Wydanie przez ZUS decyzji po ponad miesiącu nie oznacza milczącego załatwienia sprawy

Nie zgadzam się z ZUS co do wysokości mojej rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wniosłem o wydanie decyzji w tej sprawie. Decyzja ZUS została wydana po upływie miesiąca od złożenia wniosku i nie zawiera podstawy prawnej w postaci powołania artykułów kodeksu postępowania administracyjnego. Chcę w odwołaniu powołać się na rażące naruszenie prawa przez organ oraz na okoliczność, że sprawa została załatwiona milcząco zgodnie z art. 122a kodeksu postępowania administracyjnego, czyli uwzględniając w całości moje stanowisko. Czy te argumenty będą wystarczające do uchylenia decyzji ZUS?

Zgodnie z art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) w sprawach uregulowanych ustawą stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Artykuł 104 kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) wskazuje natomiast, że organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Z kolei w myśl art. 66 ust. 1 ustawy systemowej Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną i ma osobowość prawną.

Decyzja, jako władcza forma ingerencji w prawa i obowiązki strony, może być wydana tylko wówczas, gdy przepisy zastrzegają dla rozstrzygania danego rodzaju spraw tę formę prawną. Zgodnie zatem z art. 83 ust. 1 ustawy systemowej ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności:

• zgłaszania do ubezpieczeń społecznych,
• ustalania płatnika składek,
• przebiegu ubezpieczeń,
• ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek,
• ustalania wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu tych składek,
• ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
• wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W odniesieniu do zarzutu niewskazania w decyzji odpowiednich artykułów k.p.a. należy zauważyć, że niepowołanie podstawy prawnej decyzji, o ile ona istnieje, nie stanowi przesłanki nieważności decyzji i nie może być utożsamiane z wydaniem decyzji bez podstawy prawnej. Wydanie aktu administracyjnego bez podstawy prawnej nie zachodzi bowiem, gdy w decyzji nie powołano podstawy prawnej, gdyż istotne jest rzeczywiste istnienie tej podstawy („Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz Becka 2021”, red. prof. dr hab. Roman Hauser, prof. dr hab. Marek Wierzbowski). A zatem niepowołanie podstawy prawnej w okolicznościach jej istnienia w przepisach prawa przy spełnieniu przesłanek do jej zastosowania nie może być uznawane za naruszenie prawa, które mogłoby mieć wpływ na wynik sprawy (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15 lipca 2003 r., sygn. akt I SA 371/03, Legalis).

W opisywanym przypadku nie mamy również do czynienia z milczącym załatwieniem sprawy, ponieważ zgodnie z art. 122a par. 1 k.p.a sprawa może być załatwiona milcząco, jeżeli przepis szczególny prawa materialnego tak stanowi. W zakresie, jakiego dotyczy opisywana sprawa, nie ma przepisów szczególnych, które stanowiłyby przesłankę do zastosowania instytucji milczącego załatwienia sprawy.

Należy też wskazać, że podstawowe terminy określone w k.p.a. wskazują, że organy administracji publicznej są obowiązane załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Przy czym niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów i dowodów powszechnie znanych albo znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, lub możliwych do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej ‒ nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, w postępowaniu odwoławczym zaś ‒ w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Należy również pamiętać, że do terminów załatwienia sprawy nie wlicza się m.in. okresów zawieszenia postępowania, okresu trwania mediacji oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo przyczyn niezależnych od organu.

Podsumowując, należy uznać, że w opisywanej sytuacji przywołane okoliczności nie będą stanowiły skutecznej podstawy do wzruszenia decyzji organu. ©℗