Prowadzę działalność handlową w lokalu użytkowym. Starałem się w gminie o umorzenie zaległego podatku od nieruchomości oraz opłat za odpady. We wniosku zwróciłem uwagę nie tylko na straty, jakie poniosłem w związku z pandemią, ale też na to, że zatrudniam pracowników, dla których praca u mnie stanowi jedyne źródło utrzymania. Niestety otrzymałem decyzję odmowną. Z jej uzasadnienia dowiedziałem się, że organ podjął taką decyzję ze względu na trudną sytuację finansową gminy. Czy tę decyzję można skutecznie podważyć w samorządowym kolegium odwoławczym?

Na uwagę zasługuje przede wszystkim fakt, że przedsiębiorca ma wobec gminy zadłużenia z różnych tytułów prawnych, a mianowicie z tytułu podatku do nieruchomości oraz opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Występowanie zaległości z obu tych tytułów może mieć swoje negatywne konsekwencje, bowiem gmina – jako wierzyciel – może stosować m.in. przymusowy tryb dochodzenia tych należności.
W tych okolicznościach rzeczywiście racjonalne było wystąpienie do wójta gminy z wnioskiem o umorzenie wskazanych zaległości. Punktem wyjścia do złożenia takiego wniosku były zapewne regulacje prawne ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.
Na szczególną uwagę zasługuje art. 67a tego aktu prawnego. Postanowiono w nim, że organ podatkowy na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem tego ostatniego lub interesem publicznym, może:
  • odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
  • odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
  • umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Co więcej, w przywołanym art. 67b ustawodawca „potwierdził” możliwość stosowania wspomnianych wyżej form wsparcia dla podatników prowadzących działalność gospodarczą.

Wsparcie wedle uznania…

Należy zwrócić uwagę na podstawowy aspekt, otóż stosowanie wspomnianych form wsparcia jest fakultatywne, czyli uznaniowe. Wójt gminy jako organ podatkowy może stosować tego rodzaju wsparcie, choć nie ma takiego obowiązku. Taka teza znajduje też potwierdzenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 12 maja 2022 r. (sygn. akt I SA/Po 103712). Wskazano w nim, że instytucja umorzenia zaległości podatkowej ma charakter uznaniowy w sensie dopuszczalności wyboru konsekwencji prawnych sytuacji opisanej w hipotezie normy prawnej. Dlatego też w przypadku stwierdzenia, że w sprawie występuje którakolwiek z przesłanek określonych w ordynacji podatkowej, a mianowicie ważny interes podatnika lub interes publiczny (albo obie przesłanki łącznie), organ w sposób uznaniowy podejmuje decyzję o tym, czy przyznać podatnikowi ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych, czy też nie.

...gdy w grę wchodzi dobro publiczne

Żyje z zasiłku w domu wartym 1,5 mln zł. Co z umorzeniem podatku?
Żyje z zasiłku w domu wartym 1,5 mln zł. Co z umorzeniem podatku?

Zobacz również
Szczególnie pomocne w kontekście podanego zapytania będzie stanowisko zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 7 czerwca 2022 r. (sygn. akt I SA/Rz 194/22). W stanie faktycznym tej sprawy organ podatkowy odmówił umorzenia zaległości w podatku i w opłacie, choć ustalił występowanie ważnego interesu podatnika. W szczególności na uwagę zasługuje sformułowanie: „Sąd zaakceptował prawidłowość prezentowanego przez organy stanowiska o istnieniu przesłanki ważnego interesu podatnika, jak i braku interesu publicznego na tle zgromadzonego przez organy podatkowe i pozostającego do ich dyspozycji materiału dowodowego”. Dalej zaznaczono, że kwestie związane z pandemią są ważne, a wsparcie ze strony państwa nie było z pewnością wystarczające. Podkreślono jednak, że umorzenie stanowi rezygnację organów podatkowych z przysługujących budżetowi należności podatkowych. Tym samym zastosowanie tej instytucji powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach oczywistych i uzasadnionych interesem społecznym. Ponadto sąd podkreślił, że organy podatkowe odmawiając umorzenia zaległości, uwzględniły aktualny stan budżetu gminy oraz zasadę równości i sprawiedliwości opodatkowania. A także interes publiczny związany z koniecznością zagwarantowania środków na pokrycie wydatków w budżecie gminy, który przeważa nad interesem podatnika. Środki na wydatki budżetowe gminy pochodzą bowiem w dużej części z podatku od nieruchomości.
Warto zatem pamiętać, że decyzja wójta w sprawie stosowania wsparcia, np. umorzenia zaległości, zawsze będzie decyzją uznaniową. Trudna sytuacja przedsiębiorcy nie przesądza o umorzeniu – nawet gdy organ ustali, że istnieje interes podatnika. Finalnie bowiem przesądza interes publiczny, a takim może być np. trudna sytuacja budżetu gminy. Zatem w tych uwarunkowaniach szanse na podważenie decyzji wójta przed SKO są niestety nikłe.
Podstawa prawna
•art. 67a–67b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1301)