszczana na rachunek bankowy JST, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja nakładająca sankcję stanie się ostateczna.

Konsekwencje poniesie też beneficjent, bo w takiej sytuacji urząd wstrzyma mu dodatek mieszkaniowy. A jeśli nie ureguluje długu w ciągu trzech miesięcy, przyznane mu świadczenie wygaśnie. Dzieje się tak z mocy prawa. Gmina nie jest uprawniona do wydawania w tym zakresie jakichkolwiek rozstrzygnięć. Skutek wygaśnięcia decyzji powstaje ex lege (wyrok WSA w Gliwicach z 24 czerwca 2016 r., sygn. akt IV SA/Gl 44/16). Z kolei w wypadku uregulowania należności we wskazanym terminie gmina wypłaci dodatek mieszkaniowy za okres, w którym wypłata świadczenia była wstrzymana.

500 zł taką karę będzie mogła nałożyć gmina na zarządcę budynku, jeśli jej nie poinformuje, że lokator z przyznanym dodatkiem mieszkaniowym zalega z płatnościami

Bieżące zaległości

W orzecznictwie podkreśla się, że dla prawidłowego zastosowania art. 7 ust. 11 u.d.m. gmina zobowiązana jest do zweryfikowania informacji, w tym ustalenia w szczególności, czy dług ma charakter bieżący, tzn. czy dotyczy zaległości powstałych w okresie obowiązywania decyzji uprawniającej do dodatku mieszkaniowego, którego wstrzymanie wypłaty ma nastąpić. Tylko takie bowiem zaległości uzasadniają wydanie rozstrzygnięcia w trybie art. 7 ust. 11 u.d.m., a ich późniejsze uiszczenie będzie podstawą do wypłaty wstrzymanego dodatku mieszkaniowego (wyrok NSA z 30 kwietnia 2020 r., sygn. akt I OSK 1231/19).

Przykład

Skutki samowolnego rozliczenia nadpłaty

Gmina przyznała Stanisławie Marzec dodatek mieszkaniowy. Po trzech miesiącach jego wypłacania spółdzielnia mieszkaniowa poinformowała, że beneficjentka wsparcia zalega w opłatach za zajmowany lokal za dwa okresy rozliczeniowe. Zostało wobec niej wszczęte postępowanie w sprawie wstrzymania wypłaty dodatku. Stanisława Marzec uważa jednak, że nie ma podstaw do zablokowania wypłaty dodatku, ponieważ nie ma bieżącego zadłużenia. Lokatorka postanowiła bowiem nie płacić za mieszkanie i w ten sposób skompensować nadpłatę na rzecz spółdzielni (z tytułu rozliczenia energii cieplnej za 2020 r.). W tej sytuacji gmina powinna zawiesić wypłatę świadczenia. Pogląd potwierdza wyrok WSA w Łodzi z 17 stycznia 2020 r. (sygn. akt II SA/Łd 935/19). Sąd orzekł w nim, że nieregulowanie bieżących należności za zajmowany lokal przez osobę pobierającą dodatek mieszkaniowy z uwagi na spór co do przeznaczenia bieżącej nadpłaty na wcześniejsze zaległości czynszowe wyczerpuje dyspozycję art. 7 ust. 11 u.d.m. Łódzki WSA podkreślił, że gmina nie jest uprawniona do rozstrzygania sporu pomiędzy stronami (tzn. pomiędzy osobą pobierająca dodatek mieszkaniowy a spółdzielnią mieszkaniową) co do tego, czy istnieje bądź nie istnieje niedopłata z tytułu rozliczenia energii cieplnej za poprzedni okres i czy nadpłata powstała w następnym okresie powinna być zaliczona na poczet istniejącej zaległości w poprzednim okresie czy też na poczet bieżącego czynszu. Jest to spór, który powinien być rozstrzygnięty w postępowaniu przed sądem cywilnym na gruncie prawa spółdzielczego na płaszczyźnie: członek spółdzielni i jej zarząd.

W przypadku otrzymania dodatku na podstawie nieprawdziwych danych zawartych w deklaracji lub wniosku o jego przyznanie sankcją dla beneficjenta wsparcia jest obowiązek zwrotu nienależnie pobranego dodatku w podwójnej wysokości. Przy czym fakt, że dodatek przyznano na podstawie nieprawdziwych danych, musi być stwierdzony w wyniku wznowienia postępowania.

Współpraca Bożena Ławnicka

Zaloguj się