Subskrybuj nas na Youtube
Kupując własne mieszkanie możemy, ale nie musimy stać się członkami wspólnoty mieszkaniowej. To czy jako właściciel mieszkania jesteśmy równocześnie uczestnikami wspólnoty zależy przede wszystkim od stanu prawnego budynku, w którym znajduje się nasze mieszkanie. Wspólnoty mieszkaniowe funkcjonują w nieruchomościach, które są własnością jednostek samorządu terytorialnego, deweloperów, osób fizycznych czy zakładów pracy. Po spełnieniu pewnych warunków określonych prawem wspólnota mieszkaniowa może powstać także w budynku będącym własnością spółdzielni.
Zgodnie z literą prawa wspólnota mieszkaniowa jest ogółem właścicieli lokali znajdujących się w danej nieruchomości. Wspólnota mieszkaniowa jest przykładem tak zwanej ułomnej osoby prawnej. Oznacza to, że wspólnota nie ma osobowości prawnej, ale pomimo tego ma zdolność prawną i może zaciągać zobowiązania, nabywać prawa, pozywać do sądu i być pozywana. Nie posiada także odrębnego majątku. Majątek wspólnoty należy w całości do właścicieli lokali będących członkami wspólnoty. Członkowie wspólnoty odpowiadają za zobowiązania wspólnoty do wysokości swoich udziałów we wspólnej nieruchomości wspólnoty.
Jeśli nasz lokal jest częścią nieruchomości należącej do pierwszej z wspomnianych wcześniej grup, czyli znajduje się w budynku, którego właścicielem jest deweloper, gmina, osoba fizyczna bądź zakład pracy to wspólnota powstaje automatycznie. Dzieje się to z chwilą nabycia przez nas mieszkania. Podpisując akt notarialny zakupu mieszkania stajemy się członkami wspólnoty mieszkaniowej. W takim przypadku wspólnota mieszkaniowa powstaje z mocy prawa w chwili gdy z nieruchomości zostaje wyodrębniony (sprzedany) pierwszy lokal. Analogicznie członkami takiej wspólnoty mieszkaniowej zostają wszyscy właściciele mieszkań w danym budynku.
Z kolei gdy nasze mieszkanie znajduje się w budynku należącym do spółdzielni mieszkaniowej, wspólnota powstaje automatycznie z chwilą wyodrębnienia własności ostatniego lokalu w danej nieruchomości. W budynkach spółdzielni mieszkaniowych wspólnota mieszkaniowa może zostać utworzona wcześniej, jeśli większość właścicieli lokali znajdujących się w takim budynku podejmie uchwałę, zgodnie z którą ich prawa i obowiązki oraz zarząd nieruchomością wspólną będą podlegały ustawie o własności lokali. Ustawa ta reguluje funkcjonowanie wspólnot mieszkaniowych. W tym przypadku większość jest obliczana według wielkości udziałów właścicieli w nieruchomości wspólnej, w której wspólnota ma zostać utworzona.
Należy jednak podkreślić, że w obydwu przypadkach musimy podjąć pewne działania mające na celu sformalizowanie istnienia wspólnoty. Jeśli wspólnota powstała automatycznie (z mocy prawa) to w pierwszej kolejności należy wybrać jej zarząd. Następnie uzyskujemy numery NIP, REGON i zakładamy dla wspólnoty konto bankowe. Po wykonaniu tych czynności zarząd i członkowie wspólnoty podejmują uchwały dotyczące regulaminu wspólnoty, wysokości składek na zarządzanie nieruchomością wspólną i statutu wspólnoty.
Natomiast w przypadku zakładania wspólnoty mieszkaniowej przez właścicieli lokali w budynku należącym do spółdzielni droga formalna jest dłuższa. Pierwszy krok do tego, aby utworzyć wspólnotę mieszkaniową to wizyta w wydziale ksiąg wieczystych sądu rejonowego. Pobierzemy stamtąd odpis księgi wieczystej nieruchomości, w której znajduje się nasze mieszkanie. W ten sposób uzyskamy listę współwłaścicieli budynku, dzięki której ustalimy czy mamy większość niezbędną do utworzenia wspólnoty mieszkaniowej, o której wspomniano powyżej. Koszt takiego odpisu to około 30 złotych. Pamiętajmy, że księga wieczysta może nie zawierać jeszcze wpisów powstałych w wyniku zawartych niedawno aktów notarialnych. Kolejny krok to zwołanie zebrania właścicieli lokali w naszym budynku celem przedstawienia koncepcji utworzenia wspólnoty mieszkaniowej. W tym przypadku trzeba pamiętać, że właścicielem nie jest osoba posiadająca spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu
Następnie przekazujemy do spółdzielni mieszkaniowej wniosek o zebranie wspólnoty. Do wniosku musimy dołączyć kilka dokumentów – projektów uchwał. Są to: wspomniana wcześniej uchwała podjęta przez większość właścicieli lokali o powołaniu wspólnoty, uchwała dotycząca wyboru zarządu nowej wspólnoty oraz uchwała dotycząca zarządzania nieruchomością w okresie przejściowym (jest to zwykle czas 2-3 miesięcy). Wniosek powinien także zawierać listę właścicieli lokali, którzy popierają utworzenie wspólnoty mieszkaniowej
Spółdzielnia powiadamia właścicieli mieszkań na piśmie, z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem, o tym gdzie i kiedy odbędzie się zebranie. Do powiadomienia spółdzielnia dołącza porządek obrad oraz proponowane uchwały. Jeśli uchwały zostaną przyjęte, zarząd lub działający na jego zlecenie administrator nieruchomości podejmuje działania mające na celu uzyskanie numerów NIP i REGON, utworzenie rachunku bankowego dla wspólnoty oraz podpisanie umów z dostarczycielami mediów i innymi firmami świadczącymi dotychczas usługi na rzecz spółdzielni mieszkaniowej
Po wykonaniu tych czynności zarząd utworzonej wspólnoty mieszkaniowej zwołuje zebranie członków wspólnoty, na którym przyjmowane są regulaminy wspólnoty oraz ustalane wysokości zaliczek przeznaczonych na utrzymanie części wspólnych budynku. Wspólnota przyjmuje także swój plan gospodarczy. Natomiast po zakończeniu wspomnianego wcześniej okresu przejściowego zarząd wspólnoty przejmuje odpowiednią dokumentację od spółdzielni mieszkaniowej i już w pełni zarządza sprawami wspólnoty.
Wyróżniamy wspólnoty małe i duże. Mała wspólnota mieszkaniowa powstaje jeśli tworzą ja właściciele nie więcej niż siedmiu lokali. Wtedy uchwały przyjmowane są wyłącznie za zgodą wszystkich członków. Duże wspólnoty mieszkaniowe powstają w przypadku grupy właścicieli co najmniej ośmiu lokali. Uchwały przyjmowane są większością głosów właścicieli lokali
Wspólnota mieszkaniowa daje znacznie więcej niezależności mieszkańcom niż udział w spółdzielni mieszkaniowej. Przede wszystkim członkowie wspólnoty mogą decydować na przykład o tym na co zostaną przeznaczone finanse gromadzone w ramach tak zwanego funduszu remontowego. Ponadto w ramach utworzonej wspólnoty mieszkańcy mogą także zaoszczędzić na kosztach utrzymania wspólnej nieruchomości poprzez możliwość dokładnego rozliczania i kontrolowania miesięcznych kosztów funkcjonowania budynku. Wspólnota może również rozpisać przetarg w drodze którego wybierze firmę administrującą i zarządzającą nieruchomością. Dzięki temu nie jest skazana na rozwiązania proponowane czy wybierane przez spółdzielnię.
Wspólnota mieszkaniowa ma także swoje wady w porównaniu ze spółdzielnią. W spółdzielniach w razie potrzeby środki zgromadzone w funduszu remontowym w razie potrzeby mogą być doraźnie przesuwane z jednego budynku spółdzielni na inny. W przypadku wspólnoty jedyną drogą do pozyskania dodatkowych pieniędzy na remonty jest zaciągnięcie kredytu. Spółdzielnia ze względu na swoją wielkość (zazwyczaj obejmuje kilka nieruchomości) może negocjować lepsze warunki cenowe z firmami wykonującymi różne prace na jej rzecz.
Sformalizowanie działalności wspólnoty mieszkaniowej (oraz jej założenie w budynku należącym do spółdzielni) wymaga od właścicieli lokali wielu czynności. Jednak po utworzeniu wspólnoty w większości przypadków jej członkowie doceniają możliwości, które niesie jej założenie. Zalety utworzenia wspólnoty mieszkaniowej są szczególnie widoczne w przypadku mieszkań znajdujących się w nieruchomościach spółdzielnianych. Do członków wspólnoty trafia możliwość podejmowania większości decyzji, które do tej pory leżały w wyłącznej gestii zarządu spółdzielni.