Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
/>
W art. 28 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości określono zasady wyceny zapasów. Rzeczowe składniki aktywów obrotowych wycenia się na dzień bilansowy według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na dzień bilansowy.
Krajowy standard rachunkowości nr 4 „Utrata wartości” określa zasady przeprowadzenia procedury aktualizacji wyceny aktywów oparte na okolicznościach ustalanych na podstawie zewnętrznych źródeł informacji. Jedną z rozpatrywanych kwestii jest ustalenie, czy w ciągu okresu sprawozdawczego lub do dnia sporządzenia sprawozdania finansowego nastąpił spadek cen na rynkach odbiorców lub wzrost cen na rynkach dostawców, na których jednostka prowadzi działalność. Z treści pytania wynika, że doszło do znacznego spadku cen sprzedaży produkowanego przez spółkę wyrobu gotowego. Pojawiła się więc przesłanka do utworzenia odpisu aktualizującego wartość posiadanych zapasów.
W przypadku stwierdzenia przesłanek wskazujących, że nastąpiło zmniejszenie wartości handlowej składników wyrobów gotowych, aktywa te wycenia się indywidualnie w cenach sprzedaży netto. Punktem wyjścia do ustalenia aktualnej na dzień bilansowy ceny sprzedaży netto jest cena sprzedaży danego wyrobu gotowego. W zależności od rodzaju składnika aktywów za cenę sprzedaży przyjmuje się:
● notowania giełd towarowych,
● ceny stosowane przez konkurentów,
● ceny według własnego cennika jednostki lub
● ceny wynikające z umów z odbiorcami, jeżeli są one wiarygodne.
Odpis aktualizujący wycenę wyrobów gotowych następuje w przypadku nadwyżki wartości wynikającej z ksiąg rachunkowych na dzień wyceny bilansowej w koszcie wytworzenia nad jego ceną sprzedaży netto. Odpis ten obniża na dzień wyceny bilansowej wartość wyrobów gotowych i jednocześnie jest odnoszony na wynik finansowy zgodnie z art. 34 ust. 5 ustawy o rachunkowości.
Zapasy wyceniane w cenach sprzedaży netto, jeżeli ceny te są niższe od kosztu wytworzenia, analizuje się w podziale na rodzaje wyrobów gotowych z podziałem na pozycje. Z uwagi na przyjęte zasady wyceny, a zarazem pracochłonność indywidualnej wyceny, można jednym wskaźnikiem dokonać zbiorczej obniżki wartości wyrobów wynikającej z ksiąg rachunkowych. Taka zbiorcza obniżka jest możliwa w odniesieniu do grupy wyrobów gotowych jednorodnej z uwagi na przeznaczenie, tworzywo, pochodzenie, wyprodukowanych w tym samym rejonie geograficznym i inne cechy składników objętych tą grupą. Nie jest odpowiednie dokonywanie jednakowym wskaźnikiem zbiorczej obniżki wartości ogółu wyrobów gotowych, jeżeli nie stanowią one jednorodnej grupy zapasów.
Sposób ujęcia na dzień bilansowy korekty wartości wyrobów gotowych wynikającej z ksiąg rachunkowych na ten dzień o odpis aktualizujący wobec ich wyceny w niższej cenie sprzedaży netto zależy od przyjętego w jednostce rozwiązania ewidencyjnego. Odpis aktualizujący może zostać potraktowany jako odchylenie od cen ewidencyjnych produktów lub wyodrębniony jako aktualizacja wyceny danej grupy wyrobów gotowych spowodowanej utratą wartości. W każdym przypadku odpis pomniejsza wynikającą z ksiąg rachunkowych wartość wyrobów gotowych, a późniejszy częściowy lub całkowity rozchód wyrobów gotowych pociąga za sobą potrzebę ustalenia części odpisu wymagającego wyksięgowania w ślad za rozchodem.
PRZYKŁAD
Wycena zapasów na dzień bilansowy w przedsiębiorstwie produkcyjnym
Spółka Omega posiada na 31 grudnia 2015 r. zapas wyrobów gotowych, na który składają się podane niżej pozycje.
| Składnik wyrobów gotowych | Wartość w koszcie wytworzenia | Cena sprzedaży netto (liczba zapasów x jednostkowa cena) | Zwiększenie odpisu aktualizującego (2–3) | Wartość bilansowa (2–4) |
| (1) | (2) | (3) | (4) | (5) |
| Koc polarowy | 24 000 | 20 000 | 4000 | 20 000 |
| Narzuta bawełniana | 16 000 | 15 000 | 1000 | 15 000 |
| Komplet pościeli flanelowej | 23 000 | 21 000 | 2000 | 21 000 |
| Komplet pościeli bawełnianej | 19 000 | 16 000 | 3000 | 16 000 |
| Obrus 120 x 200 | 13 000 | 12 000 | 1000 | 12 000 |
| Serweta owalna 90 x 120 | 21 000 | 17 000 | 4000 | 17 000 |
| Komplet serwet | 10 000 | 8000 | 2000 | 8000 |
| Razem | 126 000 | x | 17 000 | 109 000 |
Wycena bilansowa wyrobów gotowych wiąże się z koniecznością zwiększenia odpisu aktualizującego.
Objaśnienia:
1. Utworzenie odpisu aktualizującego wartość zapasu wyrobów gotowych kwota 17 000 zł.
Dokonany odpis aktualizujący nie stanowi kosztu uzyskania przychodów (zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT). Nie uważa się bowiem za koszty uzyskania przychodów odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy o CIT.
Podstawa prawna
Art. 18 ust. 1 pkt 6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.). Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).
