Braki w dokumentacji pracowniczej powodują, że nie zawsze można udowodnić zatrudnienie. Sprawy często znajdują swój finał w sądzie

Emerytura z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949r. przewidziana jest w art. 32 ustawy emerytalnej. Szczegółowe warunki jej uzyskania zawiera zaś rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn.zm.), zwane dalej rozporządzeniem z dnia 7 lutego 1983r.

Uzyskanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uzależnione jest od:

- udowodnienia okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
- udowodnienia wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który jest zróżnicowany w zależności od rodzaju wykonywanej - - pracy i potwierdzonego w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy lub świadectwie pracy w szczególnych warunkach,
- osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego, zróżnicowanego w zależności od płci oraz rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odniesieniu do niektórych grup pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze obowiązuje również wymóg osiągnięcia wieku emerytalnego w czasie zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze lub w odpowiednim czasie po ustaniu takiego zatrudnienia.

Nie każda praca w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych uprawnia do otrzymania wcześniejszej emerytury. Wykazy prac (A i B), których wykonywanie pozwala na otrzymanie tego świadczenia, zostały przewidziane w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (dalej rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego).

Dla osób zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie A przepisy przewidują jednakowe warunki uzyskania wcześniejszej emerytury. Osoby te muszą osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet lub 60 lat dla mężczyzn oraz udowodnić okres składkowy i nieskładkowy (20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn), w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionej w tym wykazie.

Wykaz B zawiera znacznie węższy katalog prac w szczególnych warunkach, ale na ogół są one bardziej uciążliwe od wymienionych w wykazie A. W związku z tym wcześniejsza emerytura z tytułu wykonywania takiego zatrudnienia przysługuje na ogół po ukończeniu wieku emerytalnego niższego niż 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Jedynie dla pracowników zatrudnionych przy pracach wymienionych w dziale I wykazu B wiek ten może wynieść tyle, ile dla zatrudnionych w wykazie A. To samo dotyczy kobiet wykonujących prace wymienione w dziale II i III wykazu B.

W zależności od rodzaju wykonywanej pracy zróżnicowany jest również wymiar minimalnego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego od pracowników zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie B. Staż ten wynosi:

  • 15 lat dla prac wymienionych w dziale I, II i III wykazu B,
  • 10 lat dla prac wymienionych w dziale IV wykazu B, poz.1–7,
  • 20 lat dla prac wymienionych w dziale IV wykazu B, poz. 8–9.