Zasiłek po wypowiedzeniu umowy. Co może się zmienić? [PROJEKT]

Wypowiedzenie stosunku pracy przez pracownika, poza określonymi wyjątkami, będzie skutkowało całkowitym brakiem prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Tak wynika z projektu nowej ustawy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Poityki Społecznej. Obecnie taki pracownik nabywa prawo do zasiłku po okresie karencji.

Sposób rozwiązania umowy o pracę ma wpływ na prawo do zasiłku dla bezrobotnych

Aktualnie pracownik, który sam składa wypowiedzenie (w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy), może otrzymać zasiłek dla bezrobotnych. Zostanie on jednak przyznany dopiero po 90 dniach i o ten czas będzie też skrócony. Wyjątkiem jest tu sytuacja, gdy pracownik rozwiązuje stosunek pracy z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub ze względu na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika. Wówczas zasiłek, jeżeli zostanie przyznany, będzie naliczany od dnia rejestracji.

Pamiętajmy, iż w przypadku, gdy to pracodawca wypowiada umowę, zasiłek przysługuje bezrobotnemu od dnia rejestracji.

Co, jeśli bezrobotny spełnia warunki przyznania mu zasiłku, ale rozwiązanie umowy nastąpiło za porozumieniem stron? Otóż zasiłek będzie wówczas naliczany po 90 dniach (i o ten okres skrócony). Tutaj również przepisy przewidują wyjątki. Jeśli porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy lub z powodu zmiany miejsca zamieszkania, zasiłek będzie naliczany od dnia rejestracji.

Dłuższy okres karencji (180 dni) obowiązuje, gdy w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy bezrobotny spowodował rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy lub stosunku służbowego bez wypowiedzenia. Chodzi tu o zwolnienie dyscyplinarne określone w art. 52 Kodeksu pracy). W praktyce zatem, jeśli zasiłek został przyznany na 6 miesięcy, to były pracownik go nie otrzyma. Jeżeli zasiłek przyznano na 12 miesięcy, to bezrobotnemu będzie wypłacany przez 6 miesięcy.

Kiedy nie będzie przysługiwało prawo do zasiłku dla bezrobotnych?

Zmianę tych zasad zakłada projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Nowe przepisy planowo mają wejść życie 1 stycznia 2025 r. Biorąc jednak pod uwagę aktualny stan prac legislacyjnych, trudno mieć pewność, iż termin ten zostanie dotrzymany. Jak wskazano w przepisach przejściowych, zasiłki, stypendia i dodatki aktywizacyjne przyznane przed dniem wejścia w życie nowej ustawy, będą wypłacane w wysokości i przez okresy wynikające z zasad dotychczasowych.

Projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia wprowadza nowy przepis, zgodnie z którym prawo do zasiłku nie będzie przysługiwało bezrobotnemu, który przed rejestracją w powiatowym urzędzie pracy:

1. rozwiązał ostatni stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem, chyba że rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub pracownik rozwiązał umowę o pracę w trybie art. 55 § 1 i 1¹ Kodeksu pracy;

2. spowodował rozwiązanie ze swej winy ostatniego stosunku pracy lub stosunku służbowego\ bez wypowiedzenia;

3. rozwiązał ostatni stosunek pracy zawarty na podstawie skierowania przez starostę do pracodawcy otrzymującego w związku z tym skierowaniem środki z Funduszu Pracy.

Przepis ten nie będzie miał zastosowania w przypadku, gdy ostatni stosunek pracy lub stosunek służbowy nie stanowi podstawy nabycia prawa do zasiłku.

Gdyby zmiana ta została wprowadzona, to pracownik, który rozwiązał stosunek pracy za wypowiedzeniem, co do zasady nie będzie miał prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Wyjątek stanowiłoby jednak kilka sytuacji takich jak m.in. zmiana miejsca zamieszkania czy ciężkie naruszenie praw pracownika przez pracodawcę.

Projekt wymienia też sytuacje, gdy prawo do zasiłku będzie przysługiwało bezrobotnemu po okresie 90-dniowej karencji lub po upływie okresu, z powodu którego odmówiono takiego prawa od dnia rejestracji. Ma to dotyczyć bezrobotnego, który:

• otrzymał odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę;
• otrzymał przewidziane w odrębnych przepisach świadczenie w postaci jednorazowego ekwiwalentu pieniężnego za urlop górniczy, jednorazowej odprawy socjalnej, zasiłkowej, pieniężnej po zasiłku socjalnym, jednorazowej odprawy warunkowej lub odprawy pieniężnej bezwarunkowej;
• odbywa odpłatną praktykę absolwencką i otrzymuje z tego tytułu miesięczne świadczenie pieniężne w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę;
• zarejestrował się jako bezrobotny w okresie, zgłoszonego do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, jeśli okres prowadzenia tej działalności stanowi podstawę lub jest uwzględniany do nabycia prawa do zasiłku;
• rozwiązał ostatni stosunek pracy lub stosunek służbowy na mocy porozumienia stron, chyba że porozumienie stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy;
• z własnej winy po skierowaniu przez PUP lub zawarciu umowy nie podjął lub przerwał realizację formy pomocy, chyba że powodem niepodjęcia lub przerwania realizacji było podjęcie zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej;
• odmówił bez uzasadnionej przyczyny propozycji prac społecznie użytecznych;
• odmówił udziału w przygotowaniu IPD.

Dla kogo dłuższy zasiłek?

Planowanych zmian w projekcie jest więcej. Ministerstwo rodziny chce rezygnacji z 80% zasiłku dla bezrobotnych, którzy posiadają okres uprawniający do zasiłku wynoszący mniej niż 5 lat. Osoby te miałyby otrzymywać zasiłek w wysokości 100%. Nie będzie też – w myśl projektu - uzależnienia długości okresu pobierania zasiłku od stopy bezrobocia na obszarze powiatu, w którym mieszka bezrobotny.

Dłuższy (roczny) zasiłek przewidziano dla określonych grup bezrobotnych, przykładowo dla osób niepełnosprawnych czy członków rodzin wielodzietnych posiadających Kartę Dużej Rodziny.