Jednogłośnie Sejm zaakceptował w piątek ustawę, która przewiduje możliwość zakładania darmowego tzw. podstawowego rachunku płatniczego.

Posłowie poparli połączone dwa rządowe projekty nowelizacji ustawy o usługach płatniczych i innych ustaw. Jeden wprowadza właśnie darmowe rachunki płatnicze, drugi - nowe procedury nadzorcze nad płatnościami elektronicznymi. Zmiany wynikają z dyrektyw unijnych.

W myśl zapisów ustawy, posiadacz bezpłatnego rachunku uzyska dostęp do podstawowych transakcji. Ustawa zakłada również, że konsumenci będą mogli łatwiej przenosić rachunek płatniczy, w przypadku, gdy znajdą atrakcyjniejszą ofertę.

"Projekt nowelizacji wprowadza podstawowy rachunek płatniczy (i podstawowe usługi z nim powiązane), który ma być dostępny dla osób nie mających dotąd innego rachunku płatniczego w bankach krajowych (komercyjnych i spółdzielczych), oddziałach banków zagranicznych, spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz instytucjach kredytowych" - głosi uzasadnienie.

Zgodnie z ustawą, klient – w ramach dostępu do rachunku podstawowego – będzie mógł wykonywać jedynie podstawowe transakcje, takie jak: wpłata i wypłata, polecenie przelewu czy polecenie zapłaty. Podstawowy rachunek płatniczy prowadzony będzie bezpłatnie.

"Projektowane rozwiązania mają na celu zwiększenie wyboru ofert usług płatniczych dostępnych dla konsumentów oraz poprawę jakości i przejrzystości usług świadczonych przez dostawców usług płatniczych, a także zwiększenie mobilności konsumentów oraz wprowadzenie ułatwień w zakresie porównywania opłat i usług w zakresie rachunków płatniczych" - czytamy w uzasadnieniu.

Zastrzeżono, że opłaty mogą dotyczyć jednak usług powiązanych z rachunkiem. Poza tym przewidziano pewne ograniczenia w dokonywaniu operacji na koncie. W ciągu miesiąca możliwe będzie dokonanie pięciu bezpłatnych poleceń przelewu lub zapłaty (w tym zleceń stałych). Za kolejne polecenia dostawca będzie mógł pobrać opłatę, jednak nie wyższą niż najczęściej stosowaną w ramach kont osobistych.

Klient mający rachunek podstawowy będzie mógł używać karty płatniczej, ale za jej wydanie będzie można pobrać opłatę - nie wyższą niż najczęściej pobieraną przez dostawcę w przypadku oferowania takiej karty innym klientom. W ramach rachunku podstawowego nie będzie można korzystać z karty kredytowej i innych produktów kredytowych.

Projekt przewiduje także regulacje, które zapewnią szybkie i bezpieczne przenoszenie rachunków płatniczych między poszczególnymi kategoriami dostawców usług, np. z banku do SKOK-u.

"Dzięki przejrzystym informacjom o opłatach i ułatwieniom w zakresie przenoszenia rachunku w połączeniu z prawem dostępu do podstawowego rachunku płatniczego, konsumenci będą mogli czerpać większe korzyści w obszarze detalicznych usług finansowych, co powinno przyczynić się do dalszego rozwoju rynku finansowego oraz wzrostu tzw. ubankowienia polskiego społeczeństwa" - głosi uzasadnienie.

Podczas debaty na temat połączonych projektów, która odbyła się w nocy ze środy na czwartek, niektórzy posłowie powątpiewali w taki skutek ustawy.

"Mam wątpliwości, czy europejscy biurokraci w ten sposób ubankowią te babcie i dziadków, ale musimy tej implementacji dokonać" - mówił Jan Szewczak (PiS).

Michał Jaros (N) zwracał z kolei uwagę, że poziom ubankowienia polskiego społeczeństwa wynosi obecnie ok. 80 proc. i jest jednym z najniższych w Europie. Ustawa, jak przekonywał, powinna to zmienić.

Błażej Parda (Kukiz'15) przyznawał, że darmowe konto ma zachęcić osoby starsze do rezygnacji z gotówki. Jego zdaniem to jednak mało prawdopodobne, bo decydujące będą przyzwyczajenia, a także brak zaufania do pieniądza elektronicznego. "Na zaufanie trzeba sobie zapracować, a w bankach z tym bywało różnie" - mówił.

Pozytywnie ocenił zaś to, że w myśl projektu będzie musiała powstać strona internetowa, dzięki której "klienci powinni wiedzieć, ile kosztują poszczególne usługi płatnicze". Strona ta, jak zaznaczył, nie powinna być jednak powiązana z bankami.

W ustawie wskazano bowiem zasady funkcjonowania stron internetowych porównujących oferty rachunków płatniczych i opłaty pobierane w związku z usługą rachunku płatniczego. Za pośrednictwem tych stron będzie można również porównać bankomaty - dowiedzieć się, z których gotówkę można pobrać bezpłatnie. Wykaz stron internetowych będzie dostępny na stronie Komisji Nadzoru Finansowego.

Ustawa nakłada też na dostawców usług płatniczych obowiązek bezpłatnego przekazywania – na prośbę konsumenta – informacji dotyczących opłat pobieranych za usługę prowadzenia rachunku płatniczego. Podkreślono, że informacje te mają być jasne i precyzyjne, aby konsument był w pełni świadomy, za jakie usługi zapłaci. Jak mówili posłowie podczas debaty, ma to zlikwidować teksty w umowach z bankami pisane "drobnym drukiem".