Osoby, które pracują po przyznaniu świadczenia na starych zasadach, mają prawo ubiegać się o jego podwyższenie. Prawie zawsze muszą jednak wykazać większe wynagrodzenie niż przed nabyciem uprawnień.
Od 1 marca 2015 r. obowiązuje nowa kwota bazowa uwzględniana przy obliczaniu emerytur ustalanych na dotychczasowych zasadach. Wynosi ona 3308,33 zł i jest wyższa od poprzedniej (3191,93 zł) o 116,40 zł. Nowa podstawa ma zastosowanie nie tylko do nowo przyznawanych świadczeń. Mogą z niej skorzystać również osoby, które nabyły prawo do emerytury przed marcem tego roku i pracowały po jej przyznaniu.
Ważne nie tylko wynagrodzenia
Emerytura obliczana na dotychczasowych zasadach (przysługująca głównie osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r.) stanowi sumę trzech składników:
● 24 proc. kwoty bazowej (części socjalnej),
● po 1,3 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych (części należnej za okresy składkowe),
● po 0,7 proc. postawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów nieskładkowych (części należnej za okresy nieskładkowe).
Podstawę wymiaru emerytury oblicza się przez pomnożenie wskaźnika wysokości tej podstawy (wypadkowej zarobków osoby ubezpieczonej z lat kalendarzowych wskazanych do jej ustalenia i przeciętnych płac z tych lat) oraz aktualnie obowiązującej kwoty bazowej. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury można wskazać zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych, wybranych z ostatniego 20-lecia przypadającego przed rokiem zgłoszenia wniosku o to świadczenie lub z 20 lat dowolnie wybranych z całego okresu ubezpieczenia, przypadających przed tym rokiem.
Korzystne zmiany w sposobie wyliczania emerytur

Zobacz również
Wysokość starej emerytury uzależniona jest w znacznej mierze od aktualnie obowiązującej kwoty bazowej, a także od wysokości zarobków wskazanych do obliczenia podstawy jej wymiaru. Kwota bazowa stosowana jest dwukrotnie przy ustalaniu wysokości starej emerytury. Po pierwsze służy do wyliczenia jej części socjalnej, a po drugie decyduje o podstawie wymiaru świadczenia. ZUS uwzględnia kwotę bazową obowiązującą w dniu, od którego przyznaje emeryturę. Im jest ona wyższa, tym wyższe jest świadczenie ustalane na jej podstawie.
Osoby, które po przyznaniu emerytury pozostają w ubezpieczeniu, mogą ubiegać się o ponowne jej obliczenie z zastosowaniem nowej kwoty bazowej, obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku w tej sprawie. Pozwala im to podwyższyć swoje świadczenie, gdyż nowa podstawa jest na ogół wyższa (niekiedy znacznie) od tej uwzględnionej przy wyliczeniu wysokości emerytury.
Wystarczy krótka praca
Możliwość ponownego obliczenia emerytury od nowej kwoty bazowej przewiduje art. 110 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Na podstawie tego przepisu ZUS może przeliczyć emeryturę od ustalonej na nowo podstawy jej wymiaru, jeśli osoba uprawniona spełnia łącznie następujące warunki:
● wskazuje do ponownego ustalenia podstawy wymiaru emerytury wynagrodzenia przypadające w całości lub w części po przyznaniu tego świadczenia,
● wnioskuje o obliczenie podstawy wymiaru emerytury z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatniego 20-lecia przypadającego przed rokiem złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia lub też z 20 dowolnych lat z całego okresu ubezpieczenia sprzed tego roku,
● legitymuje się wyższym wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru z nowo wskazanego okresu w stosunku do wskaźnika obliczonego poprzednio.
Wymóg wskazania do ustalenia podstawy wymiaru emerytury zarobków przynajmniej częściowo przypadających po jej przyznaniu oznacza, że w celu dokonania przeliczenia wystarczy, gdy emeryt wśród 10 kolejnych lub 20 dowolnie wybranych lat wskaże tylko jeden rok z nowymi zarobkami, który nie był uwzględniony poprzednio. Może to być ten rok, w którym emeryt przeszedł na emeryturę, o ile po nabyciu uprawnień uzyskiwał jeszcze w tym roku jakieś wynagrodzenia.
Jeśli emeryt spełnia te warunki, ZUS ponownie ustala emeryturę, stosując kwotę bazową obowiązującą w dniu zgłoszenia wniosku o przeliczenie świadczenia zarówno do obliczenia podstawy jego wymiaru, jak i do ustalenia części socjalnej emerytury. [przykład 1]
Wyższy wskaźnik nie jest potrzebny
W określonych przypadkach emerytura może zostać przeliczona przy zastosowaniu nowej kwoty bazowej również wtedy, gdy nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia jest niższy od ostatnio obliczonego. Jest to możliwe wówczas, gdy emeryt, od dnia ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o przeliczenie jego podstawy wymiaru nie pobrał emerytury (nawet za jeden miesiąc) wskutek jej zawieszenia. Wyższy wskaźnik nie jest też wymagany wtedy, gdy osoba uprawniona wskazuje zarobki osiągnięte w całości po przyznaniu emerytury, a nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wynosi co najmniej 130 proc. [przykład 2]
Wniosek najwcześniej w marcu
Ponowne obliczenie emerytury na podstawie art. 110 ustawy emerytalnej możliwe jest tylko wtedy, gdy emeryt zgłosi wniosek o ponowne ustalenie jej wysokości. ZUS przeliczy jednak emeryturę na zasadach określonych w tym przepisie i przy zastosowaniu kwoty bazowej obowiązującej od 1 marca 2015 r. tylko wówczas, gdy wniosek o to przeliczenie został zgłoszony po 28 lutego 2015 r. Osoby, które z wnioskiem o przeliczenie emerytury wystąpiły jeszcze przed 1 marca 2015 r., a chcą mieć ustalone świadczenie z uwzględnieniem nowej bazówki, muszą wycofać wniosek przed uprawomocnieniem się decyzji o przeliczeniu, a następnie zgłosić kolejny wniosek o ponowne ustalenie emerytury. [przykład 3]
PRZYKŁAD 1
Z uwzględnieniem częściowo nowych zarobków
Marek K. przeszedł na emeryturę obliczaną według starych zasad w 2012 roku. ZUS ustalił mu podstawę wymiaru świadczenia od zarobków uzyskanych w latach 2002-2011. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 120,60 proc. Kilka miesięcy po przyznaniu świadczenia uprawniony podjął zatrudnienie w ramach stosunku pracy, które kontynuuje do dzisiaj. Na początku kwietnia 2015 r. zamierza zgłosić wniosek o ponowne ustalenie emerytury z uwzględnieniem zarobków przypadających częściowo po przyznaniu tego świadczenia. Sprawdzając, czy będzie to w jego przypadku możliwe, ZUS ustali podstawę wymiaru emerytury według jednego z trzech wariantów (z lat 2003-2012, 2004-2013 oraz 2005-2014). Jeśli nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury w którymkolwiek z tych wariantów okaże się wyższy od 120,60 proc., ZUS ustali podstawę wymiaru oraz część socjalną świadczenia z zastosowaniem nowej kwoty bazowej, obowiązującej od 1 marca 2015 r.
PRZYKŁAD 2
Z całkowicie nowymi zarobkami
Barbara K. przeszła na emeryturę w marcu 2004 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 136,20 proc. Niedługo po jego przyznaniu uprawniona ponownie podjęła zatrudnienie i kontynuowała je do końca 2014 r. W marcu 2015 r. zgłosiła wniosek o ponowne ustalenie świadczenia, wskazując zarobki z lat 2005-2014. Nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 134,10 proc., a więc był niższy od wskaźnika obliczonego poprzednio. Ponieważ jednak wskaźnik ten wynosił przynajmniej 130 proc., a uprawniona wskazała zarobki osiągnięte w całości po przyznaniu emerytury, ZUS na nowo obliczył podstawę wymiaru i wysokość świadczenia z zastosowaniem nowej kwoty bazowej, obowiązującej od 1 marca 2015 r.
PRZYKŁAD 3
Ważny termin zgłoszenia wniosku
Andrzej P. w 2013 r. przeszedł na emeryturę obliczaną na dotychczasowych zasadach. W związku z tym, że w styczniu 2014 r. podjął pracę i uzyskiwał z tego tytułu wysokie zarobki, pod koniec lutego 2015 r. zgłosił wniosek o ponowne ustalenie emerytury. Liczył, że rozpatrując ten wniosek, ZUS zastosuje kwotę bazową obowiązującą od 1 marca 2015 r. (3308,33 zł). Tak się jednak nie stało i 23 marca 2015 r. ubezpieczony otrzymał decyzję przeliczającą emeryturę przy zastosowaniu bazówki obowiązującej do końca lutego 2015 r. (3191,93 zł). Do czasu uprawomocnienia się tej decyzji (tj. w ciągu miesiąca od jej otrzymania) może wycofać swój wniosek o ponowne ustalenie emerytury i zgłosić nowy wniosek w tej sprawie. Wtedy ZUS przeliczy mu świadczenie z zastosowaniem kwoty bazowej, obowiązującej od 1 marca 2015 r.
Podstawa prawna
Art. 15, art. 53 oraz art. 110 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).