Porady - Jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać rentę wdowią

• posiadanych świadczeń,
• wieku,
• pozostawania we wspólności małżeńskiej,
• daty nabycia uprawnień do renty rodzinnej oraz
• wysokości przysługujących świadczeń.

Ustalenie tzw. renty wdowiej zależy od przyznania renty rodzinnej po zmarłym małżonku oraz innego świadczenia emerytalno-rentowego wymienionego w obowiązujących przepisach.

Jednym z warunków ustalenia zbiegu renty rodzinnej z innym świadczeniem emerytalno-rentowym po zmarłym małżonku jest również osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

W związku z tym, że nie ukończyła Pani jeszcze tego wieku, obecnie nie jest jeszcze możliwe ustalenie renty wdowiej. Wniosek do ZUS w tej sprawie powinna Pani zgłosić w miesiącu ukończenia 60 lat. Może to Pani również zrobić w miesiącu poprzedzającym ukończenie tego wieku, ale nie wcześniej niż 30 dni przed spełnieniem tego warunku.

Posiadanie ustalonego prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku

Gdy miałem 60 lat, zmarła moja żona. Nie ubiegałem się o rentę rodzinną po niej, ponieważ sam pobierałem rentę z tytułu niezdolności do pracy. Żona miała niskie zarobki i wiele przerw w ubezpieczeniu, w związku z czym renta rodzinna i tak byłaby mniej korzystna od mojego świadczenia. Obecnie jestem już na emeryturze. Słyszałem, że oprócz tego świadczenia mógłbym pobierać część świadczenia małżonki. Czy to prawda i co muszę w tym celu zrobić?

Zgodnie z przepisami obowiązującymi od 1 stycznia 2025 roku osobie uprawnionej do renty rodzinnej po zmarłym małżonku (wdowie/wdowcowi) oraz do innego świadczenia emerytalno-rentowego wymienionego w przepisach (np. emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy) wypłaca się:

• 100 proc. przysługującej renty rodzinnej oraz 15 proc. innego świadczenia emerytalno-rentowego albo
• 100 proc. innego świadczenia emerytalno-rentowego oraz 15 proc. renty rodzinnej.

Od 1 stycznia 2027 r. wysokość drugiego wypłacanego świadczenia ulegnie podwyższeniu do 25 proc.

Wypłata obu świadczeń zależy od łącznego spełnienia kilku warunków. Jednym z nich jest posiadanie ustalonego prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku oraz innego świadczenia emerytalno-rentowego wymienionego w przepisach. Obecnie nie spełnia Pan tego warunku. W każdej chwili można jednak wystąpić z wnioskiem o ustalenie prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku, które przysługuje m.in. w razie osiągnięcia wieku 50 lat w dniu śmierci małżonka lub nie później niż w ciągu pięciu lat od tego dnia. Z pytania wynika, że w dniu śmierci żony miał Pan ukończone 55 lat, a więc wspomniany warunek zostanie spełniony i nie będzie przeszkód do przyznania renty rodzinnej.

Aby uzyskać rentę wdowią, musi Pan zgłosić wniosek o rentę rodzinną wraz z niezbędnymi dokumentami (formularz ERR) oraz wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną (formularz ERWD).

Nabycie prawa do renty rodzinnej nie wcześniej niż 5 lat przed uzyskaniem wieku emerytalnego

Mam obecnie 62 lata. Ponad 15 lat temu zmarł mój mąż i ZUS przyznał mi po nim rentę rodzinną. Od dnia osiągnięcia wieku 60 lat mam również przyznane prawo do emerytury, ale to świadczenie jest zawieszone jako mniej korzystne od renty rodzinnej. W czerwcu złożyłam do ZUS wniosek o ustalenie renty wdowiej. Czy mogę liczyć na pozytywne rozpatrzenie tego wniosku?

Istotnym warunkiem ustalenia zbiegu świadczeń emerytalno-rentowych z rentą rodzinną po zmarłym małżonku (obok osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego) jest warunek nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż pięć lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego (60 lat – kobieta i 65 lat – mężczyzna). Z pytania wynika, że prawo do renty rodzinnej nabyła Pani w wieku 47 lat, a więc znacznie wcześniej niż pięć lat przed osiągnięciem wieku 60 lat. To oznacza, że nie spełnia Pani wspomnianego warunku, a tym samym ZUS negatywnie rozpatrzy zgłoszony wniosek.

Data nabycia prawa do renty rodzinnej

W 2015 r., gdy miałam 52 lata, zmarł mój mąż. Wychowywałam wtedy trójkę małoletnich dzieci i w ich imieniu wystąpiłam z wnioskiem o rentę rodzinną. ZUS przyznał to świadczenie, a następnie wypłacał je na moje konto. Nie ubiegałam się wówczas o rentę rodzinną dla mnie, gdyż miałam dość wysokie zarobki, co i tak skutkowałoby zawieszeniem części renty. Od marca 2023 r. mam ustalone prawo do emerytury i pobieram to świadczenie. Słyszałam, że od lipca można w ramach renty wdowiej pobierać pełną emeryturę oraz część renty rodzinnej. Czy w związku z tym warto, abym obecnie złożyła do ZUS wniosek o rentę rodzinną?

Jednym z warunków ustalenia zbiegu świadczeń emerytalno-rentowych z rentą rodzinną (tzw. renty wdowiej) jest wymóg nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż pięć lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Przepisy nie precyzują, czy przez nabycie prawa do renty rodzinnej należy rozumieć przyznanie renty decyzją organu rentowego, czy też samo spełnienie warunków wymaganych do uzyskania tego świadczenia. Jak udało nam się jednak dowiedzieć, ZUS przyjmuje zawężającą wykładnię omawianej regulacji, rozumiejąc przez pojęcie nabycia prawa samo spełnienie wymaganych warunków. De facto oznacza to, że renty wdowiej nie mogą uzyskać te osoby, których małżonek zmarł wcześniej niż pięć lat przed osiągnięciem przez nie powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Z pytania wynika, że miała Pani ukończone 52 lata w dacie śmierci męża. Do wieku emerytalnego przewidzianego dla kobiet (60 lat) brakowało więc Pani ośmiu lat. Tym samym, nawet w razie zgłoszenia wniosku o rentę rodzinną i przyznania przez ZUS tego świadczenia, nie będzie Pani mogła pobierać tego świadczenia w zbiegu z własną emeryturą.

Pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka

W ubiegłym roku ukończyłem 65 lat i uzyskałem prawo do emerytury. Na początku tego roku zmarła moja żona. Chciałbym uzyskać po niej rentę rodzinną i pobierać część tego świadczenia w ramach renty wdowiej. Mam jednak wątpliwości, gdyż słyszałem, że warunkiem takiej wypłaty jest pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka, podczas gdy my mieliśmy z żoną rozdzielność majątkową. Czy nie będzie to przeszkodą w uzyskaniu renty wdowiej?

Jednym z warunków ustalenia renty wdowiej jest wymóg pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka. Wspólności małżeńskiej nie można jednak utożsamiać ze wspólnością majątkową. Jest to pojęcie znacznie szersze od wspólności majątkowej. ZUS uznaje, że warunek „pozostawania we wspólności małżeńskiej” jest spełniony, jeśli małżonków do dnia śmierci łączył przynajmniej jeden z następujących rodzajów więzi:

• wspólne zamieszkiwanie lub
• prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, lub
• inny.

Warunek pozostawania we wspólności małżeńskiej jest wymagany zarówno do przyznania renty rodzinnej dla wdowy/wdowca, jak również dla pobierania tego świadczenia w zbiegu z innym świadczeniem emerytalno-rentowym (tj. do uzyskania tzw. renty wdowiej). W tym zakresie wnioskodawca składa stosowne oświadczenie, nie jest wymagane dostarczenie jakichkolwiek dokumentów potwierdzających np. wspólne zamieszkiwanie, czy prowadzenie gospodarstwa domowego.

W przypadku korzystania z formularzy przygotowanych przez ZUS, oświadczenie, które należy złożyć, znajduje się odpowiednio w pkt 2 części wniosku „Oświadczenie wdowy/wdowca” (w przypadku formularza ERR – Wniosek o rentę rodzinną) oraz w pkt 3 części wniosku „Oświadczenie wnioskodawcy” (w przypadku formularza ERWD – Wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną).

Skutki rozwodu lub separacji

Mam 61 lat i jestem na emeryturze. Dwa lata temu zmarł mój mąż, z którym rok przed śmiercią się rozwiodłam. Po rozwodzie płacił mi alimenty orzeczone na podstawie wyroku sądu. Gdy dowiedziałam się o możliwości uzyskania renty wdowiej, zgłosiłam wniosek o rentę rodzinną po mężu. Czy będę mogła ją pobierać razem z emeryturą?

Małżonek rozwiedziony lub wdowa/wdowiec, który do dnia śmierci małżonka nie pozostawał z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia ogólnych warunków przyznania renty miał w dniu śmierci małżonka prawo do alimentów z jego strony, ustalone wyrokiem lub ugodą sądową. W odmienny sposób obowiązujące przepisy regulują możliwość wypłaty renty rodzinnej w zbiegu z innym świadczeniem emerytalno-rentowym (tzw. rentę wdowią). W tym przypadku bezwzględnie obowiązuje wymóg pozostawania we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka. Jeśli małżonek przed śmiercią drugiego małżonka nie pozostawał w separacji lub został między nimi orzeczony rozwód, warunek pozostawania we wspólności małżeńskiej nie jest spełniony. W takim przypadku uznaje się, że między małżonkami ustał jakikolwiek rodzaj więzi uprawniający do uznania tej wspólności. Fakt ustalenia alimentów nie ma w tym przypadku znaczenia. ZUS przyzna rentę rodzinną, ale nie będzie mógł jej wypłacać w zbiegu z drugim świadczeniem.

Konsekwencje zawarcia nowego związku małżeńskiego

Obecnie mam 68 lat i od lipca 2024 r. jestem na emeryturze. Cztery lata temu zmarła moja żona. Nie ubiegałem się dotychczas o rentę rodzinną po niej, gdyż w trakcie swojej kariery zawodowej miała ona dużo niższe zarobki od moich, co przełożyłoby się zapewne na niższą wysokość świadczenia. Ponad rok temu ponownie zawarłem związek małżeński i do dzisiaj pozostaję w tym związku. Czy w razie zgłoszenia wniosku ZUS przyzna mi rentę rodzinną po małżonce i będę mógł pobierać część tego świadczenia wraz z emeryturą?

Uzyskanie renty rodzinnej nie jest uzależnione od tego, czy pozostały przy życiu małżonek zawarł nowy związek małżeński. Odmienna zasada obowiązuje natomiast w odniesieniu do renty wdowiej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wypłata świadczeń ustalonych w zbiegu ustaje z dniem poprzedzającym dzień zawarcia nowego związku małżeńskiego przez osobę uprawnioną. Oznacza to, że również zawarcie związku małżeńskiego przed złożeniem wniosku o ustalenie świadczeń w zbiegu uniemożliwi ustalenie i wypłatę renty wdowiej.

W takim przypadku ZUS wyda decyzję odmawiającą ustalenia zbiegu świadczeń.

Ustanie prawa do wypłaty świadczeń

W 2011 r. zmarł mój mąż. Trzy lata później ponownie wyszłam za mąż. Rok temu rozwiodłam się i nie pozostaję na ten moment w związku małżeńskim. Czy mogę pobierać po pierwszym mężu rentę rodzinną w zbiegu z własną emeryturą?

Zawarcie nowego związku małżeńskiego nie jest przeszkodą w przyznaniu i wypłacie renty rodzinnej po uprzednio zmarłym małżonku. Przepisy formułujące zasady wypłaty tego świadczenia w zbiegu z rentą rodziną (tzw. renty wdowiej) są jednak znacznie bardziej rygorystyczne. Zawarcie nowego związku małżeńskiego skutkuje ustaniem prawa do wypłaty świadczeń w zbiegu. W tym przypadku nie ma znaczenia, czy ten nowy związek małżeński trwał do dnia zgłoszenia wniosku w sprawie renty wdowiej, czy też małżonkowie rozwiedli się przed wystąpieniem o rentę wdowią. ©℗