Duńskie przepisy przewidujące możliwość odstąpienia od wypłaty odprawy osobom uprawnionym do otrzymywania emerytury w ramach powszechnego systemu emerytalnego nie naruszają unijnej dyrektywy w sprawie równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy.
C-515/13 (Ingeniorforeningen, działające w imieniu Poula Landina przeciwko Tekniq, działającej w imieniu ENCO A/S – VVS)
WYROK TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
z 26 lutego 2015 r.
STAN FAKTYCZNY
Sprawa dotyczyła Duńczyka Poula Landina, który w styczniu 1999 r. podjął pracę jako inżynier w jednym z przedsiębiorstw. W listopadzie 2009 r., po osiągnięciu wieku emerytalnego wystąpił o odroczenie wypłaty emerytury i kontynuował pracę w przedsiębiorstwie. Dwa lata później spółka poinformowała mężczyznę, tuż po jego 67. urodzinach, o wypowiedzeniu umowy o pracę z okresem wypowiedzenia upływającym w maju 2012 r.
Mężczyzna, który już wcześniej nabył prawo do emerytury, nie otrzymał specjalnej odprawy z tytułu zwolnienia, przewidzianej w ustawie o pracownikach, gdyż – jak podkreślała firma – pracownik, któremu przysługuje emerytura, traci prawo do roszczenia z tytułu zwolnienia. Dotyczy to także sytuacji, gdy pracownik nie pobiera emerytury, tylko nadal pracuje – argumentowała firma.
Zgodnie z duńskim prawem z chwilą zwolnienia pracownika, który był nieprzerwanie zatrudniony w tym samym przedsiębiorstwie przez okres co najmniej 12 lat, pracodawca wypłaca odprawę w wysokości jednego miesięcznego wynagrodzenia. W przypadku zatrudnionych o trzy lata dłużej wysokość odprawy sięga dwóch miesięcznych pensji, a o sześć lat dłużej – trzech pensji. Specjalna odprawa przewidziana z tytułu zwolnienia ma – zgodnie z ustawą o pracownikach – ułatwiać tym z nich, którzy posiadają znaczny staż pracy u jednego pracodawcy, przejście do nowego zatrudnienia. Ustawa ogranicza krąg uprawnionych do tych, którzy w dniu zwolnienia nie nabyli powszechnych uprawnień emerytalnych.
Mężczyzna pracował przez cały okres wypowiedzenia, a później podjął pracę u nowego pracodawcy jako inżynier specjalizujący się w urządzeniach zraszających. Natomiast prawa do odprawy postanowił dochodzić przed sądem. Sprawa trafiła do Sądu Wyższego dla Wschodniej Danii (Ostre Landsret), który postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do TSUE z pytaniem, czy możliwość odstąpienia od wypłaty odprawy zwalnianemu pracownikowi nie stanowi dyskryminacji ze względu na wiek.
W ocenie TSUE ograniczenie kręgu osób uprawnionych do odprawy z tytułu zwolnienia wyłącznie do tych pracowników, którzy nie nabyli uprawnień emerytalnych, nie wydaje się nieracjonalne.
UZASADNIENIE
Sprawy te reguluje unijna dyrektywa Rady 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.Urz. UE z 2000 r. L 303, s. 16). Jej artykuł 6 ust. 1 przewiduje, że odmienne traktowanie ze względu na wiek nie stanowi dyskryminacji, jeżeli w ramach prawa krajowego zostanie to obiektywnie i racjonalnie uzasadnione zgodnym z prawem celem, w szczególności celami polityki zatrudnienia, rynku pracy i kształcenia zawodowego, i jeżeli środki do realizacji tego celu są właściwe oraz konieczne. Dlatego zdaniem TSUE ograniczenie kręgu osób uprawnionych do odprawy z tytułu zwolnienia wyłącznie do tych pracowników, którzy nie nabyli uprawnień emerytalnych, nie wydaje się nieracjonalne. Chodziło bowiem o zwiększoną ochronę pracowników, których przejście do nowej pracy może być utrudnione ze względu na długi staż pracy w jednym przedsiębiorstwie. Celem było też ograniczenie możliwości nadużyć, tj. korzystania przez pracownika z odprawy zapewniającej wsparcie przy poszukiwaniu nowego zatrudnienia, podczas gdy zamierza on przejść na emeryturę. W związku z tym rozwiązanie to można uznać za obiektywne i racjonalne.
Duńskie przepisy pozwalają uniknąć wypłacania odprawy z tytułu zwolnienia osobom, które będą otrzymywać emeryturę w ramach powszechnego systemu emerytalnego. Odprawa z tytułu zwolnienia pracownika to świadczenie jednorazowe w wysokości jednego, dwóch lub trzech miesięcznych wynagrodzeń. Nie wydaje się zatem – podkreśla trybunał – by mogło to spowodować znaczącą utratę dochodu.
Trybunał przypomniał, powołując się na informacje przedstawione przez duński sąd, że w Danii istnieje możliwość pobierania emerytury w ramach powszechnego systemu emerytalnego i jednoczesnego kontynuowania działalności zawodowej. Wypłata emerytury może także zostać zawieszona, by podwyższyć jej wysokość. W związku z tym duńskie przepisy ustawy o pracownikach nie wydają się nadmiernie godzić w interesy pracowników, którzy osiągnęli normalny wiek emerytalny.
Jak jest w Polsce
● Pracownik, który spełnia przesłanki do obydwu świadczeń (tj. odprawy ekonomicznej i odprawy emerytalnej), nabywa prawo do każdego z nich. Wypłata jednego nie wyłącza bowiem prawa do drugiego.
● Zasady nabywania prawa do odprawy z tytułu zwolnienia zostały określone w art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 192; dalej: ustawa o zwolnieniach grupowych). W związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia z pracy, a w określonych w ustawie sytuacjach także indywidualnego, pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w wysokości zależnej od zakładowego stażu pracy.
● Zwalniany emeryt będzie uprawniony także do odprawy emerytalnej, która jest świadczeniem powszechnym, przysługującym na podstawie art. 92 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.). Spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, o ile wystąpi związek między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na jedno z tych świadczeń, przysługuje odpowiednio odprawa emerytalna albo rentowa.
● Obydwie odprawy (ekonomiczna i emerytalna) oblicza się przy zastosowaniu zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
? Warto dodać, że do końca czerwca 2003 r. w razie zbiegu prawa do odprawy z tytułu zwolnień z przyczyn zakładu i odprawy emerytalno-rentowej pracownikowi przysługiwało jedno, korzystniejsze dla niego świadczenie.