Limit podstawy składki chorobowej: jak go ustalić przy wypłacie za kilka miesięcy

Natomiast przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego jest dobrowolne. Zleceniobiorca może przyłączyć się do tego ubezpieczenia na swój wniosek, w każdym czasie trwania umowy, a więc niekoniecznie od początku wykonywania pracy zleconej. Jednak wówczas objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje nie wcześniej niż od dnia, w którym wniosek o objęcie został zgłoszony w ZUS. Objęcie ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego we wniosku następuje tylko wtedy, gdy nastąpi razem ze zgłoszeniem do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, w terminie 7 dni od daty rozpoczęcia pracy na podstawie umowy zlecenia.

Podstawa wymiaru składek

Podstawę̨ wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe zleceniobiorców stanowi przychód – w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych – osiągany z tytułu wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie. Tak ustalona podstawa dla składek społecznych stanowi jednocześnie podstawę wymiaru składki zdrowotnej, z tym, że przychód pomniejsza się o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne, w części finansowanej przez ubezpieczonego.

Dwa ograniczenia

Płatnik, ustalając co miesiąc podstawę wymiaru składek emerytalnej i rentowej oraz chorobowej, musi przestrzegać dwóch ograniczeń. Pierwsze dotyczy rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W roku kalendarzowym nie może być ona wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej. W 2025 r. limit ten wynosi 260 190 zł.

Drugie ograniczenie dotyczy podstawy wymiaru dobrowolnej składki chorobowej. Miesięcznie nie może ona przekraczać 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek. Od 1 stycznia do 31 grudnia 2025 r. maksymalna podstawa wymiaru to 21 682,50 zł.

Należy jednak zaznaczyć, że do podstawy wymiaru składki chorobowej – mimo że jest ona tożsama z wysokością podstawy składek emerytalno-rentowych – nie stosuje się ograniczenia górnej rocznej podstawy wymiaru tych składek (tzw. limitu 30-krotności). Oznacza to, że w razie przekroczenia tego limitu dla składek emerytalnej i rentowej, chorobową nadal należy odprowadzać w stosunku miesięcznym, pilnując tylko górnej granicy dla podstawy tej składki.

Składki na poszczególne ubezpieczenia nalicza się od przychodu uzyskanego w danym miesiącu, bez względu na to, za jaki okres/okresy jest on należny. Za każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek ma określone obowiązki. W raporcie miesięcznym (lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym) oraz w deklaracji (lub deklaracji rozliczeniowej korygującej) płatnik powinien uwzględnić należne składki na ubezpieczenia społeczne. Obejmują one wszystkie wypłaty dokonane lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy. Wypłaty te muszą stanowić podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, przy czym należy uwzględnić limit 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Może się zdarzyć, że w jednym miesiącu zostanie zleceniobiorcy wypłaconych kilka wynagrodzeń, nie tylko za miesiąc ostatni, ale także poprzedni (poprzednie). Innymi słowy, może dojść do kumulacji kilku wypłat w jednym miesiącu, np. z powodu niedostarczenia przez wykonawcę na czas ewidencji przepracowanych godzin, opóźnienia ze strony zleceniodawcy czy terminu wypłaty wynikającej z treści umowy.

Kilka wynagrodzeń w jednym miesiącu

Zgodnie bowiem z kodeksem cywilnym wynagrodzenie wypłaca się dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych. To ostatnie zastrzeżenie dotyczy wypłaty wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej – takie wynagrodzenie musi być wypłacane przynajmniej raz w miesiącu w przypadku umów zawartych na okres dłuższy niż jeden miesiąc. Nasuwa się wówczas pytanie, jak zastosować limit miesięcznej podstawy składki chorobowej? Obecnie przyjmuje się, że kwotę miesięcznego limitu podstawy wymiaru składki chorobowej zwielokrotnia się w zależności, za ile miesięcy dokonywana jest w jednym miesiącu wypłata.

Podsumowując, podstawa wymiaru składki chorobowej nie może miesięcznie przekraczać kwoty odpowiadającej 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Zasada ta nie dotyczy jednak sytuacji, gdy zleceniodawca w jednym miesiącu dokonał wypłaty przychodu osiągniętego przez zleceniobiorcę w kilku miesiącach. W tej sytuacji górną granicę należy ustalić jako wielokrotność miesięcznego limitu obowiązującego za miesiące, za które nastąpiła wypłata. [przykład 1 s. D1]

przykład 1

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem (m.in. zleceniobiorcy) stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W przypadku, gdy niezdolność do pracy powstała po upływie pełnego kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego, a przed upływem 12 pełnych kalendarzowych miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres pełnych kalendarzowych miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego przysługuje zasiłek.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu niebędącemu pracownikiem uwzględnia się kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc. tej podstawy wymiaru. Kwota przychodu nie może jednak przekraczać kwoty odpowiadającej 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71 proc. (co wynika z ograniczenia miesięcznej podstawy wymiaru dobrowolnej składki na ubezpieczenie chorobowe).

Zwielokrotnienie limitu

Zasada ta oczywiście nie dotyczy sytuacji, gdy zleceniobiorca w jednym miesiącu otrzymał przychód osiągnięty w kilku miesiącach. Wówczas miesięczny limit podlega zwielokrotnieniu.

Powyższe oznacza, że podstawę wymiaru zasiłku wyznacza podstawa składki chorobowej ograniczona w stosunku miesięcznym, a nie faktyczny przychód zleceniobiorcy, który tę górną granicę przekracza. [przykład 2] ©℗

przykład 2