Tak wskazuje raport, który powstał w Kancelarii Prezydenta. Teraz pracownicy z 37-letnim stażem mogą się spodziewać świadczenia emerytalnego w wysokości przeciętnie połowy ostatnich zarobków.

Wyliczeniami są zszokowani przedstawiciele OPZZ, Forum Związków Zawodowych oraz NSZZ „Solidarność”. Wczoraj spotkali się z urzędnikami prezydenta, by porozmawiać o potrzebnych zmianach w systemie zabezpieczenia społecznego. Podstawą do dyskusji był raport „Wiek przejścia na emeryturę, staż składkowy i wysokość emerytur w zreformowanym systemie emerytalnym w Polsce” opracowany przez Biuro Polityki Społecznej Kancelarii Prezydenta.

źródło: DGP

Wynika z niego również, że tylko osoby, które rozpoczęły aktywność zawodową przed ukończeniem 20. roku życia, i opłacające składki przez co najmniej 45 lat powinny mieć prawo do emerytury bez względu na wiek. Związkowcy chcieliby, aby takie świadczenia były przyznawane kobietom z 35-letnim okresem składkowym oraz mężczyznom mającym 40 lat pracy (te propozycje uwzględnia obywatelski projekt ustawy, który jest w Sejmie).

Jednak nawet ci, którzy spełnią kryteria wskazane w raporcie, nie mogą mieć pewności, że uzbierają na swoim koncie emerytalnym kwotę pozwalającą na wypłatę emerytury minimalnej. A to oznacza, że budżet państwa może być zmuszony dopłacać do ich świadczeń. Stąd obawa, że aby znaleźć na to pieniądze, zaostrzone zostaną obecne zasady wypłaty emerytur minimalnych. – Coraz częściej się o tym mówi. Niepokojącym sygnałem była już wypowiedź premiera Tuska, która przeszła bez echa, a z której wynikało, że minimalny staż ubezpieczeniowy uprawniający do takiego świadczenia może być podniesiony z 25 do 30 lat – komentuje Wiesława Taranowska, wiceprzewodnicząca OPZZ.

Z kolei z emerytur częściowych zgodnie z raportem powinni korzystać tylko ci, którzy ukończyli 65 lat i mają co najmniej 40 lat stażu – bez względu na płeć. Związkowcom się to nie podoba (dzisiaj takie same kryteria obowiązują mężczyzn, kobiety mają prawo do świadczeń częściowych po ukończeniu 62. roku życia i przy 35 latach stażu).

Emeryt na zasiłku

Zachowanie obecnych zasad waloryzacji składek zgromadzonych na koncie emerytalnym może spowodować, że w przyszłości wysokość minimalnej emerytury będzie systematycznie spadać w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia.

Podniesienie wieku emerytalnego miało być sposobem na zwiększenie wysokości emerytur. Okazuje się jednak, że docelowo, w bardzo długim okresie, wiek przechodzenia na emeryturę nie ma znaczenia z punktu widzenia finansowego zbilansowania systemu. Jeśli ubezpieczeni w zreformowanym systemie emerytalnym będą wcześniej kończyć aktywność zawodową, to ich świadczenie wypłacane będzie niższe. Taka prawidłowość wynika z faktu, że zgromadzony kapitał będzie dzielony przez większą liczbę lat dalszego trwania życia. Tym samym mniej pieniędzy ZUS przeznaczy na wypłatę. Tak wynika z raportu „Wiek przejścia na emeryturę, staż składkowy i wysokość emerytur w zreformowanym systemie emerytalnym w Polsce” przygotowanego przez Biuro Polityki Społecznej Kancelarii Prezydenta RP.

– Raport przedstawiony w czasie spotkania w Pałacu Prezydenckim obnaża wady obecnie obowiązującego systemu – zauważa Wiesława Taranowska, wiceprzewodnicząca OPZZ, członek Rady Nadzorczej ZUS.

zobacz także:

Rząd przekonując Polaków do dłuższej aktywności zawodowej, twierdził, że inne kraje Unii Europejskiej także zdecydowały się na pracę do 67. roku życia. Prezydencki raport ujawnia, że umieralność osób w starszym wieku jest w Polsce znacząco wyższa niż w wielu innych krajach europejskich. Dla osób w wieku 60 lat oczekiwana długość życia wynosi obecnie w Polsce 22 lata, w Niemczech – 24 lata, a we Francji 26 lat. Z danych dotyczących nie tylko umieralności, ale i zachorowalności wynika, że mężczyzna w wieku 50 lat ma obecnie przeciętnie przed sobą 15 i pół roku życia w zdrowiu i pełnej sprawności (dla porównania: we Francji prawie 19 lat, ale w Niemczech tylko 14 i pół roku), przeciętna kobieta ponad 17 lat (20 we Francji i 15 w Niemczech). Można więc uznać, że faktycznie Polacy pracują dłużej niż pozostali mieszkańcy UE, bowiem krócej żyją.

Związkowcy mają wątpliwości dotyczące zmian zasad korzystania z emerytur częściowych. Obecnie prawo do takiego świadczenia mają mężczyźni w wieku 65 lat mający co najmniej 40 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Natomiast Trybunał Konstytucyjny zakwestionował prawo kobiet do takiej formy wcześniejszej emerytury w wieku 62 lat, jeśli zainteresowana ma co najmniej 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Sędziowie zakwestionowali te przepisy z uwagi na ich bezterminowy charakter i brak harmonizacji z procesem zrównywania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Zdaniem urzędników prezydenckich przepisy te będą musiały być zmienione tak, aby zarówno próg wieku uprawniającego do wcześniejszej emerytury oraz wymogi długości osiągniętego stażu ubezpieczeniowego zostały stopniowo zrównane i zharmonizowane ze stopniowym podnoszeniem wieku emerytalnego. Najprawdopodobniej będzie to docelowo 40 lat stażu i 65 lat dla obu płci.

– Nie zgodzimy się jednak na ograniczenia zatrudnienia tej grupy osób – dodaje Wiesława Taranowska.

Eksperci zwracają uwagę, że raport przygotowany przez Biuro Polityki Społecznej nie służy przywróceniu starego systemu emerytalnego, w którym wysokość świadczenia była zwiększana o część socjalną uzależnioną od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w konkretnym roku.

– Od kilku miesięcy trwa ofensywa informacyjna, żeby przekonać Polaków do konieczności dodatkowego oszczędzania. Skoro bowiem przyszłe emerytury mają być tak dramatycznie niskie, to trzeba wprowadzić obowiązkowe oszczędzanie w pracowniczych programach emerytalnych. Takie rozwiązanie może się jednak okazać bardzo niebezpieczne dla firm, bowiem w sposób znaczny zwiększy koszty pracy – zauważa prof. Leokadia Oręziak z Katedry Finansów Międzynarodowych Szkoły Głównej Handlowej. Na takie rozwiązanie nie zgodzą się pracodawcy.

Raport zakłada także, że stopy zastąpienia emerytur (czyli proporcja między emeryturą a uprzednimi zarobkami przy pewnej określonej liczbie lat płacenia składek) będą stopniowo spadać. Ta obniżka wynikać będzie z jednej strony z przewidywanego w przyszłości stałego wzrostu oczekiwanej długości życia osób w starszym wieku, a więc wzrostu liczby, przez którą dzieli się uzbierany kapitał składkowy dla obliczenia wysokości świadczenia w momencie przejścia na emeryturę. Z drugiej zaś ze spadkowej tendencji wskaźników stosowanych do waloryzacji kapitału składkowego, czyli tempa wzrostu funduszu wynagrodzeń osób ubezpieczonych w ZUS oraz tempa wzrostu PKB. W skrajnym przypadku stopa zastąpienia może spaść do 20 proc.

zobacz także:

Z takimi szacunkami nie zgadza się Maciej Rogala, niezależny ekspert rynku ubezpieczeń emerytalnych.

– Nie można dzisiaj odpowiedzialnie stwierdzić, że za kilka lat osoby mające duży staż pracy nie będą mogły wypracować emerytury minimalnej i będą musiały korzystać z pomocy społecznej. Nadal bowiem w Polsce obowiązuje konstytucyjna zasada, że osoby mające wymagany staż mają prawo do emerytury minimalnej – zauważa Maciej Rogala. – Co więcej, obowiązuje nasz kraj konwencja MOP, która musi być przestrzegana.

Jednocześnie dodaje, że najniższą stopę zastąpienia w stosunku do emerytur będą mieć osoby najwięcej zarabiające, a nie te otrzymujące płacę minimalną. Najbogatsi bowiem płacą składki tylko do wysokości 250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

– I właśnie z tego powodu należy bardzo ostrożnie podejść do prezentowanych wyliczeń. Tym bardziej że pojawiają się w czasie kampanii prezydenckiej – dodaje Maciej Rogala.