Zasiłek pogrzebowy 2023. Komu przysługuje, ile wynosi

Zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem przysługującym w przypadku śmierci osoby, a także związanej z nią koniecznością dokonania pochówku. Komu przysługuje? Ile wynosi?

Czym jest zasiłek pogrzebowy?

W pierwszej kolejności należy wskazać czym jest zasiłek pogrzebowy? Został on uregulowany w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2022.504).

Zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem przysługującym w przypadku śmierci osoby, a także związanej z nią koniecznością dokonania pochówku.

Prawo do zasiłku pogrzebowego

Zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci:

• ubezpieczonego w ZUS;
• osoby pobierającej emeryturę lub rentę;
• osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania;
• członka rodziny osoby ubezpieczonej lub pobierającej emeryturę i rentę.

W świetle ustawy członkami rodziny są:

• małżonek (wdowa i wdowiec);
• rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające;
• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej;
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci
• rodzeństwo;
• dziadkowie;
• wnuki;
• osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

A co z małżonkami będącymi w separacji? Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego również wdowa będąca w separacji z mężem w dniu jego śmierci ma prawo do zasiłku pogrzebowego, jeśli pochowała go na swój koszt. Zasada ta obowiązuje, jeśli zmarły nie był ubezpieczony (uchwała SN z 17.01.2012 r., I UZP 8/11).

Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu. Co to oznacza w praktyce? Pokażmy to na przykładzie. Zmarły był jednocześnie emerytem i członkiem rodziny ubezpieczonego. Teoretycznie posiada zatem dwa tytuły do zasiłku pogrzebowego. W praktyce, zgodnie z ustawą, może być wypłacone jednak tylko jedno świadczenie.

Komu przysługuje zasiłek pogrzebowy?

O wypłatę zasiłku pogrzebowego mogą wnioskować:

• członkowie rodziny,
• pracodawca
• dom pomocy społecznej,
• gmina
• powiat
• osoba prawna kościoła lub związek wyznaniowy,
• osoba obca

pod warunkiem, że pokryli koszty pogrzebu.

Co należy rozumieć przez koszty pogrzebu? W ustawie na próżno szukać definicji tego pojęcia. W doktrynie wskazuje się natomiast, że koszty pogrzebu obejmują wydatki odpowiadające zwyczajom panującym w środowisku, do którego zmarły należał. Do wydatków tych zalicza się: koszty przewiezienia zwłok do miejsca ich pochowania, nabycia i urządzenia grobu, wystawienia nagrobka odpowiadającego zwyczajom środowiska (M. Bartnicki [w:] Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych [w:] Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz do trzech ustaw emerytalnych, wyd. I, red. K. Antonów, LEX/el. 2019, art. 78.)

W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Zasiłek pogrzebowy. Ile wynosi?

Ustawa zakreśla górną granicę jaką są 4000 zł. Jednak nie każdy dostanie taką kwotę, można się ona różnić bowiem w zależności od tego, kto poniósł te koszty.

Jeżeli był to członek rodziny to przysługuje mu zasiłek w wysokości 4000 zł i to niezależnie od kwoty poniesionych kosztów pogrzebu.

Osobie obcej lub pracodawcy, osobie obcej lub pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego do wysokości poniesionych kosztów, ale nie więcej niż 4000 zł.

Czy zasiłek pogrzebowy wzrośnie?

Jak już wspomnieliśmy zasiłek pogrzebowy wynosi maksymalnie 4000 zł. Kwota ta nie zmieniła się jednak aż od 2011 r. i według wielu nie przystaje do dzisiejszych czasów. Za te pieniądze nie da się bowiem obecnie pokryć kosztów pogrzebu. Uwagę na ten problem zwróciła we wrześniu 2022 r. w interpelacji nr 36209 posłanka Urszula Nowogórska.

- Godny pochówek wymaga zorganizowania wielu elementów, z których każdy jest finansowym wysiłkiem, nie tylko dla osoby mniej zamożnej. Na ten moment, kwota świadczeń wypłacana przez Fundusz Ubezpieczeń Społecznych nie zapewnia możliwości wyprawienia nawet skromnego pogrzebu. Otrzymywane świadczenia są nieadekwatne do średniego kosztu pochowania zmarłego, rozpoczynającego się od kwoty siedmiu tysięcy złotych. Wiele pogrążonych w żałobie rodzin musi zaciągać kredyt w celu opłacenia wszystkich kosztów pogrzebu, narażając się przy tym na zachwianie swojego bezpieczeństwa finansowego – czytamy w interpelacji.

Posłanka skierowała również pytanie do ministra rodziny i polityki społecznej: Czy istnieje możliwość podniesienia kwoty zasiłku pogrzebowego do 200 procent średniego miesięcznego wynagrodzenia w Polsce?

W odpowiedzi sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed wskazał, że „obecnie w resorcie rodziny i polityki społecznej trwają szczegółowe analizy, dotyczące możliwości zmiany wysokości zasiłku pogrzebowego, tak by jego wysokość uwzględniała z jednej strony ponoszone koszty pogrzebu, z drugiej zaś możliwości finansowe Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i budżetu państwa, zasilającego co roku FUS dotacją uzupełniającą poziom przychodów ze składek do poziomu wydatków na świadczenia z ubezpieczenia społecznego”.

Zasiłek pogrzebowy. Jakie dokumenty należy złożyć?

Do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy złożyć następujące dokumenty:

• wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (druk Z-12).
• akt zgonu, akt urodzenia dziecka, które urodziło się martwe albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe.
• oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku – kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem.
• dokumenty potwierdzające Twoje pokrewieństwo lub powinowactwo z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego).
• zaświadczenie płatnika składek o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie ZUS.

Z wnioskiem nie należy zwlekać

Należy pamiętać, że nie należy zbyt długo zwlekać ze złożeniem wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego. Prawo do niego wygasa bowiem w razie niezgłoszenia o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. Oznacza to, że po tym terminie ZUS nie wypłaci tego świadczenia.

W wyjątkowych sytuacjach możliwa jest jednak jego wypłata po upływie ww. terminu. Będzie tak w przypadku kiedy złożenie wniosku było niemożliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej. Wówczas prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu.

Dokumentem potwierdzającym powyższe okoliczności lub przyczyny jest zaświadczenie Policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy potwierdzający zaistnienie okoliczności lub przyczyn uniemożliwiających zgłoszenie wniosku.