Mikroprzedsiębiorcy bez prawa do ulg zapłacą w przyszłym roku o ponad 200 zł miesięcznie więcej. W skomplikowanym systemie, jaki stworzył Polski Ład, wysokość wpłat do ZUS i prawo do ulg zależą od formy opodatkowania, wysokości dochodów i przychodów z biznesu.

Większość z ponad 2 mln osób prowadzących działalność gospodarczą zapłaci w 2023 r. większe składki, bo rośnie zapisana w ustawie budżetowej prognoza przeciętnego wynagrodzenia - do 6935 zł brutto z 5922 zł w 2022 r. W związku z inflacją, która przełoży się na większe obroty, w wielu przypadkach wzrośnie także płacona przez nich składka na ubezpieczenie zdrowotne, u opodatkowanych na zasadach ogólnych liczona od dochodu, a u ryczałtowców od przychodów. Rozpoczynający działalność mają prawo do ulgowych składek na ubezpieczenia społeczne, podobnie jak mikroprzedsiębiorcy z przychodami do 120 tys. zł, którzy mogą opłacać je od swoich zeszłorocznych dochodów.

Coraz więcej stawek

- W przyszłym roku mikroprzedsiębiorcy zapłacą składki wyższe o prawie 20 proc., choć ich przychody nie rosną w tak szybkim tempie, a coraz wyższe koszty dodatkowo pomniejszają ich dochody - komentuje Cezary Szymaś z ASCS-Consulting Biuro Rachunkowe. Przypomina, że większość z nich, osiągających regularne przychody z działalności, ma czas do 20 lutego na wybór formy opodatkowania, od której zależy sposób liczenia składki zdrowotnej. Przyznaje jednak, że trudno z wyprzedzeniem ocenić, jaka forma opodatkowania będzie się opłacała konkretnemu przedsiębiorcy, bo zależy to od kosztów prowadzenia działalności w 2023 r.
W preferencyjnej sytuacji są osoby rozpoczynające działalność, które przez pierwsze pół roku mogą opłacać tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Dzięki uldze na start nie muszą uiszczać pozostałych składek na ubezpieczenia społeczne w ZUS. Ulgowo są traktowani także po zakończeniu tego okresu, gdy przez kolejne dwa lata mogą opłacać obniżone składki do ZUS, bo liczone od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. W przyszłym roku te składki wzrosną od lipca wraz z drugą podwyżką minimalnego wynagrodzenia. W pierwszej połowie roku wyniosą 331,26 zł, licząc razem z dobrowolną składką na ubezpieczenie chorobowe i 341,72 od lipca. Będzie to więcej niż w 2022 r. o 46,55 zł i 56,55 zł miesięcznie. Łącznie 618,60 zł więcej.
Przedsiębiorcy mogą też skorzystać z ulgowych składek, tzw. małego ZUS plus, gdy ich przychody w 2022 r. nie przekroczyły 120 tys. zł. Ten limit nie był zmieniany od lat i coraz mniejsza grupa mikroprzedsiębiorców łapie się na te niższe składki. - Przedsiębiorca, który chce korzystać z tej ulgi i spełnia warunki, powinien zgłosić się do 31 stycznia. Musi złożyć dokumenty: ZUS ZWUA - wyrejestrowanie z dotychczasowym kodem ubezpieczenia, oraz ZUS ZUA lub ZUS ZZA, czyli zgłoszenie do ubezpieczeń z kodem właściwym dla małego ZUS plus: 05 90 albo 05 92. Ci, którzy korzystali z ulgi w 2022 r. i nadal spełniają warunki, nie muszą zgłaszać się ponownie - wyjaśnia Grzegorz Dyjak z Centrali ZUS w Warszawie.

Prawie 2,5 tys. zł więcej

Trzeba pamiętać, że po trzech latach korzystania z tej możliwości opłacania niższych składek mikroprzedsiębiorcy muszą wrócić do opłacania ich w zryczałtowanej wysokości. Czyli na takich samych zasadach co większość z 2 mln prowadzących działalność gospodarczą - w wysokości 1418,48 zł miesięcznie, razem z dobrowolną składką na ubezpieczenie chorobowe. Ta składka wzrośnie w 2023 r. o 207,20 zł miesięcznie. Łącznie zapłacą w przyszłym roku więcej o 2486,40 zł. Nie licząc składki na ubezpieczenie zdrowotne.
- To tylko pozornie duży wzrost, biorąc pod uwagę wysokość inflacji i relację do rosnącego minimalnego wynagrodzenia - ocenia dr Tomasz Lasocki z Katedry Ubezpieczeń na Uniwersytecie Warszawskim. Przypomina, że w 2003 r. prowadzący działalność gospodarczą płacili składki aż o 63 proc. wyższe niż pracodawca osoby z minimalnym wynagrodzeniem. W 2013 r. ta różnica zmalała do 39 proc., a w 2023 r., porównując składki z działalności i od minimalnego wynagrodzenia, daniny płacone przez mikroprzedsiębiorców będą tylko o 17 proc. wyższe. - Wynika z tego, że płacą stosunkowo coraz niższe składki. Biorąc jednak pod uwagę rosnące koszty energii i inflację, niejednej osobie trudno będzie uzbierać pieniądze na ich opłacenie - podkreśla ekspert.
Przybędzie także płacących składki. Na podstawie nowego pkt 4b w art. 8 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009) komplementariusze w spółkach komandytowo-akcyjnych będą uznawani za osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Zgodnie z rozporządzeniem ministra rodziny z 27 lipca 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 1598) trzeba ich będzie zgłosić do ubezpieczeń społecznych z kodem 05 43. ©℗
Jakie składki dla przedsiębiorców w 2023 r.
Wysokość wpłat do ZUS zależy od rodzaju ulg przysługujących mikroprzedsiębiorcy, formy opodatkowania prowadzonej przez niego działalności, zeszłorocznych oraz bieżących dochodów, a także przychodów z biznesu. Warto pamiętać, że ulgi we wpłatach do ZUS nie dotyczą składki na ubezpieczenie zdrowotne, która jest płacona także wtedy, gdy mikroprzedsiębiorca nie musi opłacać pozostałych składek.
1. Ulga na start
Osoba rozpoczynająca działalność przez pierwsze pół roku nie płaci składek na ubezpieczenia społeczne, jedynie składkę na ubezpieczenie zdrowotne, której wysokość od początku 2022 r. zależy od bieżących dochodów oraz wybranej formy opodatkowania.
Mikroprzedsiębiorcy rozliczający PIT na zasadach ogólnych (według skali podatkowej) płacą składkę w wysokości 9 proc. od dochodu.
Mikroprzedsiębiorcy rozliczający PIT liniowo (19 proc.) płacą 4,9 proc. od dochodu;
przy czym jeśli dochód w danym miesiącu będzie niższy od minimalnego wynagrodzenia, to wysokość najniższej składki zdrowotnej w tym miesiącu wyniesie:
■ od stycznia do czerwca 2023 r - 314,10 zł
■ od lipca do grudnia 2023 r. - 324,00 zł.
Osoby rozliczające podatki dochodowe ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych opłacają składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. zryczałtowanej podstawy, liczonej jako wielokrotność przeciętnego wynagrodzenia z IV kw. poprzedniego roku. Wysokość tej składki w 2023 r. poznamy dopiero na początku stycznia. W 2022 r. była to kwota od 335,94 zł do 1007,81 zł miesięcznie. W nowym roku ta kwota z pewnością wzrośnie.
Osoby rozliczające podatki dochodowe kartą podatkową opłacają składkę na ubezpieczenie zdrowotne liczoną od minimalnego wynagrodzenia, która w pierwszej połowie roku wyniesie 314,10 zł miesięcznie, a w drugiej 324,00 zł.
2. Mały ZUS
Przez dwa lata od rozpoczęcia działalności, już po zakończeniu ulgowego półrocznego okresu, gdy mikroprzedsiębiorcy korzystają z ulgi na start, rozpoczyna się 24-miesięczny okres opłacania składek na preferencyjnych zasadach. Składki na ubezpieczenia społeczne są wtedy liczone od kwoty 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. W związku z tym, że w 2023 r. minimalne wynagrodzenie rośnie dwukrotnie, będą też dwie stawki tych składek.
Styczeń-czerwiec 2023 r.
Minimalne wynagrodzenie za pracę wyniesie 3490 zł, wtedy podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie 1047 zł. W związku z tym składki wyniosą:
■ emerytalna - 204,37 zł
■ rentowa - 83,76 zł
■ chorobowa - 25,65 zł
■ wypadkowa - 17,48 zł
■razem - 331,26 zł
Lipiec-grudzień 2023 r.
Minimalne wynagrodzenie za pracę wyniesie 3600 zł, wtedy podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne będzie 1080 zł. W związku z tym składki wyniosą:
■ emerytalna - 210,82 zł
■ rentowa - 86,40 zł
■ chorobowa - 26,46 zł
■ wypadkowa - 18,04 zł
■razem - 341,72 zł
3. Mały ZUS plus
Osoby prowadzące działalność na mniejszą skalę, z przychodami z poprzedniego roku nieprzekraczającymi 120 tys. zł, mogą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od przeciętych zeszłorocznych dochodów. Składki wyniosą od 313,39 zł (od lipca 323,68 zł) do 1418,48 zł, czyli pomiędzy najniższymi a podstawowymi składkami na ubezpieczenie społeczne.
4. Składki podstawowe
Płacone przez większość prowadzących działalność gospodarczą, którzy nie mają prawa do ulg. Są liczone od kwoty 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w 2023 r. (6935 zł × 60 proc. = 4161 zł), więc wyniosą w przyszłym roku:
■ emerytalna - 812,23 zł
■ rentowe - 332,88 zł
■ chorobowa - 101,94 zł
■ wypadkowa - 69,49 zł
■ Fundusz Pracy - 101,94 zł
■ razem - 1418,48 zł
5. Składki podwyższone
Przedsiębiorcy mają prawo podwyższyć składki płacone na ubezpieczenia społeczne, dzięki czemu mogą później liczyć na wyższe świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Są one liczone od kwoty wpłaconych składek. Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2023 r. wynosi 208 050 zł. ©℗