Jak rozliczyć różnicę między zasiłkiem macierzyńskim w wysokości 81,5 a 100 proc. podstawy wymiaru

Pracownica urodziła dziecko 30 kwietnia 2023 r. Termin wypłaty wynagrodzeń oraz zasiłków, których jesteśmy płatnikiem jako zakład pracy, przypadł 10 maja. Za 30 kwietnia wypłaciliśmy zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru wynoszącej 4098,77 zł. Jednak po wypłacie, tj. 18 maja, pracownica złożyła wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, tj. 32 tygodnie. Jak rozliczyć różnicę w wysokościach zasiłków, czyli między 100 proc. a 81,5 proc.? Czy można pomniejszyć zasiłek w przyszłym miesiącu?

odpowiedź

Tak, pracodawca może odliczyć powstałą różnicę w wysokościach zasiłku macierzyńskiego w kolejnym miesiącu.

Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. Z kolei według kodeksu pracy w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni. Jednak urlop ten pracownica może rozpocząć przed przewidywaną datą porodu, a więc zanim urodzi. Może ona wykorzystać wówczas nie więcej niż sześć tygodni urlopu macierzyńskiego. Zaś po porodzie przysługuje reszta urlopu macierzyńskiego niewykorzystana przed urodzeniem dziecka – aż do wyczerpania należnego jej wymiaru. Przewidywaną datę porodu określa zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku, a datę porodu dokumentuje się skróconym odpisem aktu urodzenia dziecka. Jeżeli pracownica jednak nie korzysta z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu.

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego oboje pracownicy – rodzice dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 41 tygodni przy jednym dziecku. Każdemu z nich przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego z wymiaru urlopu wynoszącego 41 tygodni. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z pracowników – rodziców dziecka. Oznacza to, że jeden rodzic nie może wykorzystać aż 41 tygodni urlopu rodzicielskiego. Urlop o długości do 9 tygodni przysługuje tylko drugiemu rodzicowi, zazwyczaj jest nim ojciec dziecka. Matka dziecka może więc sama wykorzystać najwyżej 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w pięciu częściach; nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia.

Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Natomiast miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Zatem obecnie nie ma już podziału urlopu rodzicielskiego na pierwszą część w wymiarze 6 tygodni, za które przysługiwał zasiłek w wysokości 100 proc. Za cały okres tego urlopu zasiłek wynosi 70 proc.

Na wniosek pracownika

Jednak od tej zasady jest wyjątek. W przypadku złożenia przez pracownicę tzw. długiego pisemnego wniosku nie później niż 21 dni po porodzie o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego wynosi 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Przy czym zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w części przysługującej wyłącznie drugiemu rodzicowi dziecka – czyli w tej części do 9 tygodni – wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Obecnie nie ma więc podziału na zasiłek w wysokości 100 i 70 proc., lecz obowiązuje ujednolicona stawka zasiłku w wysokości 81,5 proc.

W przypadku niewykorzystania ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pierwszym roku życia dziecka zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Termin wypłaty wcześniej

W praktyce mogą występować sytuacje, kiedy nadchodzi termin wypłaty zasiłku przez zakład pracy, a nie wiadomo, w jakiej wysokości go naliczyć – 100 czy 81,5 proc. Przykładem może być ten omawiany, gdy w momencie wypłaty ubezpieczona jeszcze nie złożyła wniosku o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (32 tygodnie, bez nieprzenoszalnych 9 tygodni). Miała na to 21 dni. Inny przykład to wystąpienie o urlop macierzyński przed przewidywaną datą porodu. Wówczas pracodawca też jeszcze nie ma tzw. długiego wniosku o zasiłek. W takich przypadkach zakład musi wypłacić zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.

Zgodnie z wytycznymi ZUS ubezpieczonej matce dziecka, która występując z wnioskiem o zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie występuje o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze – np. gdy rozpocznie korzystanie z zasiłku macierzyńskiego przed porodem – zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru. Jednakże po złożeniu wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze w ciągu 21 dni po porodzie dokonuje się rozliczenia różnicy między wypłaconym zasiłkiem w wysokości 100 proc. a należnym w wysokości 80 proc.

Dotyczy to co prawda jeszcze poprzedniego stanu prawnego, kiedy pracownicy składali tzw. długi wniosek, ale o udzielenie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Wówczas zasiłek przysługiwał w wysokości 80 proc. za cały okres obu urlopów. Jednak nie ma powodu, by nie zastosować wytycznych również obecnie, oczywiście dostosowując je odpowiednio do nowych przepisów obowiązujących od 26 kwietnia 2023 r.

przykład

Sytuacja odwrotna

Może sią także zdarzyć sytuacja odwrotna, czyli wysokość wypłaconego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego będzie niższa od należnego. Zgodnie z art. 31 ust. 4 ustawy zasiłkowej w przypadku niewykorzystania w pierwszym roku życia dziecka ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5 proc. przysługuje jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego do wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego następuje na wniosek ubezpieczonego. Taka sytuacja może wystąpić, gdy np. pracownica po złożeniu wniosku o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (na podstawie art. 30a ust. 1 ustawy zasiłkowej) zrezygnuje z niego i zechce wrócić do pracy po urlopie macierzyńskim. Obecnie nie ma bowiem wymogu, by wykorzystać urlop rodzicielski bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Pracownica może ten urlop przełożyć na później. ©℗