Świadczenie pielęgnacyjne na każde niepełnosprawne dziecko

Jeśli rodzic opiekuje się dwojgiem dzieci z dysfunkcją zdrowotną, otrzyma świadczenie pielęgnacyjne w podwójnej wysokości. O to wsparcie będzie mógł się też ubiegać dyrektor placówki należącej do pieczy zastępczej.

Od przyszłego roku zacznie obowiązywać nowa forma pomocy finansowej dla dorosłych osób niepełnosprawnych. Jej wprowadzenie przewiduje ustawa o świadczeniu wspierającym, która została uchwalona na ostatnim posiedzeniu Sejmu. Teraz zajmie się nią Senat.

Trzy terminy

Zgodnie z przyjętymi przez posłów przepisami świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobom, które skończyły 18 lat, i będzie uzależnione od posiadania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Wydawać ją będzie wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności, a warunkiem otrzymania świadczenia będzie to, aby decyzja wskazywała potrzebę wsparcia na poziomie minimum 70 pkt w liczącej 100 stopni skali. Tak jak pisaliśmy w DGP („Świadczenie pielęgnacyjne tylko do 18. roku życia”, nr 100/2023), podczas pracy nad projektem w komisji polityki społecznej i rodziny posłowie zdecydowali się zwiększyć z trzech do sześciu liczbę progów punktowych, z którymi będzie powiązana odpowiednia kwota świadczenia – stanowiąca od 40 proc. do maksymalnie 220 proc. renty socjalnej.

Jednocześnie zmienione zostały przedziały punktowe dotyczące terminów, w których osoby niepełnosprawne będą mogły uzyskać nowe świadczenie. I tak od 1 stycznia 2024 r. będą z niego mogły korzystać osoby, które na decyzji będą miały od 87 do 100 pkt w skali potrzeby wsparcia (pierwotnie było 90–100 pkt). Z kolei dla osób, dla których jej poziom zostanie ustalony między 78 a 86 pkt, świadczenie wspierające będzie dostępne od 1 stycznia 2025 r. (wcześniej było 80–89 pkt). Najpóźniej, bo dopiero od 2026 r., pieniądze trafią do osób z potrzebą wsparcia w przedziale 70–77 pkt.

Następne poprawki dotyczące świadczenia wspierającego zostały zgłoszone również w II czytaniu, ale podczas głosowania zostały odrzucone. Wśród nich była m.in. poprawka posłów opozycji, która zakładała, że nie byłoby ono wliczane do dochodu przy ustalaniu odpłatności za usługi opiekuńcze. Dla wielu osób niepełnosprawnych, którym zostanie przyznane świadczenie wspierające, będzie to więc oznaczać podwyżkę ponoszonej opłaty lub konieczność jej wnoszenia (niektóre osoby mieszczą się bowiem w kryterium dochodowym obowiązującym w pomocy społecznej i nie muszą w ogóle płacić za usługi opiekuńcze).

Dyrektor ze świadczeniem

Uchwalona ustawa zawiera też duże zmiany odnoszące się do świadczenia pielęgnacyjnego, które jest wypłacane osobie rezygnującej z pracy, aby zajmować się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Nowe brzmienie art. 17 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.) wskazuje, że świadczenie pielęgnacyjne będzie wypłacane tylko do czasu ukończenia przez osobę niepełnosprawną 18 lat, a opiekunowie będą mogli łączyć jego pobieranie z aktywnością zawodową. Nie będzie miało przy tym znaczenia, ile zarobią, jeśli podejmą pracę. Co więcej, zmieniony został katalog osób, które będą mogły wnioskować o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. Poza matką, ojcem, opiekunem faktycznym oraz rodzicem zastępczym spokrewnionym z dzieckiem, z wnioskiem będzie też mógł wystąpić rodzic zastępczy niezawodowy i zawodowy, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka, a także dyrektor instytucjonalnych form pieczy zastępczej, czyli placówki opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej i interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.

– Jest to zmiana przypominająca to, co stało się w przypadku świadczenia 500+, które też w pewnym momencie zostało rozszerzone na wszystkie dzieci będące w pieczy zastępczej. Jest ona jednak o tyle zaskakująca, że dyrektor domu dziecka otrzymuje wynagrodzenie za sprawowanie opieki – mówi Joanna Luberadzka-Gruca z Koalicji na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej.

Jej zdaniem w ustawie powinny znaleźć się dodatkowe przepisy, które gwarantowałyby, że świadczenie będzie przeznaczane na potrzeby niepełnosprawnego dziecka lub będzie gromadzone na specjalnym koncie. Dzięki temu po skończeniu przez małoletniego 18 lat mogłyby być przeznaczone np. na jego usamodzielnienie, jeśli jego stan zdrowia będzie na to pozwalał.

We wspomnianych poprawkach, które posłowie przedłożyli w ramach II czytania, było kilka związanych bezpośrednio ze świadczeniem pielęgnacyjnym. Jedna z nich zyskała akceptację większości Sejmu. Zgodnie z nią osoba, która sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem do 18. roku życia z orzeczeniem o niepełnosprawności lub jej znacznym stopniu, będzie miała podwyższone świadczenie o 100 proc. na każde z nich. W praktyce nastąpi więc odejście od zasady mówiącej, że opiekunowi należy się jedno świadczenie bez względu na to, ile ma niepełnosprawnych dzieci – przy czym ta akurat regulacja nie obejmie dyrektorów placówek pieczy zastępczej. Co istotne, niezależnie od tego, czy rodzic będzie otrzymywał jedno, dwa czy więcej świadczeń pielęgnacyjnych, to składki na ubezpieczenia społeczne będą opłacone tylko od jednego z nich.

– Te wszystkie zmiany powodują całkowitą zmianę charakteru świadczenia pielęgnacyjnego, które przestaje być formą rekompensaty finansowej dla opiekuna, który nie może pracować i zarabiać, bo zajmuje się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Zamiast tego staje się trochę takim drugim zasiłkiem pielęgnacyjnym dla osoby niepełnosprawnej, tyle że wyższym i dla mniejszej grupy osób uprawnionych – podkreśla Bogumiła Jastrzebska, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Katowicach.

Te nowe przepisy związane ze świadczeniem pielęgnacyjnym będą miały zastosowanie do osób, które będą nabywać do niego prawo od przyszłego roku. Opiekunowie, którzy teraz zajmują się dorosłym niepełnosprawnym dzieckiem lub takim, które osiągnie pełnoletność po 1 stycznia 2024 r., nie stracą więc świadczenia pielęgnacyjnego, ale nie będą mogli do niego dorobić.©℗